• <

Wieloetapowe rozwiązywanie sporów w branży morskiej i stoczniowej – postępowanie pozasądowe jako alternatywa w sprawach o zasięgu krajowym i międzynarodowym

08.01.2015 11:46 Źródło: własne
Strona główna Prawo Morskie, Finanse Morskie, Ekonomia Morska Wieloetapowe rozwiązywanie sporów w branży morskiej i stoczniowej – postępowanie pozasądowe jako alternatywa w sprawach o zasięgu krajowym i międzynarodowym

Partnerzy portalu

Wieloetapowe rozwiązywanie sporów w branży morskiej i stoczniowej – postępowanie pozasądowe jako alternatywa w sprawach o zasięgu krajowym i międzynarodowym - GospodarkaMorska.pl

Coraz popularniejszą praktyką zarówno w Polsce, jak i zagranicą, jest poszukiwanie alternatywnych rozwiązań rozstrzygania sporów. Istnieje wiele powodów, dla których strony konfliktu prawnego próbują uniknąć konfrontacji na drodze sądowej. Wśród podstawowych przyczyn takiego stanu rzeczy wymienić można między innymi sformalizowanie procedury, wysokie koszty oraz przewlekłość postępowania przed sądami powszechnymi.

Nie bez znaczenia pozostaje także towarzysząca postępowaniu atmosfera, jawność rozpraw oraz brak realnego wpływu na tryb postępowania i wydane w nim rozstrzygnięcie, gdyż w toku postępowania bardzo dużo zależy od oceny Sądu.   W sprawach stoczniowych lub morskich wymagana jest wiedza specjalna, którą niestety w wielu przypadkach nie dysponuje, w wystarczającym zakresie, Sąd lub biegli, co ma decydujące znaczenie dla rozstrzygnięć podejmowanych w tego typu sprawach sądowych.
   
Z uwagi na te i inne czynniki, wielokrotnie traktuje się poddanie sprawy pod rozstrzygnięcie sądu jako ostateczność. Należy jednak pamiętać, iż wystąpienie na drogę sądową nie zawsze stanowi jedyny sposób rozstrzygnięcia sporu. Istnieją, bowiem, alternatywy, które pozwalają na uniknięcie wielu niedogodności związanych z postępowaniem w ramach sądownictwa powszechnego. Alternatywy powyższe noszą zbiorcza nazwę ADR, będącą akronimem pojęcia Alternative Dispute Resolution – Alternatywny Rozwiązywanie Sporów. Obok negocjacji i koncyliacji, wśród najskuteczniejszych oraz najpopularniejszych metod alternatywnego rozwiązywania sporów, wymienić należy mediację oraz sądownictwo polubowne (zwane również arbitrażem), które są przedmiotem niniejszego artykułu.
   
Wśród podstawowych zalet alternatywnych metod rozwiązywania sporów wymienić należy ich elastyczność, która ma kluczowe znaczenie w sprawach dotyczących szczególnych grup zawodowych, takich jak na przykład marynarze. Ze względu na kontraktowy tryb zatrudnienia, pracę w różnych regionach świata oraz wielość podmiotów zaangażowanych w stosunki prawne marynarzy, możliwość dostosowania miejsca postępowania, jego trybu, języka oraz właściwego mu prawa, jest szczególnie znacząca w odniesieniu do powstałych w toku zatrudnienia lub w związku z nim sporów.

Mediacja

   
Mediacja jest postępowaniem pozasądowym prowadzonym przez bezstronnego mediatora pomiędzy stronami sporu. Celem mediacji jest doprowadzenie do ugodowego rozstrzygnięcia konfliktu. Podstawowymi cechami, a zarazem zaletami mediacji są: poufność, dobrowolność oraz odformalizowanie postępowania.
   
Fakt odformalizowania postępowania mediacyjnego nie oznacza, iż brak jest reguł gwarantujących skuteczność oraz bezstronność mediacji. W tym miejscu, wskazać należy przede wszystkim na powszechnie obowiązujące regulacje, odsyłające do kwestii mediacji, takie jak Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych, kodeks postępowania cywilnego, kodeks postępowania karnego oraz inne ustawy szczególne i akty wykonawcze. Jak wynika z różnorodności aktów prawnych odnoszących się do postępowania mediacyjnego, może ono być prowadzone w szerokim spektrum spraw prawnych.
   
Podstawą prowadzenia mediacji może być, co do zasady, umowa o mediację bądź postanowienie sądu. Postępowanie mediacyjne rozpoczyna zwykle uzgodnienie honorarium mediatora oraz zasad dotyczących przyjmowanych procedur. W następnej kolejności, strony są wysłuchiwane przez mediatora, zaś potencjał negocjacyjny zostaje ustalony. Mediator w postępowaniu mediacyjnym dąży do ułatwienia podjęcia rozwiązań o charakterze bezpośrednim, zmierzających do definitywnego zakończenia sporu.
   
Pomimo zaangażowania w postępowanie mediacyjne osoby trzeciej, to znaczy bezstronnego mediatora, mediacja jest ukierunkowana na samodzielne wypracowanie rozwiązania konfliktu przez strony sporu. Mediator, uczestniczący w ustalaniu przez strony wspólnego stanowiska w sprawie, nie orzeka o jej rozwiązaniu, dając stronom jednocześnie swobodę w zakresie uzgadnianych rozwiązań. Dzięki powyższemu, mediacja gwarantuje zindywidualizowany oraz samodzielny tok postępowania.
   
