Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (MGMiŻŚ) będzie miało bardzo pracowity rok. Resort planuje zasadnicze zmiany dotychczasowej polityki państwa w odniesieniu do rybołówstwa morskiego. Dotyczyć one będą zasad podziału kwot połowowych, reformę funkcjonowania organów administracji rybackiej, jak i realizację postulatów przedstawicieli sektora rybackiego.  

Jak powiedział nam Marek Gróbarczyk, minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w planach jest  całkowita zmiana strategii w sektorze rybołówstwa. Koncepcja ministra ma opierać się na wsparciu rybołówstwa drobnego. Oznacza to, że na pomoc nie mogą liczyć firmy zajmujące się przemysłowym odłowem ryb.

- Drobne, rodzinne rybołówstwo to jest nasza szansa na rozwój. Trzeba także odwrócić fatalną politykę unijną dotyczącą ochrony gatunków ryb w Bałtyku, bo widać, że ta polityka się nie sprawdza. Zmniejszenie przez parlament europejski wymiaru ochronnego dla dorsza było nieracjonalne. Z moimi wątpliwościami zgodziło się wielu innych unijnych ministrów ds. rybołówstwa, a także Karmenu Vella – komisarz unijny odpowiedzialny m.in. za rybołówstwo. Warto zwrócić się w stronę drobnych, rodzinnych firm i odejść od połowów przemysłowych, które są domeną Duńczyków, Szwedów czy Finów – komentował Marek Gróbarczyk w rozmowie z portalem GospodarkaMorska.pl.

Kwoty połowowe jeszcze po staremu

W roku 2016 podział ogólnych kwot połowowych na Morzu Bałtyckim został przeprowadzony w oparciu o dotychczas obowiązujące przepisy [ustawa z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim (Dz. U. z 2015 r. poz. 222) oraz rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 września 2015 r. w sprawie szczegółowego sposobu podziału ogólnych kwot połowowych i dodatkowych kwot połowowych (Dz. U. Poz. 1486)]. Ministerstwo zapowiada jednak wprowadzenie istotnych zmian w tym zakresie.

- Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej zostało utworzone16 listopada 2015 r., a wprowadzenie zmian zasad podziału kwot połowowych niosło ze sobą realne ryzyko, że kwoty połowowe przydzielone zostałyby armatorom dopiero w trakcie roku 2016, po opublikowaniu stosownego nowego rozporządzenia. Dlatego też, aby umożliwić rozpoczęcie połowów z dniem 1 stycznia 2016 r. Ministerstwo, po konsultacji z przedstawicielami sektora rybackiego, zdecydowało się na  zrealizowanie podziału na dotychczasowych zasadach – poinformował nas Piotr Jasina, rzecznik prasowy MGMiŻŚ.

Zarządzanie do poprawki

Ministerstwo już pracuje nad wdrożeniem działań mających na celu zmianę sposobu zarządzania rybołówstwem bałtyckim na szczeblu regionalnym. Na spotkaniu technicznym grupy roboczej BaltFish, które odbyło się pod koniec stycznia tego roku, zostały przedstawione główne założenia strategiczne. Zmiany mają dotknąć czterech obszarów.

 Nowy sposób zarządzania połowami jednostek poniżej 8 m długości całkowitej

- W polskiej flocie rybackiej największą grupę stanowią małe statki rybackie prowadzące połowy na niewielką skalę na Morzu Bałtyckim oraz morskich wodach wewnętrznych. Polska flota rybacka poniżej 8 m długości całkowitej prowadzi połowy w tak niewielkiej skali, że należałoby podjąć kroki, aby statki te, używające wyłącznie sieci stawnych, wyłączone zostały z konieczności odliczania ich połowów z  ogólnych kwot połowowych. Rozwiązaniem będzie wyłączenie tych statków na poziomie przepisów UE. Rozwiązanie to jest tym bardziej uzasadnione, że połowy prowadzone przez ww. statki rybackie przy użyciu głównie sprzętu stawnego są przyjazne morskiemu środowisku i znacznie bardziej selektywne, niż połowy dużych statków rybackich prowadzone przy użyciu sprzętu ciągnionego i  włóczonego. Ponadto, znacznie zmniejszy to obciążenia biurokratyczne dla rybaków i  administracji – skomentował Piotr Jasina.

