Na co zwracać uwagę w dalszej części roku, w sektorze energetyki wiatrowej? Jakie są dominujące trendy? Czy wojna w Ukrainie i odejście od rosyjskich surowców energetycznych przyspieszy transformację, a tym samym rozwój sektora offshore?

Sektor morskiej energetyki wiatrowej w ubiegłym roku odnotował kolejny rekord. Do użytku oddano około 18,6 GW mocy – jest to najwyższy poziom rocznego przyrostu mocy w branży.

Dążenie Chin do uruchomienia mocy przed wygaśnięciem krajowych taryf gwarantowanych (FiT) pod koniec roku sprawiło, że był to "finisz" trzymający w napięciu i oznaczał sześciokrotne zwiększenie nowych mocy w porównaniu z 2,5 GW zainstalowanymi w 2020 roku. W efekcie kraj ten odpowiada za lwią część, bo aż 86 proc. globalnego przyrostu mocy i prześcignął Wielką Brytanię pod względem największej na świecie bazy zainstalowanych mocy w morskiej energetyce wiatrowej.

Najciekawsza jest jednak skala tego osiągnięcia. Na początku 2021 roku wielu niezależnych analityków przyjęło szczególnie konserwatywne szacunki przyrostu mocy dla Chin – w zakresie pomiędzy 3 a 5 GW,  i nawet najbardziej optymistyczne szacunki na poziomie 11 GW okazały się niewystarczające. Podczas gdy przyrost mocy w morskiej energetyce wiatrowej w 2022 roku prawdopodobnie nie osiągnie takiego samego poziomu jak w 2021 roku, sektor morskiej energetyki wiatrowej będzie nadal zajęty, a niedawna publikacja wyników ScotWind już nastawia branżę na ekscytujący nadchodzący rok.

Oczekuje się krystalizacji niektórych kluczowych tematów, które pojawiły się w 2021 roku, w tym rzeczywistości "wolnej od dotacji" Chin, wyników rundy 4 brytyjskiego Contracts for Difference (CfD), rosnącego zainteresowania ropą i gazem (O&G) oraz inwestycji w sektor morskiej energetyki wiatrowej, a także przyspieszenia rozwoju amerykańskiej morskiej energetyki wiatrowej, komercjalizacji koncepcji pływających elektrowni wiatrowych i rosnącego wsparcia dla zielonego wodoru.

Ochrona marż deweloperów i Chiny bez dotacji krajowych

W tym roku Chiny muszą mierzą się z rzeczywistością pozbawioną krajowych subsydiów, gdzie taryfa dla projektów będzie oparta na obowiązującej taryfie dla energii węglowej, która jest znacznie niższa niż poprzednia stawka FiT dla morskiej energetyki wiatrowej w wysokości 0,85 RMB/kWh dla projektów oddanych do użytku do końca grudnia 2021 roku. To działanie zmusza branżę do poszukiwania dalszych redukcji CAPEX i OPEX – czy to poprzez innowacje technologiczne, współpracę w ramach łańcucha dostaw, czy też inne środki optymalizacji.

W ostatnim kwartale 2021 roku odnotowano serię ponownych przetargów na dostawę turbin, ogłoszonych przez chińskich deweloperów farm wiatrowych dla farm wiatrowych uruchamianych w latach 2024-2025, mimo że pierwsze przetargi zostały rozstrzygnięte w latach 2019-2020. Nowe oferty przetargowe na dostawę turbin złożone przez chińskich producentów OEM oznaczają średni spadek o 37,9 proc. w stosunku do poziomów z lat 2019-2021, co wskazuje na ogólnobranżowe wysiłki zmierzające do obniżenia kosztów komponentów farm wiatrowych.

W związku z koniecznością zwiększenia rozmiarów turbin ochrona marż deweloperów może być trudna. Jednak niedawne wprowadzenie większych turbin przez lokalnych producentów OEM jest obiecującym krokiem w kierunku zapewnienia, że przyszłe dostawy będą nadal pochodziły z lokalnych źródeł przy jednoczesnej kontroli kosztów.

Własne podwórko z atrakcyjnym, niewykorzystanym potencjałem

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się niewykorzystany potencjał inwestycyjny poleskiej części Morza Bałtyckiego. Już w 2021 gracze krajowego rynku energetycznego zapowiadali wejście na rynek offshore.

Od początku roku uruchomiono aż 11 postępowań o wydanie pozwoleń na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich w wyłącznej strefie ekonomicznej (WEE). Są wśród nich obszary o różnym potencjale: od najmniejszego o powierzchni 17 km kw., do największych obejmujących powierzchnię nawet 150 km kw.

Na początku lutego 2022 roku, gigant PKN Orlen informował, że wystąpił z 7 wnioskami na budowę morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Orlen zapowiedział wówczas, że złoży kolejne 4 wnioski koncesyjne, kiedy tylko ruszy odpowiednia procedura administracyjna.

– Złożyliśmy wnioski o kolejne 4 koncesje na budowę farm wiatrowych na Bałtyku. Łącznie ubiegamy się o 11 koncesji o potencjale ponad 10 GW. W 2026 roku produkcję rozpocznie również nasza pierwsza farma BalticPower. Inwestycje w OZE wzmacniają nasze bezpieczeństwo energetyczne – komentował prezes PKN Orlen Daniel Obajtek.

PGE ubiega się o 7 lokalizacji. W lutym br. wspólnie z Orsted firmy złożyły wniosek o obszar sąsiadujący z MFW Baltica, największej farmy wiatrowej budowanej na polskich wodach Morza Bałtyckiego i jednej z największych na świecie. W 2022 roku partnerzy projektu spodziewają się otrzymania decyzji środowiskowej dla części przesyłowej na lądzie, a także będą pracować nad pozyskaniem pozwoleń na budowę, które przybliży projekt do finalnej decyzji inwestycyjnej.

Z kolei w marcu KGHM wraz z francuskim partnerem TotalEnergis złożył pierwszy z kilku zapowiadanych, wniosek o pozwolenie lokalizacyjne na farmę morską na Bałtyku.

Drugi co do wielkości gracz w światowej branży offshore, RWE chcąc wzmocnić obecność i silniej wesprzeć proces zielonej transformacji energetycznej w Polsce, złożyło w ostatnich tygodniach trzy wnioski o nowe pozwolenia lokalizacyjne dla morskich farm wiatrowych.

– Aktywnie uczestniczymy w pracach na rzecz polskiego rynku offshore wind już od wczesnego etapu jego tworzenia. Intensywnie rozwijamy projekt F.E.W. Baltic II, co daje nam kompleksowe rozpoznanie potrzeb i uwarunkowań tego wyjątkowo istotnego dla krajowej gospodarki sektora. Dzięki temu możemy jeszcze lepiej wykorzystać nasze doświadczenie i zasoby w obszarze morskiej energetyki wiatrowej, pomagając w jej dalszym rozwoju w Polsce – komentował Grzegorz Chodkowski z RWE, odpowiedzialny za rozwój sektora offshore wind w Polsce.

Wnioski złożyli także inwestorzy Ocean Winds, Eolus Poland, EDF, Equinor Polska oraz Shell Polska.

Wielka Brytania nadal w ścisłej czołówce

Czwarta runda brytyjskiej alokacji dotacji CfD została otwarta 13 grudnia 2021 roku, a zwycięzcy aukcji mają zostać ogłoszeni między kwietniem a lipcem 2022 roku. Jest to największa jak dotąd runda CfD w Wielkiej Brytanii, w której rocznie przeznacza się na morską energię wiatrową około 200 mln funtów. Przydział ten ma być kluczowy dla realizacji przez UK ambicji osiągnięcia 40 GW mocy w morskiej energetyce wiatrowej do 2030 roku. Obecnie istnieje w sumie sześć projektów (o łącznej mocy 7 900 MW), które mogą ubiegać się o dotację w tej czwartej rundzie.

Wszystkie te projekty uzyskały zgodę właściwego organu w Anglii lub Szkocji i obecnie wymagają one jedynie finansowanie z CfD, aby przejść do kolejnego etapu, jakim jest uzyskanie FID (ostatecznej decyzji inwestycyjnej) i wreszcie rozpoczęcie budowy. Wszystkie z wyjątkiem jednego z sześciu kwalifikujących się projektów planują wykorzystanie turbin o indywidualnej mocy znamionowej wynoszącej 14 MW lub więcej.