Szczególnie istotnym zagadnieniem w zakresie postępowania mediacyjnego jest moc prawna rozwiązania ustalonego przed bezstronnym mediatorem. Ugoda wypracowana przez strony w toku mediacji podlega zatwierdzeniu przez sąd oraz, jeżeli ugoda podlega egzekucji, opatrzeniu klauzulą wykonalności. Po zatwierdzeniu przez sąd ugoda zawarta w drodze mediacji nabywa moc ugody zawartej w postępowaniu sądowym, co oznacza, iż jest ona równoważna prawomocnemu wyrokowi w aspekcie wykonalności oraz stanowi równorzędny mu tytuł egzekucyjny.

Sądownictwo polubowne/arbitraż
   
Postępowanie przed sądem polubownym/arbitrażowym może co do zasady zostać wszczęte na podstawie umowy stron. Umowę taką może stanowić zarówno zapis na sąd polubowny zawarty w ogólnym porozumieniu kreującym danym stosunek prawny, jak i odrębne ustalenie stron co do sposobu rozstrzygnięcia sporu. Poddanie sprawy pod rozstrzygnięcie sądu polubownego jest zatem zależne od woli stron.
   
Sądy polubowne/arbitraże są jednostkami niepublicznymi oraz niezależnymi od sądownictwa powszechnego, w związku z czym postępowanie w ich ramach pozbawione jest ścisłego formalizmu obowiązującego przed sądami powszechnymi. Postępowanie przed sądem polubownym/arbitrażowym może odbywać się zarówno w Polsce, jak i w wyspecjalizowanych arbitrażach z siedzibą zagranicą, takich jak np. GMAA (Niemiecki Arbitraż Morski w Hamburgu), o którym mowa była w jednym z poprzednich artykułów. Powyższe w sposób znaczący ułatwia dochodzenie roszczeń w sporach międzynarodowych. Orzeczenie wydane przez sąd polubowny/arbitraż za granicą wykonuje się zgodnie z regułami procedury obowiązującej na obszarze, na którym dochodzi się wynikłych z niego praw.
   
W odniesieniu do formy sądów polubownych/arbitraży, wyróżnić należy sądy/arbitraże powoływane ad hoc, do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy, bądź sądy stałe, takie jak na przykład wspomniany wyżej GMAA (Niemiecki Arbitraż Morski w Hamburgu) czy LMAA (London Maritime Arbitrators Association – Londyński Arbitraż Morski). 
   
W odróżnieniu do postępowania mediacyjnego, strony sporu nie dążą do samodzielnego wypracowania rozwiązania konfliktu – poddają go one, bowiem, pod rozstrzygnięcie niezależnego arbitra bądź arbitrów. To w ich gestii leży zbadanie zarówno stanu faktycznego, jak i prawnego danej sprawy. Strony mogą co do zasady decydować o miejscu postępowania, języku jego prowadzenia oraz prawie właściwym, co jest szczególnie istotnym przejawem elastyczności postępowania arbitrażowego/polubownego.
   
Arbitraż, w przeciwieństwie do mediacji, nie stanowi zatem formy swoistego dialogu prowadzonego między stronami pod pieczą mediatora. Jest on w swojej istocie bardziej zbliżony do sądownictwa w rozumieniu tradycyjnym, gdyż rola stron w postępowaniu sprowadza się docelowo do podporządkowania rozstrzygnięciu arbitra lub arbitrów. Pomimo podobieństw między sądownictwem powszechnym a polubownym/arbitrażowym, istnieje też wiele różnic, przemawiających zdecydowanie na korzyść omawianej, alternatywnej formy rozwiązywania sporów. Do zalet sądownictwa polubownego/arbitrażu, należy bowiem między innymi wspomniana wyżej elastyczność postępowania, odformalizowanie procedur, oraz, co do zasady, niższe koszty oraz krótszy czas rozstrzygania sprawy.

Podsumowanie
   
Alternatywne metody rozwiązywania sporów stale zyskują na popularności zarówno pośród zagranicznych systemów prawnych, jak i w Polsce. Powyższe jest w pełni uzasadnione ze względu na liczne zalety metod alternatywnych, które to wpływają pozytywnie na jakość oraz komfort postępowania. Chcąc skorzystać z tej formy alternatywnego rozwiązywania sporów należy dokonać stosownych zapisów w umowie, które będą odsyłały strony do któregoś z omówionych trybów na wypadek ewentualnych sporów. Nadmienić trzeba, iż alternatywne metody rozwiązywania sporów są szczególnie korzystne w przypadku spraw o wysokim stopniu  skomplikowania, na przykład spraw stoczniowych, spraw dotyczących marynarzy i innych dotyczących spraw morskich. Metody alternatywne pozwalają na fachowe rozpoznanie sprawy, dostosowanie trybu postępowania do preferencji stron, wypracowania wielostronnie satysfakcjonujących rozstrzygnięć oraz uniknięcia wysokich kosztów i przewlekłości towarzyszącej zwykle postępowaniu przed sądami powszechnymi. 

 

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Asystentka Paulina Rosińska

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl
Znajdź nas na facebook

Partnerzy portalu

KONFERENCJA_PRAWA_MORSKIEGO_UG_2024
legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.