Każdego dnia 8 milionów ton plastiku dostaje się do oceanu. Odpowiada to jednej ciężarówce wyrzucanej do morza co minutę w ciągu dnia. Stamtąd wyrusza on w długą i destrukcyjną podróż.

„Tworzywa sztuczne, które dostają się do oceanu, mogą być przenoszone przez prądy na duże odległości do wszystkich części świata, w tym do odległej Antarktydy i rowu Mariańskiego, najgłębszego miejsca na Ziemi” - mówi Winnie Lau, starszy oficer kampanii przeciw plastikowi w oceanach Pew Charitable Trust.. Po drodze infiltruje ekosystemy i powoduje nieopisaną szkodę dla życia morskiego.

Jednak pomimo skali tego problemu, globalna produkcja tworzyw sztucznych trwa, narażając oceany na coraz większe ryzyko. Co sprawia, że ​​ocean jest tak podatny na zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi - i co możemy zrobić, aby ograniczyć ilość dostających się do niego plastików?

Jaki jest problem z plastikiem?

Plastik jest prawie nieunikniony w naszym codziennym życiu. Służy do wszystkiego, od opakowań żywności po przybory toaletowe, odzież, meble, komputery i samochody. Ten wszechobecny materiał został zaprojektowany tak, aby był bardzo wytrzymały - w wyniku czego znaczna jego część nie ulega biodegradacji. W zależności od rodzaju, rozpad plastiku na wysypiskach może potrwać od kilku dekad do potencjalnie milionów lat. W konsekwencji, jeśli nie zostanie spalony, co samo w sobie powoduje zanieczyszczenie, prawie każdy kawałek plastiku, jaki kiedykolwiek wyprodukowano, nadal istnieje - a kiedy wejdzie do oceanu, jego skutki można odczuć przez wieki.

Skąd pochodzą odpady?

Globalnie produkujemy ponad 300 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych każdego roku, a liczba ta rośnie. Jednak spośród wszystkich odpadów z tworzyw sztucznych, które kiedykolwiek powstały, tylko 9% zostało poddanych recyklingowi, a pozostałe spalono lub wyrzucono, po czym trafiają głównie na wysypiska śmieci. Głównym powodem tego jest fakt, że 50% produkowanego przez nas plastiku jest jednorazowego użytku, co oznacza, że ​​ma on zostać wyrzucony natychmiast po spełnieniu swoich celów - tak jak słomki, plastikowe torby na zakupy i butelki z wodą. Ponieważ jest tak często produkowany i tak szybko odrzucany, jednorazowe tworzywo sztuczne zwiększa ilość odpadów trafiających na wysypiska, a to z kolei zwiększa ilość, która nieuchronnie trafia do środowiska.

Dlaczego plastik tak mocno wpływa na ocean?

Niesamowicie rozległy i głęboki ocean działa jak ogromny pochłaniacz globalnych zanieczyszczeń. Część plastiku w oceanie pochodzi ze statków, które tracą ładunek na morzu. Opuszczone plastikowe sieci rybackie i sznury haczykowe - znane jako narzędzia widmo - są również sporym źródłem, który stanowi około 10% odpadów z tworzyw sztucznych na morzu. Akwakultura morska również przyczynia się do tego problemu, głównie gdy pianka polistyrenowa używana do tworzenia pływających ram klatek rybnych przedostaje się do morza.

Ale ogromna większość odpadów dostaje się do wody z ziemi. Powoduje to ekstremalna pogoda i silne wiatry, a przypływy szybko pochłaniają zanieczyszczenia wzdłuż wybrzeży. Ocean jest także punktem końcowym dla tysięcy rzek, które niosą tony śmieci i odpadów ze składowisk, ostatecznie osadzając je w morzu. W rzeczywistości tylko 10 rzek na całym świecie, w tym osiem z Azji, jest odpowiedzialnych za większość tworzyw sztucznych przenoszonych nurtem, które wpływają do oceanów: Jangcy w Chinach jest największym źródłem odpadów, wnoszącym ich 1,5 miliona ton rocznie. Jest tak głównie dlatego, że kilka krajów zleciło Chinom zarządzanie swoimi plastikowymi odpadami. Do stycznia 2018 r., kiedy zakazano handlu, Chiny importowały prawie połowę plastikowych śmieci na świecie.

W trudnych warunkach i ciągłym ruchu w oceanie, tworzywa sztuczne rozpadają się na cząstki o średnicy mniejszej niż 5 mm, zwane mikroplastikami. Rozpraszają się one coraz głębiej i głębiej w ocean, gdzie atakują więcej siedlisk i stają się praktycznie niemożliwe do odzyskania.

Jaki wpływ ma plastik na życie morskie?

Setki tysięcy zwierząt morskich wplątuje się co roku w odpady z tworzyw sztucznych - szczególnie w sieci widmo - co ogranicza ich ruch i zdolność do karmienia oraz powoduje obrażenia i infekcje. Mniej widoczne jest zniszczenie, które następuje po spożyciu plastiku: ptaki morskie, żółwie, ryby i wieloryby często mylą odpady z jedzeniem, ponieważ niektóre mają podobny kolor i kształt jak ich potencjalne ofiary. Pływające plastiki gromadzą również drobnoustroje i glony na powierzchni, co nadaje zapach kuszący dla niektórych zwierząt morskich. Po spożyciu przez zwierzęta, połknięty plastik może przebić narządy wewnętrzne lub spowodować śmiertelne zatkanie jelit; prowadzi to również do głodu, ponieważ brzuch zapchany plastikiem daje zwierzęciu złudzenie, że jest pełny.

