W tym roku obchodziliśmy 100 – lecie polskiego szkolnictwa morskiego a nie tak dawno również i 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Uniwersytet Morski w Gdyni, który jest największą polską uczelnią morską, kształcącą obecnie na 4 kierunkach: Nawigacyjnym, Mechanicznym, Elektrycznym oraz Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa czynnie brał udział w tych obchodach. Gdyńska uczelnia to nie tylko jednak instytucja dydaktyczno – naukowa z wielkimi tradycjami, ale również zdaje się najstarszy polski armator. O uczelni i jej statkach w kolejnej odsłonie cyklu artykułów na temat jednostek armatorów, które można zobaczyć w polskich portach.

Uczelnia z tradycjami

Po odzyskaniu niepodległości i rozpoczęciu budowania w zasadzie od podstaw państwa polskiego zakładano rozliczne instytucje i organizacje. W 1920 roku w Tczewie powstała także Szkoła Morska, mająca kształcić kadry dla rodzącej się dopiero co polskiej gospodarki morskiej. Rok później rozpoczęły kształcenie dwa pierwsze wydziały: Nawigacyjny i Mechaniczny. W 1930 roku nastąpił dalszy rozkwit szkoły i przeniesiono ją do Gdyni. W 1938 roku powstał kolejny ważny dla gospodarki morskiej wydział, tj.: Transportu i Administracji. Dalszy rozwój został powstrzymany przez działania zbrojne. Po zakończeniu wojny powrócono do roli dydaktycznej placówki, kształcącej kadry a rzecz odbudowywanej gospodarki. W 1958 nastąpił awans placówki, kiedy to nadano status pomaturalnej uczelni technicznej i zmieniono nazwę na: Państwowa Szkoła Morska. Po kolejnej dekadzie w struktury uczelni włączono też Państwową Szkołę Rybołówstwa Morskiego, nobilitując uczelnię do stopnia Wyższej Szkoły Morskiej. W 2001 roku status uczelni zmieniono na Akademię Morską a od 1 września 2018 roku po uzyskaniu odpowiednich formalnych uprawnień nazwa została zmieniona na Uniwersytet Morski w Gdyni.

Legendarne okręty

Od samego początku wraz z rozwojem infrastruktury lądowej uczelni dbano również o zapewnienie niezbędnych do kształcenia kadr morskich jednostek szkolnych. Polską banderę na pierwszej szkolnej jednostce o nazwie „Lwów” podniesiono zaledwie rok po utworzeniu szkoły, tj. we wrześniu 1921 roku. Portem macierzystym stał się ówcześnie Gdańsk. Statek został zbudowany w Anglii w 1869 roku jako jeden z pierwszych stalowych jednostek pasażersko – towarowych o głównym napędzie żaglowym. W Polsce stał się szybko legendą i zasłynął z określenia „kolebka nawigatorów”. Przez pewien okres dowozem uczniów z Tczewa do Gdańska, gdzie początkowo cumował „Lwów” zajmował się parowiec rzeczny pływający po Wiśle o nazwie „Kopernik”. W roku szkolnym 1930/1931 stary „Lwów”, który musiał przez wiele lat szkoleń zarabiać na swoje utrzymanie wożąc ładunki został zastąpiony przez „Dar Pomorza” potocznie nazwany „Białą Fregatą”. Jednostka była wcześniej niemiecką szkolną jednostką o nazwie „Prinzess Eitel Friedrich”. Wybudowana w 1909 roku w hamburskiej stoczni Blohm und Voss fregata została w ramach reparacji po I wojnie światowej przekazana Francji. Ze względu na brak realizacji planów jej zagospodarowania ostatecznie nie była eksploatowana. W 1929 roku została zakupiona przez Polskę a dokładnie przez Komitet Floty Narodowej i inne organizacje, które poszukiwały następcy wysłużonego okrętu „Lwów”. Zakupiona jednostka została z wielkimi trudnościami przeholowana do duńskiej stoczni, w której przeszła gruntowny remont. W końcu w dniu 19 czerwca 1930 roku zawinęła do swojego nowego macierzystego portu – Gdyni. Ta kolejna historyczna jednostka kształciła setki studentów, odbywała liczne i ważne dla początków polskiej tradycji morskiej wyprawy. Na przykład w latach 1934 – 1935 opłynęła dookoła świat, przebywając 39 tysięcy mil morskich. W czasie II wojny światowej aż do października 1945 roku była internowana przez władze szwedzkie w Sztokholmie. Po wojnie kontynuowała swoją szkolną i reprezentacyjną funkcję, zdobywając w różnorodnych imprezach i zlotach żaglowców liczne nagrody i wyróżnienia. Jednostka służyła uczelni  do roku 1982, kiedy ostatecznie została zacumowanym okrętem muzeum, działającym w ramach oddziału Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
Ta zasłużona jednostka została udostępniona jako atrakcja do zwiedzania przy nabrzeżu Pomorskim na tzw. Skwerze Kościuszki w Gdyni (w 2019 roku okręt odwiedziło aż 125,605 zwiedzających).

