TSUE orzekł na korzyść Banglijczyków umieszczonych przez włoskie władze w ośrodku w Albanii

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł w piątek na korzyść dwóch Banglijczyków umieszczonych przez włoskie władze w ośrodku detencyjnym w Albanii. W innym wyroku trybunał stwierdził, że Irlandia nie mogła zasłaniać się napływem Ukraińców odmawiając pomocy Afgańczykowi i Indusowi.

Władze irlandzkie odmówiły zakwaterowania obu ubiegającym się o azyl mężczyznom w związku z brakiem miejsc w specjalnych ośrodkach. Chociaż przyznały, że stanowi to naruszenie prawa Unii, to powołały się na masowy napływ Ukraińców po rosyjskiej inwazji w 2022 r. jako siłę wyższą.

Jak jednak orzekł TSUE w wydanym w piątek wyroku, nawet w takiej sytuacji dyrektywa dotycząca przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową przewiduje, że państwa członkowskie muszą zaspokoić podstawowe potrzeby takich osób. Irlandia nie miała więc prawa powołać się na napływ Ukraińców jako nadzwyczajną okoliczność.

TSUE uznał, że państwo członkowskie, które zaniechało zapewnienia podstawowych świadczeń wnioskodawcy pozbawionemu wystarczających środków, choćby tymczasowo, „wykracza w sposób oczywisty i poważny poza zakres uznania, którym dysponuje w odniesieniu do stosowania dyrektywy”. „Takie zaniechanie może zatem stanowić wystarczająco istotne naruszenie prawa Unii, prowadzące do powstania odpowiedzialności danego państwa członkowskiego” - podkreślił trybunał w Luksemburgu.

TSUE odpowiedział także na pytania prejudycjalne sądu we Włoszech, który rozpatruje skargę dwóch obywateli Bangladeszu.

Uratowani na morzu Banglijczycy złożyli wnioski o ochronę międzynarodową. Dokumenty zostały rozpatrzone przez włoskie służby w trybie przyspieszonym na granicy, na co zezwala obowiązujący we Włoszech od 2024 r. akt ustawodawczy, który uznaje Bangladesz za „bezpieczny kraj pochodzenia”. Po odrzuceniu wniosków włoskie władze umieściły Banglijczyków w ośrodku detencyjnym w Albanii.

Sąd w Rzymie, który rozpatruje skargę obywateli Bangladeszu, ma zastrzeżenia do aktu ustawodawczego z 2024 r., bo - jak podnosi - nie podano w nim źródeł informacji, na których włoski ustawodawca bazował, klasyfikując dany kraj jako bezpieczny. W ten sposób w ocenie włoskiego sądu wnioskodawcy i sąd zostali pozbawieni możliwości zakwestionowania oraz możliwości skontrolowania domniemanego bezpieczeństwa.

Trybunał uznał wątpliwości sądu za uzasadnione. Orzekł, że prawo Unii nie stoi na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie uznało państwo trzecie za bezpieczny kraj pochodzenia w drodze aktu ustawodawczego, pod warunkiem że uznanie to może podlegać skutecznej kontroli sądowej dotyczącej poszanowania kryteriów materialnych określonych w prawie Unii. Zgodził się też, że źródła informacji, na których opiera się takie uznanie, muszą być wystarczająco dostępne zarówno dla wnioskodawcy, jak i dla sądu.

Ponadto TSUE podkreślił, że Włochy powinny się wstrzymać z uznaniem za „bezpieczny” kraju, który nie spełnia w odniesieniu do niektórych kategorii osób materialnych przesłanek takiego uznania. Będą mogły to zrobić, gdy obecną dyrektywę zastąpi nowe rozporządzenie, które dopuszcza wyjątki w stosunku do takich łatwych do zidentyfikowania kategorii osób. Będzie ono obowiązywać od 12 czerwca 2026 r.

Wyrok TSUE nie rozstrzyga sporu krajowego. Zrobią to sądy w Irlandii oraz we Włoszech.

Z Brukseli Magdalena Cedro (PAP)

mce/ kar/

Fot. Depositphotos