Komisja Europejska idzie kursem „Szczecińskiej Deklaracji”

Komisja Europejska rozpoczęła przygotowania do Strategii portowej UE i Strategii morskiej UE w przemyśle i zaprasza zainteresowane strony do udziału w tym procesie. 1 lipca szereg przedstawicieli europejskiego biznesu morskiego i środowisk związanych z przemysłami morskimi wzięło udział w strategicznym dialogu na temat strategii morskiej UE. Spotkanie odbyło się na zaproszenie Apostolosa Tzitzikostasa, komisarza UE ds. zrównoważonego transportu i turystyki. Uczestniczył w nim również Stéphane Séjourné, wiceprzewodniczący wykonawczy ds. dobrobytu i strategii przemysłowej.

Spotkanie odbyło się, ponieważ odpowiedzialni za przemysły komisarze zauważyli, że europejski przemysł budowy statków i okrętów, produkcji wyposażenia morskiego oraz transport morskie odgrywają w świecie coraz bardziej marginalną rolę. Mówi się, że europejskie przemysły działają pod presją globalnej konkurencji. Wprost trzeba jednak stwierdzić, że praktycznie wyroby wielu branż morskich nie mogą obyć się bez komponentów wykonanych w Chinach. Co więcej, uzależnienie od gospodarek ASEAN wywołuje wiele istotnych  zagrożeń dla bezpieczeństwa energetycznego, gospodarczego i militarnego państw europejskich. 

Podkreślono to co zawierają istotne punkty „Deklaracji Szczecińskiej”, że „Strategia przemysłowa UE na rzecz gospodarki morskiej będzie miała na celu wzmocnienie konkurencyjności i odporności sektora, a jednocześnie przyspieszenie jego zielonej i cyfrowej transformacji”. 

Źródło: Oxford Economics

Przemysły morskie to fundament

- Przemysły morskie to fundament strategicznej autonomii, odporności i bezpieczeństwa Europy. Potrzebujemy europejskiej strategii przemysłowej, która realnie wzmocni konkurencyjność i pozwoli nam konkurować z globalnymi liderami – powiedział wiceminister Arkadiusz Marchewka otwierając sesję pod hasłem: „Towards a competitive and resilient maritime Europe”.

„Deklarację Szczecińską” podpisali przedstawiciele ministerstw z Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Danii, Estonii, Francji, Grecji, Irlandii, Litwy, Luxemburga, Łotwy, Niderlandów, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Węgier i Włoch. 

- W Deklaracji Szczecińskiej wzywamy Komisję Europejską do pilnego opracowania Strategii Przemysłu Morskiego. Strategia ta powinna przede wszystkim wzmacniać globalną konkurencyjność europejskiej żeglugi, przemysłu okrętowego i wyposażenia morskiego – mówi wiceminister Marchewka.

Te słowa są zbieżne z tym co powiedział przed debatą w Komisji Europejskiej komisarz ds. zrównoważonego transportu i turystyki, Apostolos Tzitzikostas: „Dzięki naszym nadchodzącym strategiom UE na rzecz portów i przemysłu morskiego chcemy zapewnić, aby europejskie porty i przemysły morskie były przygotowane do przewodzenia czystej i cyfrowej transformacji energetycznej, wspierania obrony i handlu oraz utrzymania globalnej konkurencyjności. Szeroki wkład interesariuszy jest niezbędny — zobowiązujemy się do słuchania potrzeb i ambicji sektora, aby pomóc w kształtowaniu Europy gotowej na przyszłość”.

Z kolei wiceprzewodniczący wykonawczy ds. dobrobytu i strategii przemysłowej, Stéphane Séjourné, powiedział: „W ramach naszego planu odbudowy przemysłu Komisja zobowiązała się do wspierania sektorów, w których Europa jest światowym liderem. Przemysł morski i nasze porty są kluczowe dla suwerenności Europy. Naszym priorytetem jest wzmocnienie ich konkurencyjności przy jednoczesnym napędzaniu ich dekarbonizacji. Dzisiejszy dialog jest pierwszym krokiem w kierunku odnowionej ambicji dla naszego europejskiego przywództwa morskiego”.

Źródło: SEA Europe

Strategiczny charakter

Vincent Guerre z SEA Europe przypomniał po raz kolejny, że „Przemysły morskie mają charakter strategiczny i stanowią podstawę europejskiego handlu, energetyki, obrony i odporności przemysłowej — jednak przez zbyt długi czas były pomijane w polityce UE”.

W spotkaniu uczestniczył również Eero Lehtovaara, przewodniczący Waterborne Technology Platform. Zwrócił on uwagę, że konieczne jest „Utrzymanie i zwiększenie przywództwa technologicznego… bo jest to szansą dla ekosystemu wodnego Europy. Przywództwo technologiczne oznacza opracowywanie i wdrażanie konkurencyjnych rozwiązań” 

Lehtovaara postulował „Wspólne i skoordynowane badania, rozwój i innowacje poprzez efektywne partnerstwa”. - Warunkiem wstępnym dla RD&I i jego wdrażania jest stabilne, przewidywalne, dostosowane do celu i łatwe w dostępie ramy finansowania i inwestycji. Przyjazny dla MŚP dostęp do finansowania UE i programów krajowych jest niezbędny – apelował przewodniczący Waterborne Technology Platform.

Struktura przewozów transportem śródlądowym w UE, źródło: European Barge Union

W spotkaniu 1 lipca 2025 r. wziął również udział Matthieu Blanc, prezes European Barge Union (EBU), który podkreślił rolę transportu śródlądowego jako najbardziej zrównoważonego środka transportu w Europie. Ma on znaczenie nie tylko transportowe, ale jest świetnym obszarem rozwoju zrównoważonej turystyki wzdłuż europejskiej sieci rzek. I tu trzeba dodać, że polskie rzeki wciąż nie są wykorzystywane w szerokim zakresie, ani do celów transportowych, ani turystycznych. 

W UE jest dobrze, ale może być lepiej. Dlatego europejski sektor żeglugi śródlądowej i portów od dawna wzywa do ścisłego zintegrowania żeglugi śródlądowej z europejską strategią przemysłową związaną z produkcją statków, ​​europejską strategią portową i zrównoważonym planem inwestycji transportowych.

Źródło: ECSA

Transport morski ważny dla bezpieczeństwa

Europejskich armatorów i European Community Shipowners Association - ECSA, reprezentowała prezydentka Karin Orsel. Stwierdziła ona na portalu społecznościowym, że „Przygotowywana strategia przemysłu morskiego jest szansą dla utrzymania konkurencyjności europejskiej żeglugi, której nie możemy zaprzepaścić. Jest to warunek wstępny dla utworzenia europejskiego konkurencyjnego klastra przemysłu morskiego”.

ECSA jako najważniejsze priorytety strategii przemysłowej UE dotyczącej transportu morskiego wymienia konkurencyjność: utrzymanie międzynarodowej konkurencyjności europejskiej żeglugi morskiej dzięki równym warunkom działania w skali globalnej oraz adekwatnym do zakładanych celów ramom regulacyjnym i podatkowym. 

Źródło: ECSA

Ważnym kierunkiem działań powinny być „Inwestycje zamiast protekcjonizmu”. Niezbędne jest wprowadzenie obowiązku wykorzystywania dochodów z systemu handlu uprawnieniami do emisji na szczeblu krajowym na transformację energetyczną żeglugi. Musimy pilnie zainwestować w zdolności produkcyjne w zakresie czystych paliw i technologii oraz zniwelować ogromną lukę cenową. 

- Wymóg produkcji 40 % czystych paliw i technologii w Europie zapewni również dodatkową pewność producentom, producentom i konsumentom, a jednocześnie zwiększy potencjał przemysłowy w Europie – podkreśla ECSA.

Źródło: ECSA

Konieczne jest podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie kadr pływających i obsługujących statki. 250 tys. osób musi zostać dokształconych lub przekwalifikowanych w samej Europie. 

- Trzeba to zrobić, aby sprostać wyzwaniom związanym z transformacją energetyczną. Jest to szansa na zwiększenie atrakcyjności sektora dla różnych profili, a tym samym na zwiększenie konkurencyjności – postuluje ECSA. 

W żegludze potrzebne jest uproszczenie wielu procedur. Obciążenia administracyjne i brak zharmonizowanych wymogów w zakresie sprawozdawczości są dzisiaj nie do przyjęcia. Utrudniają one konkurencyjność przedsiębiorstw armatorskich i europejskiego transportu towarowego. - Popieramy cel Komisji, jakim jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych o 25 % i o 35 % dla MŚP, które stanowią trzon europejskiej żeglugi – informuje ECSA w komunikacie.

Źródło: SEA Europe

Strategiczny przemysł okrętowy 

SEA Europe (Shipyards' & Maritime Equipment Association of Europe) opublikowało 2 lipca br. oficjalne zalecenia w odpowiedzi na wezwanie Komisji do składania wniosków do europejskiej strategii przemysłowej. SEA Europe apeluje: „Reprezentując stocznie i producentów sprzętu morskiego w całej Europie, wzywamy do podjęcia konkretnych, ukierunkowanych działań w celu zabezpieczenia miejsca Europy w światowym przemyśle morskim”.

Główne priorytety SEA Europe:

• Wzmocnienie europejskiej bazy produkcji morskiej — od stoczni po dostawców sprzętu

• Odzyskanie kluczowych segmentów rynku i zwiększenie zdolności projektowania, budowy, modernizacji i konserwacji statków w Europie

• Zwiększenie popytu poprzez wsparcie właścicieli statków, którzy wybierają europejskie stocznie

• Inwestowanie w innowacje, zielone technologie i digitalizację

• Przyciągnięcie i przeszkolenie następnego pokolenia pracowników przemysłu morskiego

• Zapewnienie uczciwej konkurencji w wymiarze światowy — i zakończenie szkodliwych subsydiów i zakłóceń

• Wykorzystanie synergii z sektorem obronnym i umożliwienie podwójnego zastosowania.

Źródło: SEA Europe

Prawie 26 mld na transport

3 lipca br. Komisja Europejska poinformowała, że UE zainwestuje 2,8 mld euro w 94 projekty transportowe, aby zwiększyć zrównoważoną i połączoną mobilność w całej Europie. Te projekty mają poprawić integrację stref przemysłowych i zurbanizowanych UE. Mają również zapewnić dostępność portów i centrów logistycznych.

Całkowity budżet programu CEF Transport na lata 2021–2027 wynosi 25,8 mld euro. Jest on dostępny do finansowania projektów we wszystkich państwach członkowskich UE, a także na Ukrainie i w Mołdawii – dwóch krajach stowarzyszonych CEF. 

Komisarz ds. zrównoważonego transportu i turystyki Apostolos Tzitzikostas powiedział: „Dzięki prawie 2,8 mld euro dofinansowania z UE realizujemy obietnicę budowy Europy dotyczącą nowoczesnej, zrównoważonej i odpornej sieci transportowej. Te 94 projekty nie tylko zwiększą transgraniczną łączność i wydajność, ale także zwiększą konkurencyjność na całym kontynencie. Od Rail Baltica na północy, po energię elektryczną z lądu w naszych południowych portach, od bezpiecznych sieci drogowych po inteligentniejszą Single European Sky”.

94 projekty zostały wybrane z puli 258 wniosków złożonych w ramach ostatniego naboru wniosków, który zakończył się 21 stycznia 2025 r. Finansowanie UE tych projektów zostanie zapewnione w formie dotacji, które są wykorzystywane do współfinansowania całkowitych kwalifikowalnych kosztów projektu.

W ramach obecnego naboru 95% tego budżetu zostało już przydzielone. Od momentu uruchomienia w 2014 r. instrument Connecting Europe Facility wsparł 1861 projektów (w tym obecny nabór 94 projektów) kwotą 47,34 mld euro w sektorze transportu. Więcej informacji i lista wybranych projektów są dostępne na stronie internetowej CINEA website.