Zakaz trałowania w strefie 6 Mm od brzegu

- W celu priorytetowego traktowania rybołówstwa komercyjnego na niewielką skalę, jak i ochrony żywych zasobów morza w strefie przybrzeżnej, należy wprowadzić ograniczenia w  połowach ryb pelagicznych – stanowiących pokarm dla dorsza – sprzętem ciągnionym i  włóczonym w strefie 6 Mm od brzegu. Do ustalenia w konsultacjach ze środowiskami rybackimi jest kwestia, czy niezbędnym jest objecie ochroną przed trałowaniem całego polskiego wybrzeża w odległości 6 Mm od brzegu bez żadnych wyjątków. W zależności od wyniku konsultacji, potencjalnie możliwe jest zastosowanie, w uzasadnionych przypadkach, ograniczeń częściowych - stwierdził Piotr Jasina.

Zmiana zasad rybołówstwa szprota i śledzia na dużą skalę – przesunięcie połowów poza polskie obszary morskie

- Należy podjąć działania mające na celu ochronę ryb pelagicznych w  polskich obszarach morskich. Ze względu na dużą intensywność prowadzonych przez polskich armatorów połowów ryb pelagicznych (szprota i śledzia), często na cele przemysłowe, należy wprowadzić ograniczenie możliwości odławiania przez duże statki rybackie tych gatunków ryb w  polskich obszarach morskich. Pozostałe, w wyniku powyższego ograniczenia część polskich ogólnych kwot połowowych powinna pozostawać w dyspozycji ministra właściwego ds. rybołówstwa – jako kwota dodatkowa – celem ich przyznania w trakcie roku połowowego na te statki, które zanotują największe połowy poza polskimi obszarami morskimi - powiedział Piotr Jasina.

Chów i hodowla ryb w polskich obszarach morskich

- Abstrahując od działalności połowowej sensu stricte, należy podjąć działania w celu rozpoczęcia i rozwoju chowu i hodowli organizmów morskich w polskich obszarach morskich, zwłaszcza na morskich wodach wewnętrznych. Obecnie działalność taka nie jest prowadzona, bowiem polskie wybrzeże nie sprzyja wykorzystaniu tradycyjnych technologii, typowych dla wybrzeża fiordowego. W powyższej kwestii kluczowym jest wykonanie analizy przez instytut naukowy lub badawczy w zakresie możliwości prowadzenia – od strony biologicznej – chowu i hodowli ryb na morskich wodach wewnętrznych – podsumował rzecznik  MGMiŻŚ.

Plany na kolejne lata

Ministerstwo poinformowało nas również, że dokonuje obecnie analizy sytuacji w sektorze rybackim i przygotowuje zmiany przepisów na kolejne lata, realizując postulaty rybaków. Resort chce przygotować nowe zasady, które będą mogły być zastosowane przy podziale kwot ogólnych na kolejny rok. Trzeba tutaj zaznaczyć, że spełnienie postulatów rybaków będzie wymagało zmiany regulacji na szczeblu unijnym lub krajowym.

