Z dniem 1 stycznia 2015 r. weszły w życie postanowienia tzw. „dyrektywy siarkowej” (implementowanej do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 7 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki oraz niektórych innych ustaw). Zmiany wynikające z nowelizacji załącznika VI do Konwencji MARPOL sprowadzają się do obowiązku stosowania przez statki operujące w specjalnie wyznaczonych strefach (ECA – Emission Control Areas) paliwa o obniżonej zawartości siarki.

Nowe regulacje oprócz oczywistych konsekwencji ekonomicznych oraz konieczności dostosowania floty z punktu widzenia technicznego – bądź poprzez zmianę dotychczasowego paliwa na paliwo niskosiarkowe bądź poprzez zamontowanie tzw. płuczek (scrubbers), wymagać będą – jak słusznie zauważa jeden z największych klubów P&I – Skuld – rewizji podejścia do negocjacji pomiędzy stronami umów czarterowych oraz treści samych umów.

Szczególną uwagę zwrócić należy na klauzule odnoszące się w sposób bezpośredni do kwestii bunkrowania i samego paliwa. Postanowienia tego typu były od zawsze istotne przy formułowaniu czarterpartii, nie tylko z uwagi na konieczność dostosowania ich do wymogów Konwencji MARPOL, ale także ze względów ekonomicznych, gdyż koszty paliwa stanowią znaczący procent wszystkich kosztów związanych z żeglugą. Pośród klauzul czarterowych należy mieć na uwadze przede wszystkim te odnoszące się do zasad ustalania wynagrodzenia za dostawę paliwa, ceny samego paliwa, weryfikacji próbek, zużycia paliwa przez statek, zgodności paliwa z wymogami Konwencji MARPOL.

Mimo że najczęściej umowy czarterowe poddane są prawu angielskiemu, które ex lege nakazuje, by dostarczane paliwo było odpowiednie dla danego typu silnika, przydatne może okazać się uregulowanie także tej kwestii w ramach kompleksowej klauzuli paliwowej.

Na ogół umowy czarterowe zawierają postanowienia ograniczające obszar geograficzny, w którym operować może wyczarterowana jednostka, a często wskazuje się też wprost wyłączone z eksploatacji porty, państwa czy całe obszary. Jeżeli wśród nich wymieniono terytoria północnoamerykańskiej i północnoeuropejskiej strefy kontroli emisji, wówczas nowe regulacje nie będą miały wpływu na tak sformułowane kontrakty. Należy mieć jednak na uwadze, że co do zasady obszar, w którym operować może wyczarterowany statek obejmuje wszelkie wody i niewskazanie którejkolwiek ze stref ECA jako wyłączonej z eksploatacji oznacza choćby potencjalną konieczność dostosowania się do przewidzianych w załączniku VI do Konwencji MARPOL wymogów.

Jednym ze standardowych zobowiązań podejmowanych przez armatora względem czarterującego jest zapewnienie gotowości statku. Kwestią dyskusyjną jest precyzyjne określenie zakresu tego pojęcia, niemniej jednak nie ulega wątpliwości, iż wykracza ono poza samą tylko zdatność statku do żeglugi (seaworthiness). W tym kontekście pytaniem bez jasnej odpowiedzi pozostaje pytanie o to jak daleko sięgają obowiązki armatora statku dotychczas nieoperującego w ECA przed oddaniem go w czarter przewidujący zmianę obszaru żeglugi i konieczność zastosowania paliwa niskosiarkowego. W przypadku nowszych jednostek posiadających kilka osobnych zbiorników paliwowych i systemów bunkrowania problem ten w zasadzie nie występuje, gdyż taka konstrukcja pozwala na używanie zarówno standardowego paliwa, jak i paliwa niskosiarkowego bez ryzyka zmieszania.

Sytuacja wygląda inaczej w przypadku jednostek starszego typu, które dotychczas używały paliwa o wysokiej zawartości siarki i obecnie – by móc operować w strefach ECA – konieczne jest dokładne wyczyszczenie zbiorników paliwowych i przygotowanie ich do zabunkrowania paliwem niskosiarkowym. Nie jest przesądzone czy koszty z tym związane w całości obciążać powinni armatora statku, dlatego kwestia ta dla pewności powinna zostać ustalona przez strony umowy czarterowej.

Analiza wpływu dyrektywy siarkowej na treść umów czarterowych dokończona zostanie w drugiej części artykułu.

Radca prawny Dariusz Szymankiewicz
Aplikant radcowski Piotr Jędrusiak

„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie
 

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl