Za trzy lata mają się zakończyć prace rewitalizacyjne w części Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku, zespołu budowli obronnych na prawym brzegu Martwej Wisły. Warownia jest najstarszym tego typu obiektem na polskim wybrzeżu.

Na współfinansowanie inwestycji w Twierdzy Wisłoujście Pomorski Fundusz Rozwoju (jednostka samorządu województwa pomorskiego) udzieli Muzeum Gdańska 15 mln zł pożyczki miejskiej. Umowę w tej sprawie podpisano w poniedziałek w siedzibie MG w Ratuszu Głównego Miasta.

To drugie, po przyznanej w lipcu ub. roku pożyczce rewitalizacyjnej o wysokości ponad 9 mln złotych (wkład własny do tej pożyczki z Muzeum Gdańska wyniósł 2,5 mln zł), wsparcie finansowe umożliwiające renowację zabytkowej warowni.

"Dzięki pozyskanym środkom w łącznej kwocie 26,5 mln zł rozpoczną się, trwające trzy lata, prace rewitalizacyjno - adaptacyjne. Po ich zakończeniu zwiedzającym zostaną udostępnione pomieszczenia o powierzchni ponad 1200 metrów kwadratowych m.in. z nowymi salami wystaw stałych, przestrzeniami warsztatowymi i salami edukacyjnymi" - poinformował rzecznik prasowy Muzeum Gdańska Andrzej Gierszewski.

Roboty w Twierdzy Wisłoujście mają się rozpocząć w maju tego roku.

W pierwszym etapie inwestycja obejmie projekt ArchaeoBalt. W jego ramach zaplanowano otwarcie Centrum Turystyczno-Archeologicznego, które znajdzie się wewnątrz "koszar napoleońskich", położonych na Szańcu Wschodnim. Znajdą się tam sale wystawowe, warsztatowe oraz "technologia rozszerzonej rzeczywistości". Ta część prac będzie kosztować ok. 3,7 mln zł, z czego 1,2 mln zł to dotacja unijna, a 2,5 mln zł pochodzi z budżetu miasta Gdańska. Centrum Turystyczno-Archeologiczne ma być gotowe latem 2022 r.

Z kolei, z 15 mln zł pożyczki miejskiej oraz ubiegłorocznej pożyczki rewitalizacyjnej, Muzeum Gdańska zrewitalizuje i udostępni pochodzący z początku XX wieku hangar znajdujący się naprzeciwko fortu. W 2024 r. znajdzie w nim m.in. całoroczna wystawa o gdańskich jednostkach wojskowych oraz Centrum Obsługi Turystów, przed fortyfikacją powstaną również dwa parkingi.

Najważniejszy zakres prac, niewidoczny dla zwiedzających, zostanie przeprowadzony wewnątrz fortyfikacji, w dwóch położonych od wschodu bastionach: Ostrorogu i Południowo-Wschodnim oraz wzdłuż północnego muru oporowego wraz z Bastionem Artyleryjskim.

"Działania te mają charakter ratunkowy, a ich realizacja oddali widmo zawalenia się części zabytku do fosy wewnętrznej wskutek działań wody oraz warunków atmosferycznych" - wyjaśnił rzecznik prasowy Muzeum Gdańska.

Ponadto, prace rewitalizacyjno-adaptacyjne obejmą również wieniec: przyziemie i domki oficerskie oraz wnętrza wieży. W pomieszczeniach o łącznej powierzchni ponad 750 m kw. zostanie przygotowana wystawa o życiu codziennym załogi fortyfikacji w czasie wojny i pokoju w okresie XVII-XIX w.

"Niektóre z przestrzeni mają być w pełni funkcjonalne i odtworzone na podstawie nowożytnych dokumentów, np. kuchnia, niektóre z kwater, a nawet cele dla więźniów" - dodał Gierszewski.

Łączny koszt wszystkich prac rewitalizacyjnych w Twierdzy Wisłoujście wyniesie ponad 30 mln zł.

Twierdza Wisłoujście to zespół budowli obronnych na prawym (wschodnim) brzegu Martwej Wisły. Powstała w miejscu, gdzie w średniowieczu działały nadmorskie strażnice kontrolujące ujście Wisły do Bałtyku.

W skład zespołu wchodzą dwa forty: czterobastionowy murowany fort zwany carre (zbudowany w latach 1586-1602) oraz otaczający go pięciobastionowy ziemny fort, zwany obecnie Szańcem Wschodnim (zbudowany w latach 1624-26).

Centralny punkt fortu carre i całej twierdzy stanowi zbudowana na planie okręgu wieża. Powstała ona w 1482 r., jeszcze przed budową samego fortu. Pełniła funkcję latarni oraz punktu obserwacyjnego. Gdy w XVI i XVII wieku rozbudowywano fortyfikacje, stopniowo podwyższano też samą wieżę, a wokół niej zbudowano tzw. wieniec, czyli mur fortyfikacyjny mający kształt okręgu o średnicy ponad 30 metrów. Z zewnętrznej strony wieńca postawiono przylegające do niego domki oficerskie.

W okresie, gdy wznoszono twierdzę, zlokalizowana była ona u ujścia Wisły do Bałtyku. W XIX w. największa polska rzeka znalazła nowe ujście - położone na wschód od dotychczasowego. W konsekwencji stare ujście zarastało i zmieniało swój kształt sprawiając, że twierdza – zamiast u brzegu morza, znalazła się ostatecznie kilkaset metrów od niego.

Większość obiektów składających się na Twierdzę Wisłoujście przetrwała do dzisiejszych czasów w oryginalnej formie. W kwietniu 2018 r. obiekt został wpisany na listę Pomników Historii.

Obszar Twierdzy Wisłoujście liczy około 17 hektarów. Zwiedzającym udostępniania jest wieża wraz z punktem widokowym, dwa bastiony, dziedziniec oraz Dom Komendanta.