Ponadto, kolejne 75 mln GBP przeznaczono na wschodzące technologie, z czego prawie jedna trzecia środków - 24 mln funtów została przydzielona do projektów pływających elektrowni wiatrowych. Oczekuje się, że z docelowych 40 GW w Wielkiej Brytanii, 1 GW będzie pochodzić właśnie z pływających elektrowni.

O&G rośnie w inwestycje MEW

W ostatnich latach głównie grupa europejskich firm z sektora ropy naftowej i gazu (O&G) poczyniła widoczne postępy w budowaniu swoich portfeli morskiej energetyki wiatrowej. Analitycy  spodziewają się, że w 2022 roku firmy te będą coraz inwestować w MEW, poprzez zakup udziałów w istniejących projektach lub udział w nowych aukcjach. Obecnie odbywa się kilka przetargów, które mają się zakończyć pod koniec roku. Obejmują one prawa do rozwoju farm wiatrowych w Normandii i Bretanii we Francji oraz przyznanie licencji na rozwój dwóch do trzech projektów, w ramach aukcji Sorlige Nordsjoe II, które będą zlokalizowane na Morzu Norweskim.

Podczas gdy Equinor jest liderem w dziedzinie morskiej energetyki wiatrowej w sektorze O&G, cztery inne spółki branżowe wyróżniają się w ostatnich działaniach - BP, Shell, ENI i TotalEnergies. Te cztery firmy bardzo aktywnie uczestniczyły w procesach aukcyjnych, składając oferty jako jedyny podmiot lub we współpracy z innymi podmiotami, które uzupełniają lub zwiększają ich możliwości w zakresie MEW.

Konsorcjom kierowanym lub wspieranym przez BP, Shell i TotalEnergies zaoferowano umowy na ponad 9,9 GW w ramach aukcji dzierżawy morskich farm wiatrowych ScotWind – prawie tyle samo, ile wynosi obecna baza zainstalowana w Wielkiej Brytanii - obejmujące zarówno stałe, jak i pływające typy MEW.

Wyłączając aukcje, te cztery firmy posiadają udziały kapitałowe w 23 projektach (co odpowiada 8 GW mocy na zasadzie kapitału własnego), które są albo w fazie planowania, EPCI lub w fazie operacyjnej. Projekty te realizowane są na dojrzałych rynkach morskiej energetyki wiatrowej, takich jak Wielka Brytania i Holandia, oraz w obszarze rozwijających się dynamicznie rynków, takich jak USA, Francja, Norwegia, Korea Południowa i Irlandia.

USA przyspiesza, ale nadal jest w tyle peletonu

Rok 2021 był z pewnością przełomowy dla amerykańskiego sektora morskiej energetyki wiatrowej, ponieważ obecna administracja zobowiązała się do osiągnięcia w 2030 roku celu 30 GW w zakresie MEW. Departament Spraw Wewnętrznych USA wydał również pierwszą decyzję (Record of Decision), która umożliwiła Vineyard Wind (Avangrid i CIP JV) rozpoczęcie FID na budowę Vineyard Wind 1 o mocy 800 MW we wrześniu 2021 roku.

Przetargi te są kontynuowane, a stan Nowy Jork – Urząd ds. Badań i Rozwoju Energetyki Stanu Nowy Jork (NYSERDA) ogłosił niedawno, że kolejna runda na morską energetykę wiatrową, w ramach której zostanie wybranych co najmniej 2 GW projektów, rozpocznie się w tym roku.

New Jersey planuje również otwarcie trzeciego przetargu na MEW. Stan wyznaczył datę ogłoszenia na III kwartał 2022 roku, a datę złożenia wniosków na IV kwartał. Rozstrzygnięcie tego przetargu ma nastąpić w II kwartale 2023 roku, na docelową moc 1 200 MW. W lutym 2022 roku odbyła się aukcja, w której wzięło udział sześć firm. Trzydniowa aukcja Departamentu Spraw Wewnętrznych była najbardziej dochodową aukcją energetyczną w historii Stanów Zjednoczonych, wliczając w to dzierżawy ropy i gazu. Sześć firm zgodziło się zapłacić rekordową sumę 4,37 mld USD za prawo do budowy turbin wiatrowych w odległości ponad trzech mil od wybrzeży Nowego Jorku i New Jersey, co stanowi kamień milowy dla amerykańskich wysiłków w zakresie energii odnawialnej.

