Kolekcja dzieł Mariana Mokwy w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku

Przedwojenny obraz, uważany dotąd za zaginiony, imponujące wizerunki statków i pejzaże ukazujące piękno polskiego Wybrzeża – twórczość wybitnego polskiego marynisty, Mariana Mokwy Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku zaprezentuje w Spichlerzach na Ołowiance od 16 czerwca do 15 września 2021 r. w ramach osiemnastej wystawy z cyklu "Polscy artyści o morzu".

Wystawa czasowa pt. "Marian Mokwa. Kolekcja zgromadzona w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku" przedstawia zróżnicowany, liczący 36 obrazów, zbiór dzieł artysty uznawanego za największego polskiego marynistę - Mariana Mokwy - zgromadzony w ciągu 60 lat działalności naszego Muzeum.

Wśród prezentowanych dzieł po raz pierwszy od ponad 80 lat pokazana zostanie publiczności monumentalna "Bitwa pod Oliwą w 1627 roku" z cyklu "Apoteoza Polski Morskiej", znanego też pod tytułem "Polska na morzu wczoraj i dziś". Obraz ten, odrestaurowany przez prof. Dariusza Markowskiego – cenionego konserwatora i kierownika Zakładu Konserwacji-Restauracji Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu - do niedawna uważany był za zniszczony przez Niemców w 1939 r. podczas plądrowania Galerii Morskiej w Gdyni. Z tego samego cyklu pochodzi również, darowany do Muzeum przez PLO, obraz "M.s. Piłsudski", który po wojnie został przemalowany tak, by przedstawiał statek m.s. "Batory". Kiedy po kilkunastu latach obraz przekazano do konserwacji, odzyskał pierwotny wygląd i pod koniec lat osiemdziesiątych znalazł się na pierwszej ekspozycji stałej w budynkach Spichlerzy na Ołowiance. W latach dwudziestych namalowany został obraz "Łodzie na plaży", który, choć formalnie stanowi realistyczne studium martwej natury skomponowanej z elementów wyposażenia łodzi rybackiej, dzięki wyrafinowanej kolorystyce i szczególnej atmosferze nabiera tajemniczej, symbolicznej wymowy.

Z dzieł powojennych wystawione będą m.in. dwa obrazy przedstawiające statki będące obecnie oddziałami Muzeum: "Wodowanie Sołdka" z 1948 r. i "Pod pełnymi żaglami" – obraz z lat 1970-tych przedstawiający "Dar Pomorza" wychodzący z portu w Gdyni. Ważny epizod powojennych morskich dziejów Polski przypomina obraz "Prace w porcie", ukazujący rozbiórkę wraka pancernika "Gneisenau” zatopionego u wejścia do portu w Gdyni przez wycofujące się wojska niemieckie. Na wystawie obejrzeć można będzie także obraz przedstawiający pierwszy okręt szkolny polskiej Marynarki Wojennej ORP "Iskra", darowany Muzeum przez Towarzystwo Przyjaciół NMM w sześćdziesiątą rocznicę utworzenia naszej instytucji. Obok dzieł o charakterze narracyjnym oraz wizerunków statków i okrętów wśród prezentowanych prac znajdą się obrazy i akwarele, przedstawiające wyjątkowość barw i klimatu polskiego wybrzeża oraz chmurne piękno Bałtyku, dla zobrazowania którego Mokwa wypracował swoiste i niepowtarzalne środki malarskiego wyrazu.

Marian Mokwa urodził się w 9 kwietnia 1889 r. w Malarach. Pierwsze lekcje rysunku pobierał w gimnazjum w Starogardzie Gdańskim. Tam też odbyła się w 1905 r. pierwsza wystawa prac przyszłego marynisty. Zainspirowany jej sukcesem Mokwa podjął studia artystyczne w Norymberdze, Monachium i w Berlinie. Wiosną 1910 r. wyruszył na Bałkany i Bliski Wschód jako korespondent "Gazety Grudziądzkiej". W Istambule zyskał uznanie jako akwarelista. Z Turcji wyjechał przez Odessę do Moskwy, następnie do Azji Środkowej. W odrodzonej Polsce artysta zyskał sławę jako malarz marynista.

Zaangażował się w promowanie idei Polski morskiej – uczestniczył w wystawach w całym kraju, m.in. w warszawskiej "Zachęcie" i za granicą (Niemcy, USA). Stworzył wielki historyczny cykl "Apoteoza Polski Morskiej", eksponowany w należącej do niego Galerii Morskiej w Gdyni. Po wybuchu II wojny światowej Galeria została splądrowana przez Niemców. Po wojnie malarz nie odzyskał już praw do gmachu, w którym się mieściła.

Poszukując zleceniodawców Mokwa podjął współpracę z przedsiębiorstwami związanymi z gospodarką morską, takimi jak Polskie Linie Oceaniczne czy "Dalmor" w Gdyni, "Centromor" w Gdańsku, malował też na zamówienie dowództwa Marynarki Wojennej i Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Przez całe życie pozostał wierny wybranej tematyce i manierze malarskiej, w ramach której wypracował szereg naśladowanych później rozwiązań kompozycyjnych i oryginalną paletę barw, charakterystyczną dla pejzażu polskiego wybrzeża Bałtyku. Całe życie cieszył się uznaniem odbiorców. Do dnia dzisiejszego jego dzieła są cenione i poszukiwane przez kolekcjonerów. Artysta zmarł 15 czerwca 1987 r.