Na przestrzeni ostatnich kilku lat wielu marynarzy posiadających polską rezydencję podatkową zostało skonfrontowanych z niekorzystnymi zmianami podatkowymi wynikającymi z obowiązywania Konwencji MLI.

Konwencja MLI zmieniła metodę unikania podwójnego opodatkowania z korzystnej metody wyłączenia z progresją na mniej korzystną metodę proporcjonalnego zaliczenia w odniesieniu do wielu państw, które lata temu zawarły z Polską umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania np. Wielka Brytania, Irlandia, Grecja, Japonia, co spowodowało wykreowanie wielu dodatkowych obowiązków i ryzyk podatkowych dla polskich marynarzy.

Niestety od dnia 1 stycznia 2023 roku do listy tych Państw dołączyła również Tajlandia.

Czym jest Konwencja MLI?

Gwoli przypomnienia warto wskazać, iż Konwencja MLI (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties) weszła w życie w Polsce 01.07.2018 roku i w odniesieniu do niektórych państw obowiązuje od dnia 01.01.2019 roku, a jej głównym celem jest przeciwdziałanie obchodzenia prawa podatkowego.

W ramach prac podjętych przez grupę państw OECD oraz G20 ustalono, iż konieczne jest wprowadzanie takich mechanizmów, które pozwolą w znacznym stopniu ograniczyć uchylanie się od opodatkowania przez przedsiębiorców za pomocą nadużywania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. 

Pomimo, iż głównym celem tej Konwencji było ograniczenie nadużywania przepisów prawa podatkowego przez przedsiębiorców, faktyczny zakres zmian wprowadzonych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania ww. Konwencją również wpłynął i jeszcze wpłynie na sytuację podatkową licznego grona osób fizycznych wykonujących pracę zagranicą (w tym polskich marynarzy).

W celu uniknięcia przedłużających się bilateralnych negocjacji, OECD stworzyło instrument (Konwencję MLI) umożliwiający automatyczną zmianę umów podatkowych, bez konieczności sporządzania protokołów zmieniających. W art. 1 w zw. z art. 2 Konwencji postanowiono, iż wprowadzi ona zmiany do tych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które zostały zgłoszone przez obie strony takiej umowy do objęcia jej zakresem MLI i strony te Konwencję ratyfikują zgodnie z procedurą konwencyjną.

Praca u tajskiego armatora w 2022 roku

Do końca roku 2022 w stosunku do dochodów z tytułu pracy na statku morskim eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z miejscem faktycznego zarządu w Tajlandii znajdzie zastosowanie umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Królestwa Tajlandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisana w Bangkoku dnia 8.12.1978 r. (Dz. U. z 1983 r. nr 37, poz. 170) w korzystnym dla marynarzy kształcie.

Zgodnie z art. 15 ust 3 ww. umowy wynagrodzenia uzyskiwane przez osobę z tytułu pracy najemnej wykonywanej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym, mogą podlegać opodatkowaniu w tym umawiającym się Państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa.

Z kolei w art. 23 ww. Umowy uregulowano, iż od dochodów osiąganych z pracy najemnej wykonywanej na statkach morskich, ustanowiona została metoda wyłączenia z progresją. Zastosowanie metody wyłączenia z progresją w powyższej umowie tworzyło, do końca roku 2022, bardzo korzystną sytuację podatkową dla podatnika mającego miejsce zamieszkania w Polsce, gdy wykonywał on pracę najemną na statkach tylko u armatora/pracodawcy z faktycznym zarządem w Tajlandii w roku podatkowym, gdyż był on zwolniony z opodatkowania w Polsce i nie musiał składać zeznania podatkowego za ten rok podatkowy w Polsce. Sytuacja komplikowała się, gdy marynarz uzyskiwał w danym roku podatkowym jakieś równoległe dochody opodatkowane w Polsce na zasadach ogólnych, ale nawet w takiej sytuacji dochody z pracy na statku w ww. modelu nie podlegały opodatkowaniu tylko musiały być ujawnione w zeznaniu rocznym w celu ustalenia właściwej stawki PIT do dochodów uzyskanych w Polsce. Niestety od stycznia 2023 ta sytuacja uległa zmianie.

Praca u tajskiego armatora po wejściu w życie nowych regulacji tj. od 2023 roku

W związku ze zmianami wprowadzonymi Konwencją MLI od dnia 01.01.2023 roku, zmianie uległa metoda unikania podwójnego opodatkowania, zamiast metody wyłączenia z progresją, zastosowanie w przypadku Tajlandii znajdzie metoda odliczenia proporcjonalnego, która radykalnie zmieni sytuację podatkową polskich marynarzy pracujących u tajskich armatorów.

Zastosowanie metody proporcjonalnego odliczenia i jednocześnie brak umieszczenia danego państwa na liście rajów podatkowych, a taka sytuacja ma miejsce z Tajlandią, umożliwia wielu marynarzom skorzystanie z tzw. ulgi abolicyjnej przewidzianej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy pamiętać, iż od dnia 01.01.2021 roku art. 27 g ust. 5 ustawy o PIT nabrał nowego brzmienia tj.: „Przepisu ust. 2 zdanie drugie nie stosuje się do dochodów osiąganych w roku podatkowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 8 lit. a i pkt 9, jeżeli dochody te są osiągane z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw.”

Na kanwie nowych regulacji podatkowych z Tajlandią, jeżeli podatnik nie będzie chciał opłacać zaliczek na poczet PIT, z uwagi na fakt zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej, będzie miał możliwość złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek na podatek na podstawie art. 2 § 2a ustawy Ordynacja podatkowa.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek w 2023 roku - Tajlandia

Wykonywanie pracy w ww. modelu zatrudnienia przez polskiego marynarza wiązać się będzie z koniecznością comiesięcznego uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz z koniecznością rozliczenia danego roku w zeznaniu rocznym.

Zatem jedną z najważniejszych kwestii dla marynarza z polską rezydencją podatkową, który pracować będzie u tajskiego armatora będzie ustalenie terminu złożenia ww. wniosku o ograniczenie poboru zaliczek.

Wniosek należy złożyć przed terminem płatności pierwszej zaliczki na podatek, a mianowicie:
1. albo do 20 kolejnego miesiąca po uzyskaniu przychodu (przelewu);
2. albo do 20 kolejnego miesiąca po powrocie do kraju.

Opcje pierwszą znajdzie zastosowanie, gdy w momencie wpływu pensji na rachunek bankowy marynarz będzie pozostawał w domu.

Natomiast jeżeli w trakcie wypłaty pierwszej pensji marynarz będzie przebywał zagranicą termin płatności pierwszej zaliczki minie w terminie wskazanym w punkcie drugim.

Nadmienić należy, iż z uwagi na fakt, iż przepisy w tych zakresach zaczęły obowiązywać od dnia 01.01.2023 roku, to najwcześniejszym terminem do złożenia wniosku o ograniczenie poboru zaliczek w 2023 roku, w przypadku dochodów uzyskanych z pracy na rzecz tajskiego armatora w 2023 roku, będzie 20 lutego 2023 roku.

Zeznanie roczne w Polsce w przypadku Tajlandii

Wejście w życie zmian wynikających Konwencji MLI w UPO pomiędzy Polską a Tajlandią spowoduje dla wielu podatników konieczność złożenia deklaracji podatkowej w Polsce. Zeznanie podatkowe, będzie trzeba złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, w którym powstał obowiązek podatkowy. Warto podkreślić, iż obowiązek ten powstaje również w sytuacji, gdy marynarz będzie uzyskiwał tylko dochody ze statku eksploatowanego przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Tajlandii. 

Marynarze posiadający polską rezydencję podatkową, zatrudnieni na statkach eksploatowanych przez przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem usytuowanym w Tajlandii muszą pamiętać, iż ciąży na nich obowiązek rozliczenia się z ww. dochodów w Polsce za rok 2023 do 30 kwietnia 2024 roku.

Kilka uwag praktycznych

Niestety w roku 2023 marynarze muszą liczyć się z tym, że organ podatkowy w toku toczących się postępowań będzie próbował za wszelką cenę wykazać, iż statek, na którym marynarz wykonuje pracę najemną nie jest eksploatowany w transporcie międzynarodowym.

Takie nagminne praktyki aparatu skarbowego stoją w oczywistej opozycji z licznymi przepisami, legalnymi definicjami, dokumentami urzędowymi np. certyfikaty statku i wiedzą specjalistyczną prezentowanymi przez podatników w toku postępowań.

Niestety w tym zakresie, aby zabezpieczyć swój interes podatkowy marynarz musi przedstawić bardzo rozbudowaną argumentację prawną i faktyczną, co z drugiej strony nie zawsze gwarantuje szybkie i pozytywne zakończenie sprawy.

Urzędnicy skarbowi w dalszym ciągu, bez żadnej podstawy prawnej, próbują kreować zasadę, iż dana jednostka musi w określonym procencie być eksploatowana w faktycznym transporcie, aby ją uznać za jednostkę tak właśnie eksploatowaną. Tego rodzaju „pomysły” urzędnicze są najzwyklejszym nadużyciem, gdyż nie znajdują żadnego oparcia ani w unijnym ani w polskim prawie.

Powyższe stanowiska aparatu urzędniczego są bardzo niepokojące, gdyż stają się przyczynkiem do licznych wezwań marynarzy (szczególnie tych, którzy pracują na „nietypowych” jednostka np. statki sejsmiczne), które wprost zmierzają do bezprawnego podważenia m.in. ulgi abolicyjnej.

Wszystko niestety wskazuje na to, iż aktywność organów podatkowych na przestrzeni lat 2021-2023 względem marynarzy eskaluje, tak więc marynarze muszą niestety liczyć się coraz większym prawdopodobieństwem wezwania ze strony urzędu skarbowego, a na taką okoliczność należy być odpowiednio przygotowanym.

Podsumowanie

Reasumując, marynarze posiadający polską rezydencję podatkową, którzy wykonywać będą pracę najemną w roku 2023 na statkach eksploatowanych przez przedsiębiorstwa z faktycznymi zarządami w Tajlandii, muszą przygotować się do niekorzystnej dla nich zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania, która rodzi dla nich liczne dodatkowe obowiązki podatkowe w Polsce (złożenie wniosku o ograniczenie poboru zaliczek lub ewentualnie zapłatę comiesięcznych zaliczek na poczet PIT, złożenie zeznania rocznego po roku podatkowym, w którym zostanie wykazanych dochód z pracy u tajskiego armatora).

Z uwagi na powyższe oraz przez wzgląd na coraz bardziej profiskalne działania aparatu skarbowego w Polsce, wszystkim marynarzom zatrudnionym w ww. modelu rekomendujemy analizę ich sytuacji podatkowej z lat 2017-2023 oraz skorzystanie z wsparcia zespołu Kancelarii zarówno w zakresie wystąpienia z wnioskiem o ograniczenie poboru zaliczek jak i rozliczenia zeznania rocznego w Polsce.

Mateusz Romowicz – Radca Prawny
Kancelaria Radcy Prawnego
Legal Consulting-Mateusz Romowicz

www.kancelaria-gdynia.eu
prawo-korporacyjne.pl