• <

Odznaczenia Jana Kwapińskiego - działacza społecznego i polityka

ew

09.11.2020 11:53 Źródło: NMM
Strona główna Marynarka Wojenna, Bezpieczeństwo Morskie, Ratownictwo Odznaczenia Jana Kwapińskiego - działacza społecznego i polityka

Partnerzy portalu

Odznaczenia Jana Kwapińskiego - działacza społecznego i polityka  - GospodarkaMorska.pl

Z okazji Narodowego Święta Niepodległości prezentujemy pamiątki po Janie Kwapińskim, które przekazała Narodowemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku Pani Barbara Woroncow, córka Aleksandra Woroncowa, wnuczka Jana Kwapińskiego, wicepremiera polskiego rządu na uchodźstwie.

Krzyż Walecznych ustanowiono rozporządzeniem Rady Obrony Państwa z dnia 11.VIII.1920 r. jako odznaczenie wojskowe jednostopniowe, które może być nadawane czterokrotnie z tym, że dalsze nadania poza pierwszym, odróżnia się przez nałożenie na wstążkę posiadanego już krzyża, okuć w kształcie listewek z blachy brązowej z tłoczonymi liśćmi dębowymi. Wstążka amarantowa z białymi paskami przy brzegach.

Krzyż Walecznych nadawany przez dowództwo Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie za zasługi bojowe (odznaczenie jednostopniowe, czterokrotne) różni się od nadawanych w kraju m.in. liternictwem i odwrotnym umieszczeniem barw na wstążkach - posiada wstążkę białą z amarantowymi paskami przy brzegach.

Rozkazem Naczelnego Wodza z 1940 r., ogłoszonym w styczniu 1941 r., Krzyż Walecznych został uznany za odznaczenie nadawane za czyny męstwa dokonane w czasie wojny. W rozkazie podkreślono, że ... każdorazowe nadanie "Krzyża Walecznych" może mieć miejsce tylko za określony oddzielny czyn męstwa i odwagi wykazanej w boju. Rozkaz ten określał tryb nadawania odznaczenia, określał też, że wniosek może składać bezpośredni przełożony żołnierza, co najmniej jednak dowódca kompanii lub oddziału równorzędnego. Odznaczenie nadawał Naczelny Wódz. Odznaczenie Krzyża Walecznych nadawane w Polskich Siłach Zbrojnych (w tym w Armii Krajowej) było identyczne jak odznaka z okresu przed 1939 rokiem. W dekrecie Prezydenta RP z dnia 20 września 1941 r. określono, że Krzyż Walecznych może być nadawany czterokrotnie, niezależnie od posiadanych Krzyży Walecznych otrzymanych za czyny wykazane w bojach w latach 1918-1921. Zabiegu zmiany barwy wstążki dokonano w celu odznaczania żołnierzy, którym wielokrotnie nadano Krzyż Walecznych w latach przed II WŚ, aby nie byli limitowani możliwością wyłącznie czterokrotnego odznaczenia. W latach 1940-1945 w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie nadano łącznie około 25 tys. Krzyży Walecznych.

Krzyż Walecznych (brąz 42 x 42 mm). Na awersie napis rozmieszczony na ramionach krzyża: NA/ POLU/ CHWAŁY/ 1920, w centrum krzyża na styku ramion - tarcza z orłem w koronie. Na rewersie napis: WALE/ CZNYM oraz miecz i wieniec z liści laurowych. Krzyż i wstążka w etui, dł. wstążki 53 mm, szer. 37 mm.

Krzyż Niepodległości z mieczami  został ustanowiony rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 29.X.1930 r. (jako odznaczenie wojskowe od 21.III.1931) o Krzyżu i Medalu Niepodległości w celu "odznaczenia osób, które zasłużyły się czynnie dla niepodległości Polski w okresie przed wojną światową lub podczas jej trwania oraz w okresie walk orężnych polskich w latach 1918-1921, z wyjątkiem wojny polsko-rosyjskiej na obszarze Polski". Odznaczenie nadawał Prezydent RP, któremu osobę odznaczoną przedstawiał Prezes Rady Ministrów na podstawie wniosków Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości, który ukonstytuował się 7.XI.1930 r. Komitet ten składał się z pierwszych dziesięciu osób wyróżnionych Krzyżem Niepodległości. Krzyż Niepodległości był wysokim odznaczeniem noszonym w kolejności przed Orderem Odrodzenia Polski IV i V klasy. Do 1938 r. nadano ogółem: 1816 Krzyży Niepodległości z Mieczami

Projektantem odznaki (jak również Medalu Niepodległości) był artysta malarz prof. Mieczysław Kotarbiński, a wykonawcą większości odznaczeń pracownia Wiktora Gontarczyka.

Miniatura KRZYŻA NIEPODLEGŁOŚCI Z MIECZAMI, brąz złocony, wysokość wraz ze wstążką czarną z czerwonymi paskami przy brzegach - 72 mm, na awersie brzegi ramion pokryte czarną emalią, na poziomych ramionach krzyża napis: BOJOWNIKOM/ O NIEPODLEGŁOŚĆ. Na skrzyżowaniu ramion krzyża - godło z orłem w koronie.

Prezentowane odznaczenia zostały nadane Janowi Kwapińskiemu - działaczowi społecznemu i politykowi (1885-1964).

Jan Kwapiński wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej już w 1901 r. Za udział w rewolucji 1905 r. był więziony w latach 1907-1917 przez władze carskie, m. in. w Cytadeli Warszawskiej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. uczestniczył w walkach na froncie w stopniu kaprala.

W niepodległej Polsce (1922-1930) był posłem na sejm RP. Spośród wielu funkcji jakie pełnił na podkreślenie zasługuje przewodniczenie Komisji Centralnej Związków Zawodowych w latach 1922-1939 oraz funkcja ostatniego prezydenta przedwojennej Łodzi. Po wybuchu wojny znalazł się na Kresach Wschodnich, gdzie został aresztowany przez NKWD i wywieziony wraz z żoną i córką na Syberię. Od 1942 r. po wydostaniu się z ZSRR wraz z armią gen. Władysława Andersa, przebywał w Wielkiej Brytanii. Piastował tekę Ministra Przemysłu i Handlu w rządzie gen. Władysława Sikorskiego a w rządzie Stanisława Mikołajczyka został Wicepremierem i Ministrem Przemysłu, Handlu i Żeglugi. W gabinecie Tomasza Arciszewskiego objął tę samą, co poprzednio tekę oraz stanowisko Kierownika Ministerstwa Skarbu. Po wojnie pozostał na wychodźstwie w Londynie, gdzie był m. in. członkiem Centralnego Komitetu Zagranicznego PPS.

Spuścizna Jana Kwapińskiego obok bezcennych, a nawet unikatowych dokumentów nawiązujących do historii Polskiego Państwa Podziemnego (przekazana do zasobu Archiwum Akt Nowych w Warszawie), obejmuje także przekazane do Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku materialne pamiątki, m.in. Godło Polski z gabinetu Jana Kwapińskiego, ryngraf, który wisiał w mieszkaniu Jana Kwapińskiego z napisem: Na pamiątkę Towarzyszowi Kwapińskiemu żołnierz Tylek Stefan Scotland 6.12.42, tłoki pieczętne: do pieczęci Ministra Przemysłu, Handlu i Żeglugi, medal z napisem na rewersie: Towarzyszowi J. Kwapińskiemu w uznaniu zasług dla ruchu robotniczego, pamiątka, która stała na biurku J. Kwapińskiego wykonana w formie przybornika biurowego z miniaturą kotwicy i fragmentem łańcucha. Na ramionach kotwicy umieszczony napis: Panu Ministrowi Janowi Kwapińskiemu od pracowników Polskich Zakładów Naprawy Statków Handlowych "Baltic Coasting LTD Wallasey 6.9.1943".

Partnerzy portalu

Dziękujemy za wysłane grafiki.