W ciągu ostatnich lat do polskiego porządku prawnego wprowadzony został szereg przepisów mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego. Osiągnięciu tego założenia ma pomóc zaproponowany ostatnio przez Ministerstwo Rozwoju projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku — Ordynacja podatkowa, nakładający na sporą grupę polskich przedsiębiorców obowiązek codziennego ujawniania wyciągów z posiadanych rachunków bankowych. Zgodnie z zamierzeniami Ministerstwa, omawiane zmiany mają wejść w życie w dniu 1 września 2017 r. Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji publicznych.

Przedmiot proponowanej regulacji

Jak wynika z projektu ustawy dostępnego na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji, zmianie ulegnie art. 82 Ordynacji podatkowej dotyczący obowiązku udzielania informacji podatkowych. Warto przy tym wspomnieć, że aktualnie obowiązujące przepisy w tym zakresie nakładają na małych, średnich oraz dużych przedsiębiorców obowiązek comiesięcznego przesyłania w formie jednolitego pliku kontrolnego ewidencji zakupu i sprzedaży VAT, przy czym od 1 stycznia 2018 r. obowiązek ten będzie dotyczył również mikro przedsiębiorców. Zaproponowane regulacje mają uzupełnić wyżej opisaną procedurę obligatoryjnego udzielania informacji podatkowych drogą elektroniczną poprzez zobowiązanie szerokiej grupy podatników prowadzących działalność gospodarczą do przekazywania wyciągów z rachunków bankowych prowadzonych przez banki i rachunków w Spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Zgodnie z założeniami projektu przekazywane wyciągi z rachunków mają zawierać następujące informacje:

1) dane nadawcy i odbiorcy płatniczego (nazwa i adres oraz NIP lub REGON, jeśli są dostępne);

2) numer rachunku nadawcy i rachunku obcego;

3) datę i czas obciążenia rachunku nadawcy lub datę i czas dokonania wpłaty gotówkowej;

4) kwotę i walutę;

5) tytuł i opis zlecenia płatniczego;

6) saldo rachunku przedsiębiorcy po realizacji zlecenia płatniczego – w przypadku danych przekazywanych przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo – kredytową prowadzącą rachunek przedsiębiorcy;

7)  informację o numerze rachunku wirtualnego utworzonego w celu identyfikacji masowych płatności, jeżeli zlecenie płatnicze dotyczy uznania takiego rachunku – w przypadku danych przekazywanych przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo – kredytową prowadzącą uznawany rachunek przedsiębiorcy.

Zakres podmiotowy

Zgodnie ze wstępnymi założeniami, obowiązkiem przekazywania wyciągów z rachunków bankowych mają być objęci mali, średni oraz duzi przedsiębiorcy, tj. zgodnie z wyliczeniami ministerstwa ok. 80.000 podmiotów. Z zakresu podmiotowego zostali wyłączeni mikro przedsiębiorcy oraz jednostki sektora finansów publicznych. Należy więc w tym miejscu wspomnieć, iż w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej poprzez pojęcie mikro przedsiębiorców należy rozumieć przedsiębiorców, którzy w co najmniej jednym z 2 ostatnich lat obrotowych:

1) zatrudniali średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz

2) osiągnęli roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

Mając na uwadze powyższe w przypadku niespełnienia przez przedsiębiorcę jednego z ww. warunków, będzie on objęty obowiązkiem przekazywania wyciągów bankowych organom KAS.

Procedura przekazywania wyciągów bankowych

Odnosząc się do samej procedury przekazywania wyciągów z rachunków bankowych czy rachunków w SKOK, należy podkreślić, iż w przypadku rachunków prowadzonych przez bank posiadający adres siedziby lub oddziału na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, przedmiotowy obowiązek będzie realizowany za pośrednictwem banków na podstawie pisemnego upoważnienia udzielanego przez podatników.  Z powyższego można wywieść wniosek, że podatnicy będą zmuszeni samodzielnie stwierdzić czy należą do grupy podmiotów objętej tym obowiązkiem oraz udać się do banku w celu udzielenia upoważnienia do przekazywania wyciągów z posiadanych rachunków bankowych. Warto przy tym jednak uwypuklić fakt, że przedmiotowy obowiązek ma dotyczy również tych przedsiębiorców, którzy posiadają rachunki bakowe w bankach posiadających adres siedziby lub oddziału poza obszarem Rzeczypospolitej Polskiej. W takim przypadku to sami podatnicy będą przekazywać dane z rachunków bankowych, a więc bez pośrednictwa banków.

Jak wynika z projektu, wyciągi z rachunków będą przekazywane za okresy dobowe w terminie do końca dnia następującego po każdej kolejnej dobie z wyłączeniem sobót i dni ustawowo wolnych od pracy. Organy podatkowe będą otrzymywały dane z rachunków bankowych podatników we wszystkie dni powszednie. Wyciągi mają być przesyłane w formie jednolitego pliku kontrolnego (JPK_WB) przy czym proponuje się, aby bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowa – kredytowa, przekazywała wyciągi z rachunków bankowych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej.

Dane z jednolitych plików kontrolnych jako dowody w postępowaniu podatkowym

Oprócz wprowadzenia nowego sposobu uzyskiwania informacji o działalności niektórych podatników, Ministerstwo Rozwoju zamierza wprowadzić zmianę przykładowego katalogu dowodów określonego w art. 181 Ordynacji podatkowej. Jak wynika z treści proponowanej zmiany przepisu, środkami dowodnymi w postepowaniu podatkowym mają być również dokumenty zgromadzone w toku działalności analitycznej Krajowej Administracji Skarbowej, co w praktyce może oznaczać, iż wyniki analiz comiesięcznych plików JPK dla ewidencji VAT czy dla rachunków bankowych będą jednym z dowodów mogących zaważyć o rozstrzygnięciu sprawy podatkowej. Jak można przeczytać w uzasadnieniu do projektu zmiana ta ma wyeliminować wątpliwości i negowanie przez podatników wykorzystywania przez organy skarbowe dokumentów zgromadzonych w ramach czynności analitycznych.

Zamierzony cel projektu, wejście w życie

Jak wskazuje uzasadnienie projektu, a także w ocenie skutków regulacji, podstawowym celem objęcia rachunków bankowych stałą kontrolą jest ograniczenie oszustw i nadużyć występujących w zakresie podatku od towarów i usług oraz podatków dochodowych. Działania te mają mieć charakter prewencyjny w zakresie ograniczenia oszustw i nadużyć podatkowych, w tym w szczególności oszustw karuzelowych i realizowane byłyby poprzez szybką identyfikację transakcji podejrzanych oraz weryfikację spójności deklarowanych przychodów oraz kosztów z obrotami na rachunku bankowym. Przekazywanie dziennych wyciągów z rachunków umożliwiłoby szybką reakcję organów podatkowych na niekorzystne zachowania podatników, co uchroniłoby uczciwych podatników od nieuczciwych działań ich kontrahentów.

Zgodnie z zamierzeniami ministerstwa, omawiane zmiany mają wejść w życie w dniu 1 września 2017 r. Obecnie projekt znajduje się na etapie konsultacji publicznych.

Podsumowanie

Po analizie przedstawionych przez Ministerstwo Rozwoju propozycji zmian, należy zauważyć, iż odniosą one doniosłe skutki dla przedsiębiorców objętych zakresem podmiotowym projektu ustawy.  Przede wszystkim warto zaznaczyć, że organy podatkowe będą miały dostęp do informacji o transakcjach wykonywanych za pośrednictwem rachunków bankowych, bez konieczności uprzedniego wszczęcia postępowania podatkowego.

Ponadto informacje te będą mogły być skutecznie wykorzystywane przez organy prowadzące postępowanie podatkowe do wykazywania podatnikowi wszelkich nieprawidłowości w rozrachunkach, rozliczeniach podatkowych etc.

Abstrahując od potencjalnej skuteczności zaproponowanej regulacji w zakresie uszczelnienia systemu podatkowego, z całą pewnością przedmiotowa regulacja może się okazać bardzo uciążliwa dla przedsiębiorców. Co więcej, nowe przepisy mogą budzić pewne wątpliwości w kontekście ujawniania tajemnicy przedsiębiorstwa lub ochrony innych danych wrażliwych, które dotyczą przedsiębiorców, czy też bezpieczeństwa udostępnianych niemal każdego dnia danych, które są objęte tajemnicą bankową.

Pojawia się również zasadnicze pytanie jak te dane będą w praktyce przechowywane lub przetwarzane i kto będzie miał faktyczny do nich dostęp.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Asystent Artur Gruszczyński

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook