Przywódcy krajów ASEAN zadeklarowali podczas wideokonferencji wspólną walkę ze skutkami pandemii koronawirusa, rozmawiali o ułatwieniach dla podróżnych i wzmocnili wspólne stanowisko w sprawie statusu Morza Południowochińskiego.

Przewodniczący piątkowym obradom premier Wietnamu Nguyen Xuan Phuc ocenił, że pandemia postawiła pod znakiem zapytania lata rozwoju gospodarczego regionu, zagrażając życiu milionów ludzi. Dlatego kraje regionu powinny skoordynować walkę z jej skutkami.

Wśród ustaleń szczytu Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) znalazło się zapewnienie swobodnego przepływu żywności i artykułów potrzebnych do walki z Covid-19 oraz przyspieszenie prac nad regionalną umową o wolnym handlu i nad kodeksem postępowania na Morzu Południowochińskim. Kraje bloku chcą też wzmocnić współpracę w sferze bezpieczeństwa morskiego.

ASEAN liczy dziesięć państw członkowskich. Należą do niego Birma, Tajlandia, Malezja, Singapur, Indonezja, Brunei, Wietnam, Laos, Kambodża i Filipiny. Ważnym punktem rozmów było tworzenie regionalnego korytarza ułatwiającego różnym grupom podróżnych, przede wszystkim biznesmenom, przemieszczanie się po regionie oraz tworzenie tzw. baniek turystycznych.

"Być może w niedalekiej przyszłości będziemy mogli otworzyć granice, by turystyka wewnątrz ASEAN mogła się rozwijać i dostarczyć naszym gospodarkom potrzebnego impulsu finansowego” – powiedział cytowany przez agencję Bernama malezyjski premier Muhyiddin Yassin. Jak podkreślił, ułatwienia dla podróżnych są konieczne dla zapewnienia napływu inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracy. Z kolei prezydent Indonezji Joko Widodo podkreślił, że korytarze dla podróżnych muszą być tworzone ostrożnie i stopniowo, z zachowaniem surowego protokołu medycznego.

Żadne z państw regionu nie zdecydowało się dotąd na przywrócenie masowego ruchu turystycznego, zablokowanego przez regulacje wprowadzone, by walczyć z rozprzestrzenianiem się koronawirusa. W ostatnich dniach niektóre kraje, w tym Malezja, Tajlandia i Singapur, złagodziły jednak restrykcje dla wybranych grup cudzoziemców, takich jak menadżerowie firm, wykwalifikowani robotnicy, studenci oraz turyści medyczni. Władze Singapuru wprowadziły ułatwienia w ruchu biznesowym z Chinami, rozmawiają też z rządem Malezji o wzajemnym umożliwieniu przekraczania granic swoim obywatelom pracującym w sąsiednim kraju.

Przywódcy ASEAN zadeklarowali w przyjętym dokumencie chęć podpisania do końca roku porozumienia o wolnym handlu RCEP (Regional Comprehensive Economic Partnership - Wszechstronne Regionalne Partnerstwo Gospodarcze – PAP). Kraje ASEAN od 2012 roku negocjują to porozumienie z Chinami, Japonią, Koreą Południową, Australią i Nową Zelandią. Umowa – jeśli zostanie zawarta – może doprowadzić do powstania największego obszaru wolnego handlu na świecie.

W ogłoszonej deklaracji kraje regionu podkreśliły także wagę bezpieczeństwa i stabilności oraz wolności żeglugi i przelotu nad Morzem Południowochińskim. Zadeklarowały ściślejszą współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego, przestrzeganie międzynarodowego prawa i zamiar kontynuowania prac nad kodeksem postępowania na Morzu Południowochińskim, wstrzymanych z powodu pandemii. Władze ChRL roszczą sobie historyczne prawa do ponad 90 proc. tego bogatego w zasoby akwenu, przez który odbywa się także tranzyt większości chińskich towarów. Oprócz Chin pretensje do jego różnych obszarów wysuwają jednak także Tajwan, Wietnam, Filipiny, Malezja i Brunei.

W ostatnich miesiącach na Morzu Południowochińskim doszło do wielu incydentów z udziałem chińskich okrętów straży przybrzeżnej oraz kutrów i statków badawczych Malezji, Wietnamu i Filipin. W styczniu Indonezja oskarżyła Chiny o wtargnięcia na swoje wody w rejonie Wysp Natuna i wysłała tam okręty, myśliwce i oddziały wojska. W kwietniu władze w Hanoi oskarżyły Chińczyków o zatopienie wietnamskiego trawlera.

Nie wymieniając z nazwy żadnego kraju premier Wietnamu ocenił w piątek, że “strategiczne problemy między dużymi krajami stały się oczywiste i pogłębiły się”. “Podczas gdy świat robi co w jego mocy by walczyć z pandemią, doszło do nieodpowiedzialnych aktów, naruszających prawo międzynarodowe, które wpłynęły na bezpieczeństwo i stabilność niektórych regionów, w tym naszego” – dodał Nguyen Xuan Phuc.

Jeszcze przed szczytem szefowa indonezyjskiej dyplomacji Retno Marsudi oceniła, że państwa ASEAN powinny przeciwstawić się żądaniom terytorialnym Pekinu. Jej zdaniem blok powinien opierać swoje działania o Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS) z 1982 roku oraz decyzje Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze. W 2016 roku, na wniosek rządu w Manili, Trybunał obalił roszczenia terytorialne Pekinu dotyczące Morza Południowochińskiego.