Lista postulatów rybaków

1. Jak najszybsze wdrożenie PO RYBY 2014-2020 poprzez pracę nad rozporządzeniami wykonawczymi.
2. Jak najszybsze wprowadzenie dofinansowania mającego na celu ochronę żywych zasobów morskich.
3. Wprowadzenie ochrony zasobów poprzez zamknięcie połowów na okres 5 lat albo znaczne ograniczenie połowów.
4. Zastosowanie dopłat do połowów z powodu przyznania nieekonomicznych kwot połowowych.
5. Zmiana PO RYBY 2014-2020 poprzez przeznaczenie większej ilości środków finansowych na rybołówstwo morskie (przesunięcie środków z innych działań).
6. Po odnowieniu zasobów dorsza w Morzu Bałtyckim, wprowadzenie do PO RYBY 2014-2020 działania umożliwiającego dofinansowanie odbywania praktyk na łodziach rybackich.
7. Wprowadzenie przejrzystych zasad dofinansowania ze środków PO RYBY 2014-2020 działań związanych z usuwaniem śmieci z morza.
8. Zmiana warunków dofinansowania ze środków PO RYBY 2014-2020 wymiany silników statków rybackich oraz wymiany sprzętu połowowego na bardziej selektywny.
9. Zwiększenie rekompensaty z PO RYBY 2014-2020 za trwałe wycofanie statku rybackiego z działalności (tzw. złomowanie).
10. Zapewnienie w Komitecie Monitorującym reprezentatywności wszystkich organizacji rybackich, nie tylko tzw. uznanych organizacji producentów.
11. Nie wykluczanie  z rekompensat nowych łodzi zarejestrowanych w ostatnich latach (głównie w 2011 r.), o ile prowadzą działalność połowową, natomiast wykluczenie z dofinansowania tzw. jednostek klonowanych.
12. Zapewnienie, że wszystkie kwestie związane z wydatkowaniem środków finansowych są jawne i dostępne na stronach internetowych, w tym informowanie wszystkich armatorów o dostępności środków finansowych i ich wydatkowaniu.
13. Wprowadzenie urządzeń VMS na wszystkich trałujących statkach rybackich.
14. Wprowadzenie zakazu trałowania w strefie 6 Mm.
15. Zwolnienie statków rybackich o długości całkowitej do 8 m z obowiązku posiadania specjalnych zezwoleń połowowych.
16. Udzielenie rybakom pomocy w korzystaniu z portów (uporządkowanie kwestii własności portów).
17. Działanie na rzecz wprowadzenia wcześniejszych emerytur dla właścicieli statków rybackich osobiście wykonujących pracę na statku rybackim.
18. Podjęcie działań na rzecz traktowania pracy motorzysty na równi z zawodem rybaka.
19. Prowadzenie współpracy naukowej w zakresie rybołówstwa z szerszym gronem instytucji naukowych.
20. Wprowadzenie zmian do ustawy o rybołówstwie morskim, w szczególności w zakresie zasad wymiany kwot połowowych, ich wykorzystania i pomniejszania kwot niewykorzystanych.
21. Rozwiązanie problemu ograniczania wykonywania rybołówstwa ze względu na ćwiczenia wojskowe na poligonach morskich.
22. Powołanie grupy doradczej przy Ministrze Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej,  
23. Priorytetowe traktowanie rybołówstwa przybrzeżnego.
24. Rozwiązanie problemu rosnącej w polskich obszarach morskich populacji foki szarej i powodowanych przez nią strat w rybołówstwie.
25. Rozwiązanie problemu elektrowni wiatrowych na morzu, których powstanie utrudni prowadzenie rybołówstwa.
26. Zapewnienie możliwości kontynuowania rybołówstwa na obszarach Natura 2000.
27. Skontrolowanie reprezentatywności uznanych organizacji producenckich.
28. Skłanianie przetwórców ryb, aby w pierwszej kolejności skupowali surowiec krajowy, poprzez ograniczenie dostępu do funduszy unijnych, jeśli w niewystarczającym stopniu korzystają z surowca krajowego.
29. Zwolnienie rybaków z opłat ponoszonych w lokalnych centrach sprzedaży ryb oraz zmiana zasad sprzedaży w tych centrach.
30. Umożliwienie wyładunku dorsza w ilości powyżej 750 kg w przystaniach rybackich (np. Chłopach),.
31. Zwiększenie tolerancji w szacowaniu wielkości połowu w zbiornikach.
32. Zapewnienie, że polscy rybacy nie będą podlegali karom dotkliwszym niż w innych krajach UE za analogiczne naruszenia przepisów.
33. Wprowadzenie w okresie letnim okresów zamkniętych dla prowadzenia połowów śledzia i szprota (w celu ochrony tarła dorsza).