Bezbronne kable. 1,5 mln km kabli na dnie oceanów potrzebuje ochrony i obrony

Gospodarki i społeczeństwa, kontynenty i państwa, miasta i porty łączy prawie 1,5 miliona kilometrów kabli światłowodowych ułożonych na dnie oceanów. Nie kable elektryczne i rurociągi z ropą i gazem są dzisiaj najważniejszym krwiobiegiem zapewniającym funkcjonowanie globalnego świata. Najważniejszy i najbardziej wrażliwy jest globalny układ nerwowy, którym przepływa 99% danych. 

Te podmorskie sieci światłowodowe rozciągające się na długości 1,5 miliona kilometrów zapewniają codzienną komunikację między ludźmi – twierdzi Phil Gervasi, Director of Tech Evangelism, na blogu Kantik. Zapewniają współpracę między biznesowymi partnerami, wymianę informacji między instytucjami finansowymi i naukowymi. Podmorskie kable ułatwiają prowadzenie szpitali i działalność medyczną, zapewniają obronę i ochronę państw i funkcjonowanie całych kontynentów. Bez pajęczyny oceanicznych kabli niemożliwe jest nawet lokalne korzystanie z internetu, działanie organizacji międzynarodowych i rządów. 

Według szacunków na początku 2025 roku na całym świecie działało ponad 1,48 miliona kilometrów kabli podmorskich. Niektóre kable są krótkie, jak na przykład 131-kilometrowy kabel CeltixConnect między Irlandią a Wielką Brytanią. Z kolei inne są bardzo długie, jak na przykład liczący 20 tys. km kabel Asia America Gateway. Na początku 2025 roku funkcjonowało ponad 600 aktywnych i planowanych kabli podmorskich – informuje TeleGeography.

Odcięte Szetlandy

Pod koniec lipca 2025 r. wielu mieszkańców Szetlandów i Orkad utraciło połączenie z internetem, a firmy i urzędy przestały działać. Mieszkańcy wysp nie mieli dostępu do internetu od czasu awarii kabla SHEFA-2 w sobotę 26 lipca, kiedy to kuter rybacki prawdopodobnie uszkodził łącze w pobliżu Orkad. Znacznie poważniejsza awaria miała miejsce w 2022 r. 

„Shetland News” opisał przypadek jednego z urzędów pocztowych w Lerwick, który musiał zostać zamknięty z powodu braku internetu i braku możliwości korzystania z danych mobilnych 4G jako zapasowego łącza. Kabel SHEFA-2 ma kilka połączeń – jedno między Wyspami Owczymi a Szetlandami, a drugie z Szetlandów do Orkad. Jest jeszcze jeden kabel z Orkad do kontynentalnej Szkocji. W związku z tym niektórzy dostawcy internetu byli w stanie przekierować połączenia z Szetlandów na Wyspy Owcze po awarii – informowało BBC. 

Wydarzenia na Bałtyku z 2024 roku i 2025 roku obnażyły słabości naszej globalnej podmorskiej infrastruktury kablowej. W obliczu utrzymujących się napięć geopolitycznych, współpraca państw i branż jest niezbędna, aby inwestować w solidne środki ochronne i rozwijać technologie w celu zabezpieczenia tych kluczowych linii komunikacyjnych.

Przepustowość tych kabli znacznie przewyższa przepustowość satelitów, oferując prędkość transmisji danych rzędu terabitów na sekundę, w porównaniu z typowym 1 gigabitem na sekundę w przypadku satelitów – podkreśla  Carlos Corrêa , International Network Engineer - Optical Transport Engineer, Maivix Technology i zaznacza: „Ta ogromna różnica podkreśla zależność naszej infrastruktury cyfrowej od tych podwodnych systemów”. 

- Poza użytkowaniem osobistym i komercyjnym, kable podmorskie są integralną częścią bezpieczeństwa narodowego, wspierając operacje wojskowe i komunikację wywiadowczą. Ich nieprzerwane funkcjonowanie jest kluczowe; każde zakłócenie może prowadzić do poważnych wyzwań ekonomicznych i związanych z bezpieczeństwem – wyjaśnia Carlos Corrêa.

