Na ratunek umierającym oceanom. 2025 United Nations Ocean Conference [RELACJA]

Konferencja w Nicei po raz kolejny zgromadziła światowych liderów, naukowców, przedstawicieli sektora prywatnego, społeczeństwo obywatelskie i społeczności lokalne. Po raz kolejny to spotkanie na wysokim szczeblu podkreśliło kluczową rolę oceanu w regulacji klimatu, utrzymywaniu bezpieczeństwa żywnościowego i środków do życia oraz zachowaniu różnorodności biologicznej. 

Postrzeganie mórz i oceanów jako miejsca do robienia biznesu okazuje sią zgubne dla samych oceanów. A najbardziej niszczą to środowisko ci, którzy z niego korzystają w nieograniczony sposób. Należą do nich firmy zajmujące się transportem morskim. Wiele statków po wypłynięciu z portu nie przestrzega podstawowych norm ochrony środowiska. Do tego dochodzi aktywność flot cieni i statków przeładowujących ropę na akwenach zamkniętych. 

Do niszczycieli należą także operatorzy turystyczni, których aktywność przeniosła się z portów turystycznych na wody Arktyki i Antarktydy, ale także prywatni właściciele plastikowych jachtów, których setki cumowało w marinach Nicei, jak również kłusujący na masową skalę rybacy. Pisaliśmy o tym tutaj. 

Klastry w ochronie oceanów

Ocean jest poddawany coraz większej presji ze strony nie tylko zmian klimatycznych, ale przede wszystkim działalności człowieka. Następuje tutaj negatywne sprzężenie, przy czym rekordowe wzrosty temperatur poważnie wpływają na życie morskie, a rosnące zagrożenia ze strony zanieczyszczeń, przełowienia i utraty różnorodności biologicznej powodują, że ekosystemy morskie są na drodze w przepaść. 

Potrzebne jest podejście kompleksowe. Zwrócili na to uwagę przedstawiciele European Network of Maritime Clusters (ENMC) w czasie 𝗡𝗶𝗰𝗲 𝗢𝗰𝗲𝗮𝗻 𝗕𝘂𝘀𝗶𝗻𝗲𝘀𝘀 𝗙𝗼𝗿𝘂𝗺, które było imprezą towarzyszącą 2025 United Nations Ocean Conference (UNOC3). Myślą przewodnią spotkania było: „𝙀𝙪𝙧𝙤𝙥𝙚𝙖𝙣 𝘿𝙞𝙖𝙡𝙤𝙜𝙪𝙚 𝙤𝙣 𝙎𝙚𝙘𝙩𝙤𝙧𝙖𝙡 𝙄𝙣𝙣𝙤𝙫𝙖𝙩𝙞𝙤𝙣 𝙖𝙣𝙙 𝘾𝙤𝙡𝙡𝙖𝙗𝙤𝙧𝙖𝙩𝙞𝙤𝙣”. 

W czasie konferencji zwrócono więc głównie uwagę na to jak działania rządów, klastrów morskich oraz przemysłów morskich mogą ograniczyć negatywny wpływ na środowisko morskie i wybrzeża.  

Nathalie Mercier-Perrin, prezydentka Cluster Maritime Français (CMF), w wystąpieniu otwierającym konferencję zaznaczyła, że ochrona środowiska oceanicznego znajduje się na pierwszym planie aktywności Francuskiego Klastra Morskiego. Ta aktywność leży w istotnym interesie państwa i biznesu, ponieważ „francuska niebieska gospodarka stała się istotnym elementem naszej gospodarki narodowej, bezpośrednio przyczyniając się do suwerenności Francji w zakresie żywności, energetyki i ochrony zdrowia”. 

Myśl prezeski CMF Mercier-Perrin, kontynuowali prezesi europejskich klastrów morskich kontynuowali w czasie dyskusji ekspertów na temat: „𝙃𝙤𝙬 𝙞𝙨 𝙩𝙝𝙚 𝙗𝙡𝙪𝙚 𝙚𝙘𝙤𝙣𝙤𝙢𝙮 𝙢𝙚𝙚𝙩𝙞𝙣𝙜 𝙩𝙝𝙚 𝙘𝙝𝙖𝙡𝙡𝙚𝙣𝙜𝙚 𝙤𝙛 𝙨𝙪𝙨𝙩𝙖𝙞𝙣𝙖𝙗𝙡𝙚 𝙤𝙘𝙚𝙖𝙣 𝙢𝙖𝙣𝙖𝙜𝙚𝙢𝙚𝙣𝙩?”

