• <

Przedsiębiorcy, a obronność państwa?

jk

28.08.2017 12:07 Źródło: własne

Partnerzy portalu

Przedsiębiorcy, a obronność państwa? - GospodarkaMorska.pl

Dnia 22 czerwca 2017 r. zgłoszony został przez Ministerstwo Obrony Narodowej poprawiony projekt ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki. Resort chciałby zastąpić nowymi przepisami obowiązującą od ponad 15 lat ustawę o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców. Nowelizacja, która dotychczas jest na etapie uzgodnień, wprowadza nowe obowiązki dla przedsiębiorców, których państwo uznało za ważne dla obronności kraju oraz daje kontrowersyjne uprawnienia organom administracji rządowej.

Nowa definicja przedsiębiorcy

Projektowana ustawa wprowadza definicję przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym. Jest nim przedsiębiorca zdolny lub deklarujący zdolność do wykorzystania posiadanego potencjału produkcyjnego oraz usługowego na potrzeby obronne w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny.  Regulacja ta nie dotyczy osób zagranicznych lub przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Co więcej, projekt nie obejmuje przedsiębiorców wpisanych do rejestru dłużników niewypłacalnych prowadzonego przez KRS, znajdujących się w likwidacji lub wobec których toczy się postępowanie upadłościowe.

Ustawa dotyczy przedsiębiorców o następujących obszarach wykonywanej działalności gospodarczej:  

a) Eksploatacja lotnisk i portów morskich oraz innych obiektów budowlanych o strategicznym znaczeniu dla obronności państwa

b) Kolportaż

c) Nadawanie programów radiowych i telewizyjnych

d) Produkcja, transport, magazynowanie ropy naftowej oraz produktów naftowych

e) Produkcja, dostawa, remont lub modernizacja wyrobów m.in. sprzętu wojskowego, środków bojowych

f) Obrót materiałami wybuchowymi, środkami bojowymi, bronią, amunicją

g) Transport

h) Usługi pocztowe

i) Usługi telekomunikacyjne

j) Wytwarzanie, dystrybucja i przesyłanie gazu ziemnego, paliw płynnych oraz energii elektrycznej

k) Wytwarzanie i dystrybucja produktów leczniczych, wyrobów medycznych oraz opieka zdrowotna

l) Wydobywanie kopalin ze złóż oraz rud metali wykorzystywanych do wytwarzania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym

m) Produkcja, remont lub modernizacja pojazdów mechanicznych oraz środków transportu lądowego, wodnego i powietrznego
n) Produkcja materiałów i środków chemicznych

o) Wykonywanie map kartograficznych i innych wyrobów topograficznych lub geodezyjnych

Nowa definicja przedsiębiorcy może skutkować dużym luzem interpretacyjnym, bowiem twórcy projektu nie opisali według jakich kryteriów będzie oceniane, czy dany przedsiębiorca jest, czy nie jest zdolny do wykorzystania potencjału produkcyjnego oraz usługowego na potrzeby obronne.

Nowe zadania dla przedsiębiorców

W projekcie ustawy wprowadzono zasadę, że przedsiębiorca w odniesieniu do wyrobów, dla których zdolności przemysłowego potencjału obronnego w zakresie produkcji, dostaw oraz świadczenia usług remontowych pozyskał z udziałem środków finansowych Skarbu Państwa, nie będzie mógł odmówić przyjęcia realizacji zadania na rzecz obronności państwa. Regulacja ta wprowadza zatem brak możliwości zakwestionowania przez przedsiębiorcę decyzji o umieszczeniu w wykazie przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym.

Szeroką dyskusję wywołuje art. 13 projektowanej ustawy, który zakłada, iż przedsiębiorca objęty ustawą będzie zobowiązany uzgadniać Ministrem Obrony Narodowej m.in. przeniesienie siedziby przedsiębiorcy za granicę, jego likwidację, rozwiązanie czy zbycie lub dokonanie darowizny mienia. Ponadto, właściciel firmy będzie musiał przedstawiać ministrowi półroczne informacje o przedsiębiorstwie, w szczególności posiadanej koncesji, reprezentacji organów przedsiębiorcy, struktury właścicielskiej, a także sprawozdania o przychodach, kosztach i wynikach finansowych.

W uzasadnieniu projektu Ministerstwo Obrony Narodowej podkreśla, że obowiązek przedstawiania półrocznych informacji przez przedsiębiorców wynika z dotychczasowych doświadczeń współpracy z nimi. Jednakże, zdaniem resortu, projekt nie obliguje wszystkich przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym do składania informacji do Ministra Obrony Narodowej, tylko obejmuje konkretne firmy zbrojeniowe w ramach deklarowanych mocy produkcyjnych. Ich zdaniem reszta firm znajduje się pod nadzorem innych ministrów np. firmy farmaceutyczne składają stosowne informacje ministrowi właściwemu ds. zdrowia.

Warto podkreślić, iż stawiane tezy nie mają konstruktywnej argumentacji w projektowanych przepisach, które nakładają obowiązek przekazywania informacji na wszystkie podmioty wymienione jako przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo- obronnym. Deklaracje z uzasadnienia projektu nie wyznaczają bowiem w pełni sposobu wykładni przepisu, a jedynie mają charakter pomocniczy. Jednym słowem, treść ustanowionej normy w rzeczywistości daje możliwość kontroli oraz nałożenia kolejnych obowiązków sprawozdawczych na podmioty obok już istniejących np. wobec ministra ds. zdrowia.

