W celu skutecznego „odstawienia statku na sznurek”, czyli zawieszenia działania statku, należy wziąć pod uwagę kilka koniecznych do podjęcia działań. Poniżej przedstawiono czynniki przedstawione przez Shipowners Club, które przy podejmowaniu takiej decyzji warto rozważyć.

Pierwszą kwestią konieczną do rozważenia jest czas planowanego okresu odstawienia statku. Zdefiniowanie konkretnego terminu będzie pomocne w podjęciu decyzji o umieszczeniu statku w położeniu określanym jako „gorące” lub „zimne” odstawienie.

Odstawienie „na gorąco” oznacza, że statek wraz z wyposażeniem jest utrzymywany w stanie roboczym i może zostać ponownie uruchomiony w krótkim czasie. Takie rozwiązanie jest praktykowane, gdy statek ma pozostać bezczynny przez okres do 12 miesięcy.

Jeżeli planowane jest odstawienie statku na okres dłuższy niż 12 miesięcy, warto rozważyć odstawienie „na zimno”. Oznacza to, że statek wraz z wyposażeniem zostaje technicznie wyłączony z bieżącej eksploatacji. Możliwym do rozważenia oraz stosunkowo często praktykowanym, jest pozostawienie zasilania awaryjnego - do zasilania statku można użyć energii z lądu lub generatorów pokładowych, aby zapewnić działanie niezbędnego sprzętu, takiego jak światła nawigacyjne i odpowiednie oświetlenie pokładowe.

Następnym ważnym czynnikiem jest lokalizacja odstawienia statku. Miejsce to powinno być osłonięte i nie powinno być narażone na silne wiatry, wysokie prądy lub fale. W przypadku postoju przy nabrzeżu ważne jest, aby miejsce postoju było bezpieczne, biorąc pod uwagę wielkość statku i mogło pomieścić statek przez cały okres postoju. W przypadku zakotwiczenia, poza dostępnym obszernym akwenem morskim, dno powinno mieć odpowiednie właściwości trzymania i być wolne od przeszkód lub innych zagrożeń, wraz z odpowiednią głębokością wody dla statku, aby mógł on pozostawać na powierzchni we wszystkich stanach przypływu i odpływu, z wystarczającym luzem pod kilem.

Procedura lokowania statku, powinna zostać odpowiednio zaplanowana i oceniona. Obejmuje to między innymi sposób cumowania statku - przy burcie, na kotwicy, na boi cumowniczej lub obok zacumowanych innych statków. Oceniając warunki cumownicze, należy upewnić się, że samo cumowanie jest odpowiednie, tak aby wytrzymało nawet najbardziej niesprzyjające warunki atmosferyczne jakich można się spodziewać w miejscu położenia.

Ponadto, z odstawieniem związanych jest wiele rodzajów ryzyka. Odstawienie dzieli się na dwie fazy: odstawienie i reaktywację działania statku. Każda faza ma inny profil ryzyka.

Podczas pierwszej fazy mogą powstać następujące scenariusze:

- Ryzyko uderzenia przez inny statek,
- Ryzyko zerwania cumowania,
- Pożar na pokładzie.

Podczas reaktywacji statku lub bezpośrednio po odstawieniu, mogą natomiast wystąpić następujące ryzyka:

- Awarie spowodowane ogólnym pogorszeniem stanu sprzętu. Atmosfera, a zwłaszcza wilgotność, mogły nie być monitorowane podczas procedury odstawienia, co może spowodować korozję lub pogorszenie.
- Awarie spowodowane korozją wewnątrz instalacji rurowych i zaworów (hydrauliczne, pneumatyczne).
- Zatarcie - ciężkie elementy maszyn są umiejscowione statycznie w tej samej pozycji lub są obracane z niewystarczającą warstwą smaru.
- Problemy z uruchomieniem nieprawidłowo działających regulatorów i urządzeń sterujących.
- Awarie podczas uruchamiania sprzętu elektronicznego po miesiącach bez zasilania i bez aktualizacji oprogramowania.