Oferty złożone na te tereny, mają potencjał wyprodukowania od 5,6 do 7 gigawatów energii elektrycznej do 2030 roku, co wystarczyłoby do zasilenia 2 milionów domów. Jeśli plan administracji Bidena dotyczący zwiększenia produkcji morskiej energii wiatrowej osiągnie zakładane cele klimatyczne, a dodatkowo może powstać do 83 000 miejsc pracy. Stany Zjednoczone nadal pozostają daleko w tyle za Europą, gdzie energia wiatrowa pokrywa obecnie 15 proc. zapotrzebowania na energię.

Know how - komercjalizacja koncepcji pływających elektrowni

Podczas gdy tradycyjne farmy wiatrowe stanowią obecnie prawie całą moc operacyjną na świecie, pływające elektrownie wiatrowe są powszechnie uznawane za przyszłościowe rozwiązanie i bez wątpienia tak jest. W 2021 roku uruchomiona została największa na świecie pływająca elektrownia wiatrowa, Kincardine Phase 2 o mocy 48 MW. Projekt jest zlokalizowany ok. 15 km od południowo-wschodniego wybrzeża hrabstwa Aberdeenshire w Szkocji. Ta premiera utorowała drogę temu, co dopiero nadejdzie.

Mimo że technologia ta jest uważana za dopiero rodzącą się, istnieją liczne propozycje rozwoju pływających elektrowni wiatrowych zarówno w dojrzałych, jak i wschodzących jurysdykcjach związanych z morską energetyką wiatrową, a w dalszej części 2022 roku oczekuje się dalszego rozwoju tego trendu.

Ten wysiłek komercjalizacyjny wiąże się z wejściem na rynek nowych graczy, takich jak BW Ideol, Hexicon, Fukushima Forward i Principle Power. Oczekuje się, że na przyśpieszenie rozwoju pływających MEW w 2022 roku, znacząco wpłynie rządowe wsparcie, zarówno ze strony legislacyjnej jak i finansowej. Przykładowo, w Wielkiej Brytanii runda ScotWind Leasing zachęcała do budowy farm wiatrowych o mocy do 3 GW, wartość ta została kilkukrotnie przekroczona – do ponad 14,5 GW.

Z kolei norweski rząd przeznaczył również obszar przybrzeżny Utsira Nord o mocy 1,5 GW na realizację pływających projektów wiatrowych. W 2022 roku, w trzecim kwartale, ma zostać uruchomiony również bardzo oczekiwany projekt Hywind Tampen o mocy 88 MW, obsługiwany przez Equinor na Morzu Norweskim.

Offshore rośnie w zielony wodór

Produkcja ekologicznego wodoru przy wykorzystaniu morskiej energii wiatrowej może znacząco zwiększyć wartość komercyjną projektów. Chociaż branża jest wciąż na wczesnym etapie rozwoju, istnieje kilka projektów demonstracyjnych związanych z morską energią wiatrową, w tym Hydrogen Turbine 1 (HT1) firmy Vattenfall we wschodniej Szkocji (zostanie zainstalowany na działającej farmie wiatrowej Aberdeen Bay), Hydrogen Holland I firmy Shell (będzie zasilany przez Hollandse Kust Noord) i projekt wodorowy Dolphyn firmy ERM.

Perspektywy dla wodoru pozostają niepewne, ze względu na jego relatywnie wysoki koszt produkcji, złożoność łańcucha wartości i wyzwania związane z dekarbonizacją w poszczególnych krajach. Analitycy z Westwood przewidują jednak, że w 2022 roku zaczną się krystalizować różne strategie wodorowe. Przykładowo duńska strategia Power-to-X zapewni miliardy dolarów dotacji na rozwój paliw ekologicznych, wykorzystując potencjał morskiej energetyki wiatrowej. Podobnie Wielka Brytania zamierza uruchomić fundusz wodorowy o wartości 240 mln funtów, a w najnowszym planie budżetowym Kalifornii na lata 2022-2023 przeznaczono 100 mln dolarów na promocję zielonego wodoru.

Te inicjatywy rządowe zapewnią deweloperom z branży morskiej pewność, możliwości wykorzystania zielonego wodoru w swoich strategiach komercjalizacji.

Źródło: westwoodenergy.com; offshore-energy.biz; gospodarkamorska.pl; zielonagospodrka.pl; usatoday.com; orsted.com; rwe.com

Fot. Depositphotos