Z racji tego, że w branży stoczniowej, offshore, czy podobnych, znaczna cześć osób pracuje jako osoby samozatrudnione na własnej działalności gospodarczej, od 01.01.2019 r. ustawodawca daje im możliwość opłacania składek ZUS na stosunkowo niskim poziomie. W celu obniżenia składek ZUS należy pamiętać o złożeniu odpowiednich dokumentów, brak złożenia dokumentów do 7 stycznia 2019 r.!   pozbawia możliwości skorzystania z „małego ZUS-u” w 2019 r.

Z artykułu dowiesz się jak dokładnie wygląda procedura „przejścia” na „mały ZUS”, podajemy praktyczne przykłady  oraz wskazujemy jakie dokumenty należy złożyć.

Co tak naprawdę kryje się pod pojęciem „mały ZUS”?

Do tej pory przedsiębiorcom „mały ZUS” kojarzył się z ulgą dla nowych firm, na podstawie której nowi przedsiębiorcy przez 24 miesiące od rozpoczęcia działalności gospodarczej mogli płacić niższe składki. „Mały ZUS”, który będzie obowiązywał od 01.01.2019 r., to zupełnie nowy rodzaj ulgi, który będzie przysługiwał przede wszystkim dotychczasowym przedsiębiorcom, którzy już wcześniej prowadzili swoją działalność gospodarczą. Należy również pamiętać, że „mały ZUS” dotyczy tylko i wyłącznie składek na ubezpieczenia społeczne, tj. na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe. Składka zdrowotna będzie w dalszym ciągu płacona w pełnej wysokości.

Kiedy można skorzystać z nowej ulgi?

Nowy, „mały ZUS” przewiduje możliwość obniżenia wysokości składek ZUS przez przedsiębiorców, którzy prowadzili działalność gospodarczą przez cały poprzedni rok kalendarzowy i osiągnęli maksymalnie przychód 30-krotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego  w grudniu poprzedniego roku.

Przykład:

Przedsiębiorca prowadził swoją działalność gospodarczą przez cały 2018 r., a w grudniu 2018 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło 2.100 zł. Zatem, aby skorzystać z ulgi i zapłacić niższe składki, przychód uzyskany przez przedsiębiorcę w 2018 r. nie może przekroczyć kwoty 63.000 zł (2.100 x 30 = 63.000).

W korzystnej sytuacji znajdują się również przedsiębiorcy, którzy w 2018 r. prowadzili swoją działalność tylko przez część roku, ponieważ ją dopiero rozpoczęli, wznowili, zawiesili lub zakończyli. Przedsiębiorcy ci również będą mogli skorzystać z obniżenia składek ZUS. W takiej sytuacji górna granica uzyskanego przychodu w poprzednim roku zostanie odpowiednio zmniejszona. Ustalenie maksymalnego przychodu za dany rok kalendarzowy zawsze będzie wymagało indywidualnej analizy. Aby określić wysokość przychodu, który pozwoli takim przedsiębiorcom obniżyć wysokość składki ZUS, należy podzielić trzydziestokrotność minimalnego wynagrodzenia za poprzedni rok przez liczbę dni kalendarzowych w tym roku, a następnie pomnożyć wynik przez liczbę dni, w których przedsiębiorca rzeczywiście prowadził działalność.

Przykład:

W 2018 r. przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą jedynie przez 200 dni. Wiedząc, że w 2018 r. maksymalny przychód wynosi 63.000 zł, a rok miał 365 dni kalendarzowych możemy ustalić, że aby skorzystać z ulgi i zapłacić niższe składki, przychód uzyskany przez przedsiębiorcę w 2018 r. nie może przekroczyć kwoty 34.520,55 zł (63.000 : 365 x 200 = 34.520,55).

Kto może skorzystać z obniżenia składek ZUS?

Z ulgi mogą skorzystać tylko przedsiębiorcy, którzy:

    • są zarejestrowani w CEIDG,

    • osiągnęli przychody z działalności gospodarczej za ubiegły rok kalendarzowy nieprzekraczające progu uprawniającego do korzystania z ulgi,

    • nie spełniają warunków do płacenia preferencyjnych składek na ubezpieczenia społeczne,

    • rozliczając się na karcie podatkowej nie korzystali ze zwolnienia z VAT,

    • prowadzili działalność gospodarczą przez co najmniej 60 dni w poprzednim roku kalendarzowym,

    • nie wykorzystali 36-miesięcznego limitu w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej korzystania z „małego ZUS”,

    • nie podlegali ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej),

    • nie wykonują dla swojego byłego, bądź obecnego pracodawcy, tego, co wykonywali dla nich jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

Z „małego ZUS” nie mogą natomiast skorzystać przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku kalendarzowym prowadzili także inną pozarolniczą działalność jako:

    • twórca lub artysta,

    • osoba wykonująca wolny zawód,

    • wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej albo jednoosobowej spółki z o.o.,

    • osoba prowadząca publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół.

Nowi przedsiębiorcy

Aby skorzystać z płacenia mniejszych składek ZUS, przedsiębiorca będzie musiał prowadzić działalność gospodarczą przynajmniej przez 60 dni w poprzednim roku kalendarzowym. Dlatego, jeżeli przedsiębiorca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej stosunkowo niedawno, tj. po 02.11.2018 r., nie będzie uprawiony do skorzystania z „małego ZUS-u”.

Przykład:

Przedsiębiorca otworzył działalność gospodarczą 1 grudnia 2018 r. Niestety nie będzie mógł skorzystać z ulgi, ponieważ prowadził swoją działalność jedynie przez 31 dni.

Przedsiębiorca planuje otworzenie działalności gospodarczej dopiero 2 stycznia 2019 r. przez co również nie będzie mógł skorzystać z „małego ZUS-u”. W tej sytuacji może się jednak starać o tzw. ulgi na start – przez pierwsze 6 miesięcy płacić tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne, a następnie przez kolejne 24 miesiące płacić niższe, preferencyjne składki ZUS.

Jakie obowiązki czekają przedsiębiorców, jeżeli skorzystają z ulgi?

Wszyscy przedsiębiorcy, którzy chcieliby skorzystać z ulgi, powinni przekazać do ZUS informacje o przychodzie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za ubiegły rok kalendarzowy oraz o najniższej podstawie wymiaru składek. Informacje te powinny być wskazane w imiennym raporcie miesięcznym albo deklaracji rozliczeniowej składanej:

    • za styczeń danego roku,

    • albo za miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia działalności w ciągu roku.

Obniżenie wysokości składek ZUS będzie się również wiązało dla przedsiębiorcy z:

    • obowiązkami rejestracyjnymi – w celu skorzystania z „małego ZUS" przedsiębiorcy muszą złożyć do ubezpieczenia dokumenty ZWUA kod 0510 i ZUA kod 0590 do 7 stycznia 2019 r.,

    • obowiązkiem złożenia deklaracji – korzystanie z niższych składek będzie się wiązało jedynie ze złożeniem 1 deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA (za pierwszy pełny miesiąc korzystania z ulgi), a w przypadku przedsiębiorców korzystających z ulgi w trakcie miesiąca 2 deklaracji (za niepełny miesiąc oraz za następny- pełny). Deklaracje za kolejne miesiące ZUS będzie kreował już w imieniu przedsiębiorców,

    • obowiązkiem płacenia składki na Fundusz Pracy – jedynie gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie wynosiła co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Nie dotyczy to kobiet, które ukończyły 55 lat oraz mężczyzn po 60 roku życia.

Jak długo można będzie korzystać z „małego ZUS”?

Z niższych składek na ubezpieczenia społeczne będzie można korzystać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Jako miesiąc kalendarzowy należy przyjąć miesiąc, w którym przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu co najmniej jeden dzień.

Jak obliczyć składkę na „małym ZUS”?

Krok 1. Należy ustalić przeciętny miesięczny przychód uzyskany za ubiegły rok

Aby obliczyć przeciętny, miesięczny przychód należy podzielić roczny przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku przez liczbę dni kalendarzowych odpowiadających prowadzeniu działalności w poprzednim roku, a następnie pomnożyć przez 30. Wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

Krok 2. Obliczenie najniższej podstawy do wyliczenia składek

Żeby ustalić podstawę wymiaru składek należy  pomnożyć przeciętny miesięczny przychód (patrz: wynik z kroku 1) przez współczynnik, który będzie co roku ogłaszany w „Monitorze Polskim”). Współczynnik na 2019 rok wynosi 0,5083. Wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa.

Krok 3. Ustalenie minimalnej i maksymalnej wysokości najniższej podstawy wymiaru składek przy „małym ZUS-ie”

Podstawa wymiaru składek nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (czyli tyle, ile wynosi podstawa dla obecnych przedsiębiorców na „pełnym ZUS”) i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (czyli tyle, ile wynosi najniższa podstawa dla preferencyjnych składek na ubezpieczenia społeczne). Oznacza to, że nawet gdy wyliczona podstawa (patrz: wynik z kroku 2) będzie niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia, to najniższa podstawa wymiaru składek będzie równa właśnie 30% minimalnego wynagrodzenia.

Warto pamiętać, że najniższa podstawa wymiaru składek jest ustalana tylko raz w roku kalendarzowym – w styczniu lub w pierwszym miesiącu rozpoczęcia lub wznowienia działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym.

Krok 4. Wskazanie podstawy do wyliczania składek

W poszczególnych miesiącach jako podstawę wymiaru składek można zadeklarować kwotę wyższą, niż najniższa podstawa wymiaru składek.

Krok 5. Wyliczenie składki

Ustalenie podstawy do wyliczenia składek pozwala na obliczenie składki na „mały ZUS”.

Przykład:

Jeśli podstawa do wyliczenia składek wyniesie 1.000 zł to:

    • składka emerytalna (19,52% podstawy) wyniesie 195,20 zł,

    • składka rentowa (8,00% podstawy) wyniesie 80 zł,

    • składka  chorobowa dobrowolna (2,45% podstawy) wyniesie 24,50 zł,

    • składka wypadkowa (1,67% podstawy) wyniesie 16,70 zł,

    • składka zdrowotna pozostaje w pełnej wysokości dla wszystkich przedsiębiorców.

Czy przejście na „mały ZUS” jest obowiązkowe?

Przede wszystkim należy wskazać, że wszelkie ulgi w opłacaniu składek ZUS są dobrowolne. Dlatego „mały ZUS” również stanowi świadczenie dobrowolne, co oznacza, że przedsiębiorca sam decyduje, czy chce z ulgi skorzystać, czy opłacać wyższe składki, a co za tym idzie mieć również wyższe świadczenia. Co ważne, wybranie obniżonej wysokości składki nie zobowiązuje przedsiębiorcy do pozostania przy „małym ZUS-ie”- można z niego zrezygnować nawet w trakcie trwania nowego roku kalendarzowego i przejść na „pełny ZUS”.

Mariusz Królczyk
Prawnik Zarządzający
Kancelaria Prawna Griffin