Znaczenie podmorskiej łączności wzrosło wyraźnie w czasie pandemii covid-19 i po niej. Rozwinęło się wraz ze wzrostem zapotrzebowania na szybką łączność, napędzanym postępem w dziedzinie sztucznej inteligencji, przepływów finansowych, wykonywania obliczeń w chmurze, rozwoju logistyki wykorzystującej IoT. 

Bezpieczeństwo i odporność

Zapewnienie bezpieczeństwa i odporności systemów łączności stało się ważniejsze niż utrzymanie ciągłości łańcuchów dostaw. Bowiem dzięki szybkiej łączności możliwe jest zapewnienie elastyczności globalnych sieci logistycznych. Bezpieczeństwo podwodnych kabli światłowodowych jest kluczowe dla utrzymania sprawnego administrowania, rządzenia i zarządzania. Wszystkie te procesy wymagają płynnego przepływu informacji, który stanowi podstawę funkcjonowania współczesnego społeczeństwa.

- Jeśli wysyłasz e-mail, uruchamiasz sztuczną inteligencję lub rezerwujesz lot, istnieje duże prawdopodobieństwo, że twoje zapytanie zostanie przesłane podmorskim kablem transmisji danych w technologii światłowodowej – pisze na swoim blogu Christian Bueger, profesor Uniwersytetu Kopenhaskiego, pracownik naukowy Instytutu Narodów Zjednoczonych ds. Badań nad Rozbrojeniem (UNIDIR) i autor książki „Understanding Maritime Security”.

Znaczna część operacji informatycznych i informacyjnych wykorzystuje sieci naziemne, a właściwie podziemne. Jednak w momencie, gdy wykonywana jest usługa lub centrum danych na innym kontynencie wykorzystywana jest sieć połączeń morskich. Bueger wylicza, że „Prawie 1,5 miliona kilometrów podmorskich kabli światłowodowych – obejmujących ponad 400 aktywnych systemów – leży ukrytych na dnie oceanów”. 

I tu oczywiście należy zadać pytanie, czy kable leżące na dnie mórz i oceanów są faktywnie ukryte. W sposób nieprzerwany odbywa się przepływ informacji w postaci bitów i bajtów między centrami komputerowymi, laptopami i 6 miliardami smartfonów.

Wypadki chodzą po kablach

Mówi się, że „wypadki chodzą po ludziach”. Ale nie tylko. Bowiem po kablach podmorskich również. Podobnie jak inne układy infrastrukturalne, kable również są podatne na uszkodzenia. Bueger twierdzi, że „Kable podmorskie pękają nieustannie – średnio co tydzień gdzieś na świecie przerywane są od dwóch do czterech razy, a 86% usterek kabli wynika z awarii związanych z połowami i kotwiczeniem”. Większość operatorów sieci stosuje redundancję, aby zapobiegać przerwom w świadczeniu usług, a w większości przypadków takie awarie pozostają niezauważone.

- Jeśli mieszkasz w odległym miejscu, takim jak wyspa, może to wyglądać inaczej – ostrzega Bueger. Na przykład, w październiku 2022 roku zostały przerwane dwa kable łączące Szetlandy, położone 160 kilometrów od północnego wybrzeża Szkocji. Podmorski kabel telekomunikacyjny łączący Szetlandy, Orkady i Wyspy Owcze z kontynentalną Szkocją został uszkodzony, powodując przerwy w dostawie internetu i usług telefonicznych. 

- Uszkodzenie nastąpiło około dziewięciu kilometrów od wybrzeża Orkad. Podejrzewano, że kabel uszkodził statek rybacki - informował Shetland News”. Zerwanie kabla sprawiło, że 23 tys. mieszkańców było bez łączności. Zdecydowano o wysłaniu na wyspy dodatkowych służb ratunkowych. Nie wspomniano o konsekwencjach z ochroną terytorium i akwenów wokół wysp. 

Przytoczony wyżej przypadek, to tylko jedno z wielu zdarzeń związanych z uszkodzeniem kabla. Podkreśla się, że zapewnienie szybkiej naprawy, odporności i redundancji systemu jest ważne. Trzeba tą uwagę wziąć również budując system przesyłowy energii i system sterowania morskimi farmami wiatrowymi.

Na przypadki zerwań łączności kablami podmorskimi od pewnego czasu patrzymy się pod innymi kątem. Coraz częściej stwierdza się, że kable są celowo uszkadzane. Najbardziej jaskrawe przykłady można było zaobserwować na Morzu Bałtyckim. Incydenty te „zbiegły się” z napięciami w stosunkach międzynarodowych po rosyjskiej inwazji na Ukrainę i zaostrzeniu napięć między Rosją a NATO. Doszło do uszkodzenia rurociągów i kilku połączeń kablowych. 

- Chociaż nie udało się w pełni ustalić, czy incydenty te były wynikiem bardzo złej praktyki morskiej, czy celowych ataków sabotażowych, jednoznacznie ujawniły one podatność systemów kablowych na ataki – podkreśla prof. Bueger.

Źródło: Straits Research

Zalecenia strategiczne

Po pandemii covid-19 rynek kabli podmorskich odnotowuje znaczny wzrost, napędzany rosnącym globalnym zapotrzebowaniem na dane i postępem technologicznym. Globalny rynek kabli podmorskich był wyceniany na około 29,94 mld USD w 2024 r. i według prognoz osiągnie 49,31 mld USD do 2033 r., rosnąc ze średnioroczną stopą wzrostu (CAGR) na poziomie 5,7% w okresie objętym prognozą – wynika z raportu rynkowego „Submarine Cables Market Size”, który został opracowany przez ekspertów Straith Research. 

Opracowany przez Daniela F. Runde, Erinę L. Murphy, Thomasa Bryja raport Center for Strategic and International Studies (CSIS) pt. Safeguarding Subsea Cables: Protecting Cyber Infrastructure amid Great Power Competition, podkreśla znaczenie zwiększenia odporności podmorskich systemów kablowych. Kluczowe zalecenia obejmują:

• Zwiększenie redundancji: Ułożenie dodatkowych kabli o większej przepustowości, aby zapewnić alternatywne ścieżki transmisji danych w przypadku zakłóceń.

• Poprawa możliwości odtworzeniowych: Zwiększenie możliwości szybkiej konserwacji i naprawy systemów kablowych w celu zminimalizowania przestojów.

• Wzmocnienie łańcuchów dostaw: Uwzględnienie globalnego charakteru łańcucha dostaw komponentów kablowych, zapewnienie bezpiecznych i niezawodnych źródeł kluczowych części.

Dynamiczny rozwój rynku napędzany rosnącym zapotrzebowaniem na szybki internet i wydajną transmisję danych, a także znacznymi inwestycjami w budowę nowych kabli podmorskich. Operatorzy rozważają alternatywne połączenia do regionu Azji i Pacyfiku, aby ominąć sporne wody Morza Południowochińskiego. 

Tajwan, to zapalny punkt geopolityczny, który jest narażony na częste zrywanie kabli. W ostatnich latach odnotowano ponad 20 takich incydentów – przypomina Robert Clark, redaktor „Light Reading”. Nowe kable są więc prowadzono po to, aby omijać sporne akweny i tworzyć nowe połączenia międzykontynentalne, które uwzględnią strategiczną odporność systemów łączności. 

Przewiduje się, że wartość inwestycji w rynek kabli światłowodowych tylko w regionie Azji i Pacyfiku wzrośnie z 6,45 mld dolarów w 2023 r. do 16 mld dolarów w 2032 r. Jest on napędzany wieloma czynnikami, w tym związanymi z rozwojem sieci 5G.