Po podjęciu decyzji o okresie i rodzaju odstawienia statku, koniecznym będzie rozważenie szeregu innych okoliczności, w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony statkowi. Okoliczności te powinny zostać ocenione i określone w Programie Konserwacji. Przed utworzeniem tego programu należy skontaktować się z odpowiednim Towarzystwem klasyfikacyjnym statku, ponieważ większość towarzystw klasyfikacyjnych i szereg morskich firm konsultingowych wydaje swoje wytyczne i zalecenia dotyczące odstawienia statków. Towarzystwa klasyfikacyjne mogą ponadto oferować usługi techniczne, takie jak przeglądy wstępne i wydawać deklaracje wstępne dotyczące sposobu ustawienia i konserwacji statku. Po sporządzeniu Programu Konserwacji, powinien on zostać przedstawiony do zatwierdzenia przez właściwe Towarzystwa klasyfikacyjne.

Aspekty, które należy wziąć pod uwagę w Programie Konserwacji:

1) Kontrola i konserwacja

- jak często będą przeprowadzane inspekcje odstawionego statku w celu zapewnienia akceptowalnego stanu technicznego?
- jak często należy przeprowadzać planową konserwację statku, aby zapobiec awariom w czasie reaktywacji?
- czy konserwacja zostanie przeprowadzona przez załogę statku lub inny zespół ludzi na lądzie?
- które obszary statku będą podlegać określonej bieżącej konserwacji?

2) Bezpieczeństwo

- w jaki sposób będą prowadzone działania w celu zapobiegania, wykrywania i gaszenia pożarów na statku?
- czy urządzenia ratujące życie będą wystarczające dla załogi pozostającej na pokładzie lub dla jakichkolwiek pracowników zewnętrznych odwiedzających statek?
- czy opracowano plany reagowania na awarie i czy są one dostosowane do szczególnych warunków postoju?
- czy potwierdzono szczelność statku? (m.in. zamknięcie drzwi i pokryw włazów, tak aby zapobiec przedostawaniu się wody).

3) Ochrona

- w jaki sposób dostęp do statku będzie ograniczony i monitorowany?
- jakie procedury bezpieczeństwa obowiązują w porcie i w jaki sposób statek będzie ich przestrzegał?
- czy istnieje plan reagowania w przypadku awarii lub w przypadku naruszenia bezpieczeństwa?

4) Obsada statku

- czy załoga spełni ustawowe wymagania dotyczące obsady statku?
- czy załoga statku będzie miała wystarczającą liczbę osób i doświadczenie, aby skutecznie realizować program?

5) Pogoda

- w jaki sposób raporty pogodowe będą regularnie monitorowane (przez załogę pokładową lub biuro na lądzie) w celu wczesnego ostrzegania o nadchodzących burzach w okolicy?

6) Przepisy portowe

- w stosownych przypadkach, światła nawigacyjne lub inne oznaczenia muszą być wyświetlane zgodnie z przepisami portowymi, tak aby nie było wątpliwości co do statusu statku.

Towarzystwo klasyfikacyjne lub organ certyfikujący (w stosownych przypadkach) nadzoruje statki wraz z ich osprzętem w okresie ich odstawienia. Ponadto sprawdza stan statku, upewniając się, że wdrożono procedury wykonania Planu Konserwacji i odnotowuje wszelkie obszary, które mogą wymagać dokładniejszej konserwacji i szczegółowej kontroli przed reaktywacją. Obszary te są zbliżone do ryzyka związanego z dwiema fazami odstawienia statku, a mogą to być przykładowo:

- obszary widocznej korozji;
- sprzęt nawigacyjny, który może wymagać naprawy lub aktualizacji przed rozpoczęciem eksploatacji statku;
- sprzęt, który może wymagać regularnego toczenia, aby zapobiec zatarciu.

Jeżeli statek jest odstawiony na okres dłuższy niż dwanaście miesięcy, kontrola jest przeprowadzana corocznie w celu sprawdzenia czy Plan Konserwacji jest skutecznie wdrażany. W trakcie zawieszenia należy prowadzić na pokładzie tzw. Dziennik zawieszenia, który służy do rejestrowania prac przeprowadzonych w zakresie konserwacji i napraw.

Można się spotkać z celowym dopuszczeniem przez właścicieli statków do wygaśnięcia Klasy statku w okresie postoju lub odstawienia. Powyższe może wynikać z błędnego przekonania, że ​​jest to tańsze niż utrzymanie Klasy statku w okresie przestoju.

