Analizy realizacji programu zmniejszenia zanieczyszczenia wód azotanami wykazały poprawę w 2020 roku jakości wód płynących w porównaniu do okresu 2016-2019 - poinformował wiceminister infrastruktury Grzegorz Witkowski.

Sejmowa komisja środowiska zajmowała się we wtorek rozpatrzeniem informacji na temat ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

Wiceminister Witkowski przypomniał, że ustawa Prawo wodne z 2017 roku wprowadziła nowy podział obowiązków w zakresie ochrony wód przed azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych, a także pozwoliła na objęcie całego terenu kraju „Programem działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”.

Zgodnie z tą ustawą projekt programu działań opracowuje minister właściwy do spraw gospodarki wodnej (w tym przypadku jest to minister infrastruktury), który jest też zobowiązany do przeprowadzania co 4 lata przeglądu tego programu i ewentualnej jego aktualizacji.

Obecnie został zakończony pierwszy program, który wszedł w życie w 2018, w roku 2022 został przeprowadzony jego przegląd, podczas którego m.in. dokonano oceny zgodności i komplementarności programu z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa (ochrona środowiska, prawo budowlane, ustawa o nawozach i nawożeniu) - poinformował wiceminister infrastruktury.

Bezpośrednią przyczyną utworzenia programu był wyrok TSUE z 20 listopada 2014 w dotyczący m.in. niewystarczającego wyznaczenia OSN (obszarów szczególnie chronionych). Po przyjęciu programu przez rząd Komisja Europejska zakończyła procedurę naruszeniową przeciwko Polsce.

Z analiz wynika, że stężenia azotanów obserwowane obecnie w wodach podziemnych są wynikiem zanieczyszczeń emitowanych wiele lat wcześniej, a reakcja wód na ograniczenie zanieczyszczeń nie będzie widoczna bezpośrednio po wdrożeniu nowych działań. Analizy wykazały natomiast poprawę jakości wód płynących w 2020 roku. w porównaniu do okresu 2016-2019. Poprawę jakości wód obserwuje się również w przypadku jezior i stref przybrzeżnych.

Program wykazał potrzebę optymalizacji i podniesienia efektywności nawożenia, wynikającą z konieczności dostosowania dawek nawozów do istniejących ograniczeń, co może wiązać m.in. koniecznością rozbudowy lub budowy nowych płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę i gnojowicę, a więc poniesienia dodatkowych kosztów przez rolników.

Po analizach zaproponowano wprowadzenie zmian do programu. Polegają na zastosowania elastycznego wiosennego terminu nawożenia, aktualizacji wskaźników produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu, sposobu obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych oraz na dodaniu równoważników nawozowych dla ścieków i osadów ściekowych - wyliczał Witkowski.

Dodał, że odpowiednio dobrany termin stosowania nawozów zawierających azot jest istotnym czynnikiem wpływającym na plonotwórczość roślin. Rekomendowaną formą zmiany obowiązujących przepisów jest możliwość dopuszczenia stosowania nawozów azotowych we wcześniejszym terminie. Obecnie można nimi nawozić dopiero od 1 marca.

"Jako termin rozpoczęcia stosowania nawozów azotowych mineralnych oraz płynnych i stałych nawozów naturalnych proponuje się datę przejścia średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3 stopni Celsjusza - dla roślin zasianych jesienią (ozimych) oraz 5 stopni C - dla pozostałych gatunków roślin" - poinformował Witkowski.

Próg danej temperatury, to termin, w którym przez 5 dni następujących po sobie każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3 stopnie C lub 5 stopni C.

Wiceminister zaznaczył, że program działań jest przyjmowany przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. 3 listopada 2022 projekt ten został zamieszczony na stronie Rządowego Centrum Legislacji w celu przeprowadzenia uzgodnień międzyresortowych, opiniowania i konsultacji publicznych. Uwagi i opinie do dokumentu były zbierane do 18 listopada 2022 roku. Aktualnie trwają dalsze prace legislacyjne nad projektem - poinformował resort infrastruktury.

Fot. Depositphotos