Eksperci o zrównoważonym morskim biznesie

Panel ekspercki European Network of Maritime Clusters starał się znaleźć odpowiedź na pytanie: jakie wyzwania stoją przed przemysłami morskimi w zakresie zarządzania zrównoważonym wykorzystaniem oceanów. Uczestniczyli w nim czołowi menadżerowie europejskich klastrów morskich: Fabrice Maire, przewodniczący ENMC, Javier Garat Pérez, prezes Clúster Marítimo Español, Marek Grzybowski, prezes Baltic Sea & Space Cluster, Mario Mattioli, prezes Federazione del Mare, Pierre Leonidas, zastępca dyrektora ds. Public Affairs Cluster Maritime Français i Ruben Eiras, sekretarz generalny Fórum Oceano.

Fabrice Maire, przewodniczący ENMC, zwrócił uwagę na konieczność kompleksowego wdrożenia Paktu na rzecz Oceanów Komisji Europejskiej. Pakt na rzecz Oceanów Komisji Europejskiej, ogłoszony w ramach wytycznych politycznych na lata 2024-2029, ma na celu wzmocnienie ochrony i odbudowy oceanów. Zawiera on szereg działań, w tym wsparcie państw członkowskich w przywracaniu zdegradowanych siedlisk morskich. Pakt na rzecz Oceanów stawia na „rozwój zrównoważonej niebieskiej gospodarki, wspieranie społeczności przybrzeżnych i wyspiarskich, wzmacnianie bezpieczeństwa morskiego oraz rozwój badań oceanicznych i międzynarodowej dyplomacji oceanicznej”. 

Co ważne, w Pakcie są również informacje o środkach finansowych i narzędziach niezbędnych do realizacji pakietów zadań. 

– W European Network of Maritime Clusters polityka spotyka się z praktyką. Nasze 11 krajowych kluczowych klastrów morskich stanowi pomost między europejskimi zobowiązaniami dotyczącymi oceanów a regionalnymi aktywnościami w rozwoju innowacji w przemysłach morskich – podkreślił Fabrice Maire w słowie wprowadzającym do dyskusji i zaznaczył: – Jesteśmy gotowi na wdrożenie Paktu w formie konkretnych działań europejskich klastrów morskich. 

Klastry realizują Pakt na rzecz Oceanów

– Hiszpański Klaster Morski (CME) to organizacja, która zrzesza różne branże, usługi i działalność gospodarczą związaną z morzem w Hiszpanii. Jej głównym celem jest wspieranie współpracy i współdziałania między tymi podmiotami w celu napędzania rozwoju hiszpańskiego sektora morskiego – powiedział Javier Garat Pérez, prezes Clúster Marítimo Español. CME reprezentuje wysiłki na rzecz ujednolicenia i wzmocnienia hiszpańskiego sektora morskiego, promując innowacyjność, zrównoważony rozwój i konkurencyjność w niebieskiej gospodarce. 

Organizacja stara się być punktem spotkań i forum dialogu między różnymi interesariuszami w sektorze, od przemysłu morskiego i portowego po rybołówstwo i turystykę morską. Klaster koordynuje badania i rozwój w kluczowych obszarach dla niebieskiej gospodarki. Hiszpański Klaster Morski koncentruje się na koordynacji i promocji hiszpańskiego sektora morskiego, a w wymiarze globalnym działa na rzecz zapewnienia zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności na szczeblu krajowym i międzynarodowym.

– Federazione del Mare jest klastrem skupiającym aktywność włoskich klastrów morskich – powiedział prezes Mario Mattioli. – Aktywność przemysłów morskich we Włoszech wytwarza dobra i usługi o wartości 34 miliardów euro i generuje około 2% PKB. Co ważne, zapewnia funkcjonowanie innych gałęzi gospodarki wytwarzających produkty i usługi o wartości 20 miliardów euro. Firmy działające w Federazione del Mare zapewniają zatrudnienie 530 tysiącom osób. Dlatego zrównoważony rozwój przemysłów morskich i portów, bezpieczeństwo i obrona morska, zrównoważona żegluga należą do ważnych obszarów działalności klastra. 

Cluster Maritime Français (CMF) to organizacja, która zrzesza wszystkich uczestników francuskiego ekosystemu morskiego w celu promowania zrównoważonych i odpowiedzialnych działań morskich. Klaster działa na rzecz zrównoważonego rozwoju przemysłów morskich na terenie Francji i terytoriach zamorskich – podkreśla Pierre Leonidas, zastępca dyrektora odpowiedzialny za sprawy publiczne CMF. Organizacja jest platformą francuskich instytucji związanych z wykorzystaniem oceanów. Wspiera swoich członków w rozwijaniu projektów, zarówno we Francji, jak i na arenie międzynarodowej. CMF koncentruje się na rozwoju i wdrażaniu innowacji w przemysłach morskich Francji. 