Coroczny przegląd statku w odstawieniu pozwala zachować posiadaną Klasę statku. W trakcie odstawienia statku, wszystkie dokonane wcześniej badania i uzyskane klasyfikacje zostają „zamrożone”. Oznacza to, że pomimo wygaśnięcia posiadanych certyfikatów, można je odnowić za pomocą standardowego przeglądu, stanowiącego część badania reaktywacyjnego.

Jeżeli jednak statek nie jest objęty badaniem reaktywacyjnym, a przegląd wymagany dla konkretnej Klasy statku nie został wykonany w terminie, to z reguły właściciel statku ma miesiąc na skontaktowanie się z właściwym organem, w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji. Po upływie tego miesiąca, nadana wcześniej Klasa może zostać cofnięta. Aby statek został ponownie odpowiednio sklasyfikowany, koniecznym będzie poddawanie go każdemu przeglądowi początkowemu, co będzie droższe niż utrzymanie określonej Klasy, w ramach przeglądu rocznego w trakcie odstawienia.

Po reaktywacji statku należy przeprowadzić wszelkie zaległe przeglądy wraz z pełną kontrolą całej instalacji. W zależności od czasu postoju, należy przeprowadzić dokowania na sucho lub przynajmniej próby morskiej. Można również spotkać się z obowiązkiem przeprowadzenia pełnego audytu systemu zarządzania bezpieczeństwem. Zakres wymaganych przeglądów będzie zależeć w pewnym stopniu od konserwacji przeprowadzonych przed i podczas procedury odstawiania, dlatego bardzo ważne jest, aby środki te zostały udokumentowane. W przypadku roszczenia ubezpieczeniowego na późniejszym etapie taka dokumentacja będzie ważna dla wykazania, że ​​podjęto niezbędne środki ostrożności zgodnie z zaleceniami producenta.

Ponadto, właściciele statków w odstawieniu powinni dopilnować, aby ustawowe certyfikaty statku pozostały ważne przez cały okres postoju, ponieważ ich nieposiadanie może zagrozić posiadanemu ubezpieczeniu.

Jeśli chodzi o ubezpieczenie, odstawienie statku stanowi zmianę ryzyka, ponieważ statek jest wyłączony z normalnego użytkowania, dla którego został zaprojektowany i wyposażony, dlatego właściciel (ubezpieczony) może być zobowiązany do poinformowania swoich ubezpieczycieli, że statek został wycofany z eksploatacji.

W pierwszym powiadomieniu ubezpieczyciela, właściciele zwykle zwracają się z prośbą o zwrot części składki. Ubezpieczyciele zwykle proszą o dodatkowe informacje i dowody bezpiecznego odstawienia statku i po uzyskaniu danych potwierdzających spełnienie wymogów bezpieczeństwa, przyznają zwrot części składki.

Warunkiem ubezpieczenia majątkowego i technicznego statku oraz ubezpieczenia kadłuba i maszyn jest utrzymanie przez statek statusu „w eksploatacji” („in operation”) lub „w odstawieniu” („laid up”). Zawieszenie klasy z jakiegokolwiek powodu automatycznie spowoduje utratę ubezpieczenia, a ubezpieczenie nie zostanie przywrócone bez pisemnego potwierdzenia ze strony towarzystwa klasyfikacyjnego.

Zagrożeniami związanymi ze statkiem w odstawieniu dla ubezpieczyciela będą możliwe zanieczyszczenia z wycieków (paliwo, smary, odpady itp.), a w najgorszym przypadku usunięcie wraku, jeśli cumowanie statku zostanie przerwane i statek osiądzie na płyciźnie czy plaży.

Również przepisy krajowe państwa bandery statku mogą wymagać powiadomienia o zmianie statusu statku. Przepisy te mogą również określać inne obowiązki właściciela statku w odstawieniu. Należy mieć na uwadze, że statek w odstawieniu bardzo często musi pozostać odpowiednio obsadzony przez cały czas postoju, chociaż za zgodą odpowiedniego organu, liczebność załogi może zostać zmniejszona. Wszelkie obowiązki i możliwości ich modyfikacji uzależnione są od przepisów obowiązujących w państwie bandery statku w odstawieniu, dlatego przed podjęciem jakichkolwiek działań, zalecana jest ich dokładna analiza.

Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego