Rok 2020 był niezwykle zaskakujący i nieprzewidywalny. Wymuszone pandemią ograniczenia podyktowały konieczną reorganizację oraz dostosowanie muzealnych aktywności do niecodziennych warunków. Bez wahania podjęliśmy wyzwanie! Narodowe Muzeum Morskie prężnie działało w internecie, świętowaliśmy 60 urodziny, otworzyliśmy nowe wystawy czasowe, zorganizowaliśmy różnorodne wydarzenia, rozpoczęliśmy realizację nowych projektów, "Sołdek" popłynął na remont, a nasze oddziały – pomimo trzymiesięcznego zamknięcia – odwiedziło ponad 203 000 zwiedzających.

Muzealny surfing po Internecie

Okres pandemii potwierdził jak ważne są obecność i aktywność instytucji kultury w internecie. Strona www i media społecznościowe umożliwiły nam utrzymanie stałego kontaktu z publicznością w momencie, gdy muzeum pozostawało zamknięte. Odnotowaliśmy blisko 600 000 odsłon witryny nmm.pl. O naszą facebookową społeczność, liczącą do końca 2020 roku ponad 6000 członków, dbaliśmy z największą starannością. Przygotowaliśmy i opublikowaliśmy łącznie 715 postów, w których, oprócz bieżących komunikatów, przybliżaliśmy historie oddziałów oraz zabytków i – nierzadko zaskakujące – ciekawostki z nimi związane. Misternie opracowane bloki tematyczne zaprezentowały widzom m.in. najskrytsze zakamarki naszych magazynów, marynistyczne dzieła sztuki, losy bitew morskich czy eksponaty mrożące krew w żyłach. Dużą oglądalnością cieszyły się serie #tydzieńzSołdkiem i #WeekendZDaremPomorza, transmisje na żywo oraz konkurs "Stwórz autorską kreację Żurawia", zorganizowany w związku z otrzymanym dofinansowaniem na remont obiektu. Wzięliśmy również udział w ogólnopolskiej akcji charytatywnej #GaszynChallenge. W grudniu stworzyliśmy nową ofertę opartą na Instagramie – fotograficznym serwisie społecznościowym, cieszącym się dużą popularnością wśród użytkowników internetu. Natomiast na muzealnym kanale YouTube, który w 2020 roku odwiedziło niemal 50 000 odbiorców, zamieściliśmy 94 filmy. Znaczną część z nich stanowiły produkcje edukacyjne, ponieważ działania dydaktyczne prowadzone przez nasz Dział Edukacji również przeniosły się do sieci. – Marzec powitał nas ograniczeniami sanitarnymi, które z jednej strony stanowiły utrudnienie w prowadzeniu zajęć, z drugiej zaś otworzyły przed nami nowe wyzwania i możliwości. Zmieniając nasze domy w biura, laboratoria, pracownie plastyczne i studia nagrań, zdobyliśmy wiele nowych umiejętności i odkryliśmy różne uzdolnienia i talenty. – mówi Przemysław Węgrzyn, kierownik Działu Edukacji NMM – Intensywnie organizując pracę zdalną, zaczęliśmy tworzyć zadania w formie kart do wydruku, pakiety wakacyjne, filmy edukacyjne, instruktaże. Wymyślaliśmy zadania historyczne, plastyczne, matematyczne, fizyczne, doświadczenia, zagadki, wiersze i opowieści dla dzieci. – wspomina. Dodatkowo edukatorzy zrealizowali kilkanaście zajęć w ramach Muzealnej Szkoły Online. Zorganizowali też konkurs plastyczny online pt. "Statek DAR DZIECI", którego wyniki ogłosili w dniu Święta Niepodległości, podczas programu nadawanego na żywo z wystawy czasowej "Puck 10 lutego 1920 oczami świadków". Zdobyli wówczas kolejne doświadczenia, organizując rodzaj muzealnej wersji telewizji "śniadaniowej", a przy okazji zapoczątkowali cykl oprowadzań kuratorskich z udziałem naszych pracowników z działów merytorycznych.

Morze wystaw

Pomimo trudności związanych z ograniczeniem funkcjonowania instytucji kultury, otworzyliśmy dla publiczności aż pięć nowych ekspozycji czasowych. W przeddzień setnej rocznicy zaślubin Polski z morzem, odbył się wernisaż wystawy "Puck 10 lutego 1920 oczami świadków", którą tworzą dzieła sztuki i oryginalne zabytki dokumentujące tamte wydarzenia, uzupełnione o repliki oraz archiwalne fotografie i filmy. Lipiec obfitował w inauguracje. Zamarzyliśmy bowiem, aby latem nasi goście poczuli atmosferę przygody, towarzyszącą wszelakim podróżom. W Muzeum Wisły w Tczewie otworzyliśmy wystawę "Moja Wisła. Obrazy Mirosława Bruckiego z rejsu Wisłą". Było to wydarzenie szczególne, ponieważ autor dzieł – zatrudniony od 1978 roku w Pracowni Konserwacji Modeli Narodowego Muzeum Morskiego – podjął decyzję o przejściu na emeryturę i wystawą żegnał się z naszą instytucją. Do Muzeum Rybołówstwa w Helu, za sprawą wystawy drewnianych rzeźb etnicznych z kolekcji Violetty i Leszka Dylik pt. "Pod hebanowym drzewem życia", przybyli m.in. łowca głów i balijska tancerka. Jedna z ładownii statku-muzeum "Sołdek" przeistoczyła się w galerię fotografii, w której zaprezentowaliśmy wyjątkowe kadry ukazujące codzienność ludzi morza. Wernisażowi wystawy zdjęć autorstwa Łukasza Zakrzewskiego pt. "Marynarze – cała wstecz", towarzyszył panel dyskusyjny poruszający problematykę przyszłości zawodu marynarza. Wśród rozmówców znaleźli się branżowi praktycy, a zapis dyskusji dostępny jest na muzealnym kanale YouTube. We wrześniu zaprosiliśmy widzów do tczewskiego Centrum Konserwacji Wraków Statków na ekspozycję zatytułowaną "Tradycyjne łodzie świata. Dary V. Fenwick i B. Woroncow z Wielkiej Brytanii", pokazującą dwie kolekcje etnograficzne, o które wzbogaciło się NMM w listopadzie 2019 roku. Natomiast najświeższą i jednocześnie największą wystawą, jaką udostępniliśmy do zwiedzania jest ekspozycja "Do DNA. 50 lat archeologicznych badań podwodnych Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku". Oryginalna aranżacja podkreśla wyjątkowość zabytków, a także buduje magiczną aurę tajemniczości, przenosząc odbiorców w morskie głębiny.