We flocie uczelni zaraz po wojnie znajdowały się również małe żaglowce takie jak: „Janek Krasicki”, „Zew Morza” i „Henryk Rutkowski”. W późniejszych latach do eksploatacji weszły jeszcze statki szkolne: „Horyzont” i „Zenit” a praktyki w szczytowym rozwoju polskiej floty handlowej odbywały się na przykład również na statku szkolno – towarowym m/s „Antoni Garnuszewski” a dla rybaków dalekomorskich na szkolnym trawlerze „Jan Turlejski”.

Niemal jednocześnie z odejściem na zasłużoną emeryturę „Daru Pomorza” w 1982 roku do eksploatacji weszła zaprojektowana przez głównego konstruktora Zygmunta Chorenia i całkowicie wybudowana w Polsce piękna nowa fregata o nazwie „Dar Młodzieży”. Dodawała ona w tamtym czasie dla celów kształcenia studentów nowe możliwości i nową jakość jednocześnie z zachowaniem tak ważnej w wychowaniu morskim żeglarskiej tradycji. I tak od początku jednostka była bardzo intensywnie wykorzystywana, uczestnicząc w rejsach i wydarzeniach zarówno lokalnych jak i światowych.

W 2002 roku do starzejącej się floty jednostek motorowych badawczo-szkolnych trafiła nowa jednostka „Horyzont II”. Ten nowoczesny statek określono mianem pływającego labolatorium. Jednostka ta została zbudowana w 2000 roku na bazie kadłuba żaglowca polarnego „Polarex” i jest z powadzeniem używana do chwili obecnej.

Rejs Niepodległości

W latach 2018 – 2019 „Dar Młodzieży” wziął udział w obchodach 100-lecia niepodległości Polski i opłynął dookoła kulę ziemską, kontynuując tym samą tradycję dla tego typu podróży przez jednostki polskiego szkolnictwa morskiego (ostatnia taka wyprawa miała miejsce w latach 1987 – 1988). Rejs rozpoczął się 20.05.2018 roku i zakończył się w 28.03.2019 roku. W wyprawie wzięło udział około 1,000 osób z całej Polski. Odwiedzono 23 porty w 18 państwach całego świata. Centralnym punktem podróży było zawinięcie do Panamy i udział  w 34. Światowych Dniach Młodzieży. Jednak ideą całego przedsięwzięcia oprócz uczczenia rocznicy niepodległości, kontynuacji tradycji była też możliwość promocji naszego kraju na arenie międzynarodowej. Nie od dziś bowiem wiadomo, że żaglowce spełniają również reprezentacyjne funkcje, będąc godnymi ambasadorami w portowych miastach świata. Przykładowo Dzień Święta Niepodległości 11 listopada 2018 roku załoga spędziła w Osace.

Rejsy 2020

Dla „Daru Młodzieży” Dział Armatorski uczelni zaplanował, biorąc pod uwagę światowe zagrożenia pandemiczne, w 2020 roku 4 podróże lokalne dla własnych studentów, ale również uczniów szkół morskich, min. ze Szczecina i Świnoujścia. Jednocześnie druga jednostka szkolna „Horyzont II” według oficjalnych danych miała zaplanowane 6 podróży, w tym dwie podróże na arktyczny Spitsbergen. Statek zawija tam regularnie zawija od lat, dostarczając w ramach współpracy polskim naukowcom z Polskiej Akademii Nauk niezbędny sprzęt i zaopatrzenie.

Zmiany i nowe jednostki

Ostatnie zmiany na uczelni objęły włączenie w dniu 1 października 2019 roku w struktury Uniwersytetu Morskiego w Gdyni Instytutu Morskiego w Gdańsku, zajmującego się pracami naukowymi i wdrożeniowymi w zakresie szeroko pojętej gospodarki morskiej. Instytut po włączeniu w struktury uczelni wniósł do floty stosunkowo nowoczesny statek naukowo – badawczy „Imor”.

Po zakończeniu rejsu „Daru Młodzieży” dookoła świata Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej ogłosiło plan wybudowania następcy tej zasłużonej jednostki. Czy plany te, które mogłyby wspomóc rodzimy przemysł stoczniowy ziszczą się w najbliższym czasie? Prędzej lub później pewnie tak, czego zresztą wszyscy sobie w branży i szkolnictwie morskim życzą. Jednakże rzeczywistych impulsów dla utrzymania i rozwoju polskich przedsiębiorstw stoczniowych potrzeba jak najszybciej już teraz. 

Charakterystyka techniczno – eksploatacyjna: 

m/v „Dar Młodzieży”

•    Bandera i port macierzysty: Polska, Gdynia
•    Rok budowy: 1982
•    Typ:  Trzymasztowa fregata
•    Numer IMO: 7821075
•    Klasa: PRS
•    Długość całkowita (LoA): 108,8 m
•    Powierzchnia ożaglowania: 3,015 m2.
•    Wyporność: 2,946 ton
•    GT: 2,2255
•    Silnik główny: Cegielski – Sulzer typ 8 AL 20/24; 2 x 750 kW
•    Załoga stała: 32 osoby
•    Praktykanci: 130 + 6