Mikroplastiki również wyglądają podobnie do planktonu, który jest pokarmem dla setek gatunków u podstawy łańcucha pokarmowego, co oznacza, że ​​plastik infiltruje całe ekosystemy. Naukowcy odkryli nawet, że organizmy tak małe jak polipy w koralowcach regularnie spożywają mikroplastiki.

Ponadto tworzywa sztuczne absorbują zanieczyszczenia unoszące się w oceanie i same zawierają szkodliwe chemikalia. Wstępne badania sugerują, że kiedy zwierzęta spożywają te cząsteczki zawierające toksyny, może to uszkodzić ich narządy, uczynić je bardziej podatnymi na choroby i wpłynąć na ich rozmnażanie.

Jak źle jest naprawdę?

Zanieczyszczenia z tworzyw sztucznych są tak wszechobecne, że znaleziono je w jednych z najdzikszych i najbardziej odległych miejsc na naszej planecie, w tym na Antarktydzie i najgłębszych kanionach rowu Mariana. Prądy oceaniczne połączyły pływające tworzywo sztuczne w pięć ogromnych, wirujących skupisk śmieci - takich jak Wielka Pacyficzna Plama Śmieci, która obejmuje obszar oceanu trzy razy większy niż Francja. Szacunki sugerują, że w oceanie może unosić się 5 bilionów pojedynczych kawałków plastiku. A jeśli nadal będziemy produkować plastik w obecnym tempie, ilość ta może przewyższyć liczbę wszystkich ryb w morzu do 2050 r. Badania pokazują również, że ponad 800 gatunków przybrzeżnych i morskich jest bezpośrednio dotkniętych przez odpady z tworzyw sztucznych w wyniku uwikłania, połknięcia lub uszkodzenia ich siedlisk. Według badań 90% ptaków morskich i 52% wszystkich żółwi na tej planecie spożywało plastik. Dodatkowo milion ptaków morskich i 100 000 ssaków morskich umiera rocznie z powodu odpadów z tworzyw sztucznych.

Jak zanieczyszczenie tworzywem sztucznym wpływa na ludzi?

Kiedy zwierzęta morskie spożywają plastik, zawarte w nim toksyny rozkładają się w ich ciałach. Więc kiedy ludzie jedzą owoce morza, również je spożywają. Niektóre z tych toksyn z tworzyw sztucznych są powiązane z nieprawidłowościami hormonalnymi i problemami rozwojowymi. Ale naukowcy wciąż próbują dokładnie zrozumieć, w jaki sposób wpływa na nasze zdrowie spożywanie plastiku poprzez ryby i skorupiaki. Dotychczasowe analizy sugerują, że mikroplastiki niekoniecznie stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Ale wciąż jest wiele rzeczy, których nie wiemy. Jedną z obaw jest to, że tworzywa sztuczne w oceanie ostatecznie ulegają rozkładowi na nanoplastyki, które są tak małe, że mogą wchodzić do ludzkich komórek po ich spożyciu. W 2019 r. eksperci wezwali do dalszych badań nad wpływem mikro- i nano-tworzyw sztucznych na zdrowie ludzi.

Co mogę zrobić?

Niewątpliwie największy wpływ, jaki konsumenci mogą wywrzeć, to ograniczenie zużycia plastiku jednorazowego użytku, który w znacznym stopniu przyczynia się do zanieczyszczenia mórz. Ważny jest również recykling plastiku, gdy tylko jest to możliwe. Wolontariat w celu grupowego oczyszczania rzek i plaż pomaga zmniejszyć ilość luźnego plastiku, który przedostaje się do morza. Kluczowe znaczenie ma także wspieranie kampanii i zmian polityki, które ograniczają produkcję niepotrzebnych tworzyw sztucznych. W przeszłości doprowadziło to do ogromnych sukcesów, takich jak zakaz stosowania w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i innych krajach mikroperełek - małych kulek wykonanych z tworzywa sztucznego - w kosmetykach. Podobnie w Chinach działania rządu w sprawie tworzyw sztucznych doprowadziły w całym kraju do wprowadzenia w 2008 r. zakazu stosowania cienkich, jednorazowych toreb na zakupy. Teraz jest to rozszerzane, aby stopniowo wycofywać jednorazowe tworzywa sztuczne w całym kraju do 2025 r.

Czy technologia może pomóc?

Naukowcy i innowatorzy opracowują rozwiązania zapobiegające przedostawaniu się plastiku do morza. Holenderska firma The Ocean Cleanup wynalazła ogromny pływający boom, który wysysa odpady z tworzyw sztucznych z Great Pacific Garbage Patch. W chińskim mieście portowym Xiamen badacze uniwersyteccy opracowują system nadzoru kamery w celu identyfikacji plastiku i prognozowania jego trajektorii w dół rzeki, aby można było go zatrzymać, zanim wypłynie w morze. Europejska Agencja Kosmiczna wykorzystuje nawet satelity do śledzenia odpadów z tworzyw sztucznych pochodzących z kosmosu. Postępy w opracowywaniu biodegradowalnych tworzyw sztucznych mogą również mieć ogromny wpływ na dobrobyt oceanów: naukowcy pracują obecnie nad bioplastikiem, który rozkłada się w wodzie morskiej, co może ostatecznie zmniejszyć ilość gromadzonych tam odpadów.

Ale jedynym sposobem na prawdziwe rozwiązanie tego problemu jest radykalne ograniczenie produkcji plastiku, co oznacza ograniczenie naszego uzależnienia od niego. „Najważniejsze, co musimy zrobić, to przede wszystkim powstrzymać plastik przed dostaniem się do oceanu, ponieważ czyszczenie na dużą skalę nie jest wykonalne ani opłacalne”, mówi Lau. „Będąc w oceanie, odpady z tworzyw sztucznych pozostaną tam przez setki lat lub dłużej. To nie jest dziedzictwo, które chciałbym pozostawić przyszłym pokoleniom. ”