Projekt zakłada, że zadania na rzecz obronności państwa będą nakładane na przedsiębiorcę przez organ administracji rządowej w drodze decyzji administracyjnej, zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego. Wykonywanie zadań będzie warunkować umowa zawarta pomiędzy przedsiębiorcą i organem określająca przedmiot umowy, szczegółowy rodzaj zadań, zasady finansowania zadań na rzecz obronności państwa, a także wzajemne zobowiązania.

Uprawnienia Ministra Obrony Narodowej

W omawianej regulacji znajdziemy szereg nowych uprawnień przyznanych Ministrowi Obrony Narodowej. Projekt ustawy proponuje rozszerzenie upoważnienia do wydawania przez Ministra Obrony Narodowej rozporządzeń określających warunki rozliczania i kontroli kosztów utrzymywania w czasie pokoju przez przedsiębiorców mocy produkcyjnych, a także wytycznych dla przedsiębiorców objętych programem do przygotowania planu realizacji zadań na rzecz obronności państwa.

Projekt wskazuje również Ministra Obrony Narodowej jako organ koordynujący przekazywanie danych i informacji niezbędnych do jego opracowania w czasie pokoju oraz organ nadzorujący realizację programu w warunkach powszechnej oraz częściowej mobilizacji lub w czasie wojny. Wnioskując, MON dostaje szeroki zakres kompetencji do działania z naruszeniem konstytucyjnego obowiązku współpracy między MON a Prezydentem co do obronności w czasie pokoju, co wydaje się być kontrowersyjnym pomysłem. Jest on również jedynym beneficjentem świadczeń otrzymywanych w ramach Programu Mobilizacji Gospodarki.

Sankcje przewidziane w projekcie ustawy

Projekt zakłada dwa rodzaje sankcji w przypadku przedsiębiorcy, który nie podporządkuje się nowym regulacjom:  sankcję karną oraz sankcję umowną.

Sankcja karna- jeżeli właściciel firmy, osoba pełniąca funkcję kierowniczą odpowiedzialna za realizację zadań na rzecz obronności państwa nie wykona decyzji administracyjnej lub obowiązków wynikających z zawartej umowy, w szczególności będzie utrudniać przeprowadzenie kontroli wykonywania nałożonych zadań na rzecz obronności państwa będzie podlegać grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

Sankcja umowna- umowa pomiędzy przedsiębiorcą, a organem administracji będzie przewidywała zasady odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonania zadań na rzecz obronności państwa, w tym kary umowne.

Brak ulgi podatkowej dla przedsiębiorców

W obecnym kształcie nowelizacji został usunięty interesujący, precedensowy pomysł aby przedsiębiorcy wykonującemu zadania na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa została udzielona ulga od naliczonego podatku dochodowego od osób prawnych( CIT) w zryczałtowanej wysokości 10 %.

Odstąpienie od tej regulacji należy oceniać krytycznie, ponieważ nie buduje to w żaden sposób partnerstwa pomiędzy Państwem a osobami prowadzącymi działalność gospodarczą objętą ustawą lub osobami chcącymi założyć taką działalność. Ponadto, takie rozwiązanie przyczyniłoby się do poprawy kondycji finansowej podmiotów. W uzasadnieniu projektu resort nie wyjaśnił dlaczego zrezygnował z tego zapisu.

Finansowanie zadań obronnych

Finansowanie zadań obronnych ma odbywać się w ramach wydatków obronnych na podstawie ustawy z 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP, pomniejszone o wartość surowców i materiałów otrzymanych przez przedsiębiorcę w ramach rezerw strategicznych.

Prace związane z prowadzeniem przygotowań do realizacji zadań na rzecz obronności państwa, mające charakter planistyczny będą finansowane przez przedsiębiorców ze środków własnych.

Podsumowanie

Podsumowując należy podkreślić, iż opisywana nowelizacja przepisów ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki jest na etapie uzgodnień i konsultacji społecznych. Długi tryb legislacyjny może znacząco wpłynąć na treść ustawy, dlatego na obecnym etapie trudno ocenić, jak będą przebiegać dalsze prace nad nowelizacją. Warto zauważyć, iż omawiany projekt z dnia 22 czerwca 2017 r. jest już trzecim projektem ustawy, który po zaopiniowaniu przez organizacje lobbingowe i  pozarządowe wciąż się zmienia.

Sytuacja geopolityczna oraz konflikty (również wojenne) za naszą wschodnią granicą spowodowały zwiększenie zainteresowania praktyczną stroną funkcjonowania Programu Mobilizacji Gospodarki. Dobrym pomysłem jest poprawienie omawianej problematyki przepisami ustawowymi, gdyż przedstawiana regulacja zabezpiecza Polskę w razie mobilizacji lub w czasie wojny. Z drugiej strony, projektowana ustawa daje wiele nowych uprawnień Ministrowi Obrony Narodowej również w czasie pokoju, co może stać się zagrożeniem dla sytuacji finansowej oraz prawnej przedsiębiorców, chociażby z uwagi na obowiązek przekazywania MON informacji i danych, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Projekt nakłada na wielu z nich obligatoryjne przystąpienie do Programu, a w razie niezastosowania się przez te podmioty do ustawy, może być wymierzona wobec nich, wspomniana powyżej, sankcja karna lub cywilna. 

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Prawnik Kamil Kinas

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook

Partnerzy portalu

KONFERENCJA_PRAWA_MORSKIEGO_UG_2024
legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.