Fala wydarzeń i przypływ projektów

1 października 2020 roku – 60 urodziny Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku – to niewątpliwie pierwszoplanowa data minionych dwunastu miesięcy. Jubileusz, wraz z szacownymi gośćmi, obchodziliśmy w siedzibie głównej, czyli Spichlerzach na Ołowiance. Obchody połączone były z oficjalnym otwarciem wystawy czasowej "Do DNA...". Zaś trzy miesiące wcześniej, 13 lipca, fetowaliśmy 90-tą rocznicę podniesienia polskiej bandery na "Darze Pomorza".

Sprzyjający początek roku oraz okres wakacyjny, pozwoliły nam przeprowadzić w trybie stacjonarnym edukacyjne zajęcia w ramach ferii zimowych, a także konsultacje społeczne w sprawie remontu Żurawia. Zorganizowaliśmy również dzień otwarty na wystawie "Puck 10 lutego 1920 oczami świadków", spacery edukacyjne wokół gdańskich oddziałów NMM czy drugą edycję wydarzenia "Dziewczyny na fali" z okazji Dnia Kobiet. Celebrowaliśmy też Europejskie Dni Dziedzictwa imprezą plenerową pt. "Historia pewnych wakacji…", która przeniosła gości do lata 1920 roku, gdy Polacy tłumie zjeżdżali się do nadmorskich miejscowości, by móc korzystać z uroków plaży i Morza Bałtyckiego. Łącznie przeprowadziliśmy ponad 200 zajęć dydaktycznych i oprowadzań. Ponadto oświetliliśmy Białą Fregatę oraz tczewskie Centrum Konserwacji Wraków Statków pięknymi kolorami z okazji Międzynarodowego Dnia Świadomości o Zespole Delecji 22q11 i Światowego Dnia Mózgowego Porażenia Dziecięcego, a także wspierając akcję #lightforbelarus. Inicjatywą "Hałas z Daru Pomorza" podziękowaliśmy pracownikom Służb Medycznych, Straży Pożarnej i Straży Granicznej za ich ciężką pracę w czasie pandemii COVID-19.

Rok 2020 obfitował w dobre wiadomości związane z naszymi planami rozwoju oraz misją upowszechniania szeroko rozumianej wiedzy morskiej w sposób nowoczesny i dostosowany do wszystkich grup społecznych, również tych zagrożonych wykluczeniem. Rozpoczęliśmy budowę nowego, dziesiątego oddziału NMM – Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie, a w wyniku konkursu w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, otrzymaliśmy dofinansowanie na projekt kompleksowego remontu niekwestionowanej ikony Gdańska – Żurawia. Realizacja obu przedsięwzięć będzie towarzyszyła nam przez najbliższe lata. Kontynuowaliśmy także rozpoczęty w 2019 roku projekt "2 statki - wspólne morze. Sołdek i Vityaz: dziedzictwo morskie Polski i Rosji", dzięki któremu statek-muzeum "Sołdek" przeszedł największy od 35 lat remont. Wypłynięcie jednostki do Gdańskiej Stoczni "Remontowa" oraz jej powrót, a także postój w doku pływającym, były nie lada wydarzeniami. Cieszyły się zainteresowaniem mediów i obserwatorów zgromadzonych przy nabrzeżu Motławy. Ponadto transmisje na żywo prowadzone z pokładu "Sołdka" umożliwiły odbiorcom z każdego zakątka świata śledzenie operacji holowania rudowęglowca. Dziś pięknie odnowiony cieszy oczy spacerowiczów, a w jego wnętrzu sprawnie postępują prace nad nową odsłoną wystawy stałej. Jednak nie zapomnieliśmy też o naszym drugim pływającym oddziale. Pomieszczenia nadbudówki rufowej "Daru Pomorza" przeszły renowację dofinansowaną ze środków Wydziału Kultury Urzędu Miasta Gdynia. Odnowiliśmy m.in. pentrę oficerską, luk prowadzący do żagielkoi, część międzypokładu młodszych oficerów, szpital, ambulatorium oraz kabinę wychowawcy. Odrestaurowane wnętrza czekają na ponowne otwarcie żaglowca i przywitanie zwiedzających.