Biznes, badania, innowacje

– Główne działania Fórum Oceano są mocno skoncentrowane na realizacji zadań, które są zapisane w Pakcie dla Oceanów i obejmują promowanie badań i rozwoju nowych technologii, ułatwianie dostępu do finansowania i inwestycji oraz wspieranie internacjonalizacji firm i instytucji w sektorze – mówił Ruben Eiras, sekretarz generalny Fórum Oceano. Organizacja zrzesza ponad 160 aktywnych członków z różnych sektorów. W ramach Portugalskiego Klastra Morskiego działają firmy, stowarzyszenia biznesowe, instytucje szkolnictwa wyższego i szkoleniowe, centra technologiczne, organizacje samorządowe, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarki morskiej kraju.

– Baltic Sea & Space Cluster (BSSC) jest kluczowym klastrem w regionie Morza Bałtyckiego i działa w formule Pentagon Helix – wyjaśnił Marek Grzybowski, prezes Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego. Klaster działa na rzecz zrównoważonego rozwoju i budowaniu przewagi konkurencyjnej przemysłów morskich regionu bałtyckiego, w którym polskie przemysły morskiego maja licząca się pozycję. 

Polskie porty morskie należą do czołowych portów w regionie, polski przemysł okrętowy uczestniczy aktywnie w dekarbonizacji żeglugi i wprowadza na rynek innowacyjne statki. Polski przemysł budowy jachtów należy do światowych liderów w produkcji małych i średnich jachtów. Polski przemysł rybny zajmuje wiodącą rolę w Unii Europejskiej w przetwórstwie ryb. Polskie szkolnictwo morskie ma silną pozycję w kształceniu kadr dla floty handlowej i na statki offshore. 

– W zrównoważonym wykorzystaniu oceanów niezbędne jest wykorzystanie technologii satelitarnych do walki z nielegalnymi połowami, do monitorowania łamania sankcji przez floty statków cieni, które przemycają ropę naftową, do wykrywania źródeł zanieczyszczenia oceanów plastikiem, hałasem i światłem sztucznym – podkreślił prezes BSSC. 

Dyskusję panelową, którą prowadziła Jacqui Syndercombe, CEO Syndercombe Consulting, podsumowała syntetycznie Kinnie De Beule, Innovation manager w De Blauwe Cluster. Z aktywności klastrów morskich i praktyki zrównoważonego rozwoju oceanów wynika, że „klastry morskie są niezbędnymi platformami w przyjaznym dla środowiska rozwoju przemysłów morskich i bezpośrednio łączą politykę z biznesem. Klastry katalizują innowacje i zrównoważoną gospodarkę morską”.

Holistycznie o ochronie oceanów

Bezpieczeństwo morskie jest podstawą stabilnej i zrównoważonej gospodarki morskiej w kontekście rosnących napięć geopolitycznych. Sprawne zarządzanie danymi, inteligentne porty i strategiczna logistyka morska są tutaj kluczowe w bezpieczeństwie państw morskich. W systemie bezpieczeństwa szczególną rolę odgrywają technologie kosmiczne, systemy satelitarne i technologie obserwacji wykorzystujące AI. Zrównoważony rozwój i wzrost gospodarczy nie wykluczają się i mogą się uzupełniać. 

Niezbędne jest wspieranie tradycyjnego rybołówstwa i rozwoju ekologicznych farm produkujących ryby i owoce morza. Rozwój morskich farm wiatrowych i pozyskiwanie energii z fal morskich w sposób istotny wspiera transformację energetyczną. W tych obszarach powstają nowe miejsca pracy.

– Rozwiązania oparte na naturze są kluczowe w rozwiązywaniu problemu rosnącego poziomu mórz i bardzo potrzebnej odporności społeczności przybrzeżnych – podkreśla Jacqui Syndercombe. – Obowiązkowe jest projektowanie uwzględniające oddziaływanie na środowisko w dużych infrastrukturach morskich” 

Ochrona środowiska wiąże się z większym finansowaniem. Inwestycje przyjazne dla środowiska naturalnego mogą przyczynić się do odbudowy zagrożonych gatunków i siedlisk oraz przynieść korzyści obszarom chronionym na morzu.

Dlatego kluczowe jest podejście holistyczne do planowania przestrzennego obszarów morskich. Tutaj niezbędne jest wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań we wszystkich przemysłach morskich. Innowacje powinny przyczyniać się do realizacji postulatów zawartych w strategii zrównoważonego rozwoju oceanów ONZ, Paktu dla Oceanów UE oraz programów wypracowanych w czasie 3. Konferencji ONZ UNCO3. 

O konferencji UNCO3: United Nations, Global GoalsUN, DESA, Sustainable Development.