W dniu 8 kwietnia 2016 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Rady Ministrów opublikowano komunikat dotyczący rozpoczęcia przez Radę Ministrów prac nad projektem nowelizacji ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw („Projekt”). Przedmiotem projektowanej nowelizacji ma być przede wszystkim ograniczenie wyłudzeń oraz nadużyć w podatku od towarów i usług.

W ramach rozwiązań zmierzających do utrudnienia nieuczciwym podmiotom nadużyć w podatku od towarów i usług, Projekt ma przewidywać likwidację możliwości stosowania rozliczeń kwartalnych, rozszerzenie odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zobowiązania sprzedawcy w VAT oraz objęcie tą odpowiedzialnością przedstawiciela podmiotu rozpoczynającego działalność gospodarczą oraz wprowadzenie limitu obrotowego, po przekroczeniu którego zastosowanie znajdzie mechanizm odwrotnego obciążenia.

Projektowane zmiany uszczelniające system VAT przewidywać mają także wprowadzenie dla niektórych podatników obowiązku składania deklaracji oraz informacji podsumowujących za okresy miesięczne wyłącznie drogą elektroniczną, a także odmowę rejestracji podmiotu jako podatnika podatku od towarów i usług, jeżeli podjęte przez organy podatkowe czynności sprawdzające wykażą, iż podatnik ten nie istnieje lub nie można nawiązać z nim kontaktu. W powyższym kontekście przepisy Projektu mają także uwzględniać doprecyzowanie przesłanek, które warunkować będą o wykreśleniu podatnika z rejestru podatników VAT czynnych.  

Zmiany, które objęte będą Projektem przewidywać mają także modyfikacje przepisów w zakresie ochrony prawnej podatników występujących o uzyskanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w podatku od towarów i usług. Projekt ma gwarantować także pewien zakres ochrony prawnej podatnikom, którzy stosować się będą do broszur informacyjnych, wydawanych przez Ministerstwo Finansów.

Finalnie wskazać należy, iż w drodze Projektu, nowelizacji mają ulec także przepisy kodeku karnego skarbowego, w tym w zakresie zaostrzenia kar grożących za wystawianie faktur niedokumentujących rzeczywistego obrotu (tzw. „puste faktury)  lub za posługiwanie się nimi.

Oszustwa podatkowe w VAT stanowią w ostatnich latach jeden z głównych obszarów strat podatkowych budżetu państwa. Przestępcy dopuszczający się tego procederu wykorzystują w tym celu konstrukcję podatku VAT, obejmującą m. in. zwolnienie z opodatkowania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, czy prawo do odliczenia VAT naliczonego. Jedną z dominujących metod wyłudzania podatku VAT w Polsce jest tzw. „karuzela podatkowa”, czyli schemat transakcyjny polegający na stworzeniu okrężnego ruchu towarów w ramach państw członkowskich Unii Europejskiej, w następstwie którego sprzedawane towary w jednym, złożonym łańcuchu dostaw, formalnie wracają do pierwszego ogniwa w łańcuchu – państwa pochodzenia. Mechanizm karuzeli podatkowej bazuje na regulacjach dotyczących wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów („WDT”), przewidzianych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług („VatU”), stanowiących implementację do polskiego porządku prawnego postanowień Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Przepisy VatU przewidują bowiem opodatkowanie według szczególnej, 0% stawki VAT transakcji pomiędzy kontrahentami z dwóch różnych państw Unii Europejskiej, po spełnieniu przez te podmioty określonych przepisami warunków. Jednocześnie wskazać należy, iż podmiot dokonujący WDT zachowuje przy tym prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Jednym z rodzajów karuzeli podatkowej jest tzw. „metoda znikającego podatnika”, która w uproszczeniu przebiega w sposób następujący:
1.    Podmiot A, będący podmiotem zagranicznym dokonuje WDT na terytorium Polski, podlegającego, zgodnie z przepisami Dyrektywy, zwolnieniu z VAT – towar w Polsce odbierany jest przez polski Podmiot B (tzw. „Znikającego podatnika”).

2.    Podmiot B (Znikający podatnik) sprzedaje towar w Polsce innemu podatnikowi VAT – Podmiotowi C (tzw. „Brokerowi”), naliczając przy tym VAT wg przepisów krajowych, zgodnie z obowiązującą stawką. Jednocześnie, Znikający podatnik nie odprowadza podatku należnego i „znika”.

3.    Następnie Podmiot C (Broker) dokonuje wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów do państwa członkowskiego Unii Europejskiej, korzystając przy tym ze zwolnienia z VAT oraz odliczając należny podatek.

Na skutek powyższej transakcji dochodzi do trudnego do wykrycia wyłudzenia podatku VAT. Wynika to z faktu, iż bardzo często w transakcjach pomiędzy Znikającym podatnikiem, a Brokerem występują podmioty pośredniczące – tzw. „Bufory”, czyli podmioty gospodarcze, których rolą jest nabycie towarów od Znikającego podatnika oraz natychmiastowe zbycie ich na rzecz Brokera. Działanie to ma na celu utrudnienie rozpoznania powiązań pomiędzy uczestnikami karuzeli podatkowej, a w konsekwencji – utrudnianie ewentualnego postępowania kontrolnego oraz zatarcie procederu. Podmiotem odpowiedzialnym za kierowanie całą transakcją oraz łańcuchem jej powiązań jest tzw. Spółka kanałowa. Podmiot ten funkcjonuje w innym państwie członkowskim niż państwo, w którym działa Znikający podatnik oraz składa wniosek o zwrot podatku naliczonego nad należnym.

Informacje zawarte w komunikacje przedstawiają kierunek, w którym zmierzać będą prace legislacyjne związane z przeciwdziałaniem wyłudzeniom VAT. Projektowane zmiany zmierzać mają do wyeliminowania nadużyć w podatku VAT, w tym przestępstw podatkowych, takich jak opisana powyżej „karuzela podatkowa”. Dalsze losy projektowanej ustawy nowelizującej są niewątpliwie warte uwagi – wprowadzenie do polskiego porządku prawnego postulatów zawartych w komunikacie wiązać się będzie z koniecznością wdrożenia przez podatników zmian w przyjętych przez siebie zasadach prowadzenia dokumentacji podatkowej, w tym w zakresie rozliczeń transakcji wewnątrzwspólnotowych. Niewykluczone, iż nowe przepisy w istotny sposób dotyczyć będą podatników działających w sektorze TSL, a w szczególności świadczących usługi w zakresie transportu międzynarodowego.

Rafał Czyżyk, radca prawny
Piotr Porzycki, prawnik
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie


Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl