Bałtyk w obliczu wyzwań: zarządzanie ryzykiem w portach, offshore i logistyce

Polska gospodarka morska rozwija się w szybkim tempie, wyznaczając ambitne cele w zakresie modernizacji portów, rozbudowy infrastruktury logistycznej i realizacji pierwszej w kraju morskiej farmy wiatrowej (MFW). Ten dynamiczny rozwój stawia przed nami wyzwania, które wymagają skutecznego zarządzania ryzykiem – zarówno w obszarze operacyjnym, jak i prawnym.

Już niedługo w morze wypłynie specjalistyczny statek instalacyjny Svanen, który rozpocznie budowę pierwszej polskiej farmy wiatrowej na Bałtyku. To przełomowy moment dla polskiej energetyki odnawialnej, który pokazuje, że zmierzamy w kierunku transformacji energetycznej. Jednocześnie ten projekt stawia przed nami pytania: czy jesteśmy odpowiednio przygotowani do zarządzania ryzykiem związanym z tak dużą inwestycją? Jakie środki podejmujemy, aby zapewnić bezpieczeństwo prac i ochronę środowiska? Czy branża morska w Polsce nadąża za międzynarodowymi standardami?

Nowa era offshore: wyzwania Bałtyku

Budowa morskich farm wiatrowych to projekt o ogromnym potencjale, ale i równie dużym poziomie skomplikowania. Od fazy projektowania po eksploatację, każdy etap wymaga zaawansowanego zarządzania ryzykiem. Na pierwszym miejscu zawsze stoi bezpieczeństwo, zarówno pracowników, jak i środowiska naturalnego.
Już na etapie przygotowań niezbędne jest stworzenie rejestru ryzyk, w którym ujęte zostaną wszystkie potencjalne zagrożenia związane przede wszystkim z warunkami środowiskowymi, błędami w projektowaniu, awariami technologicznymi czy zmianami regulacji prawnych. Dzięki analizie ryzyk i odpowiednim strategiom można minimalizować negatywne skutki oraz maksymalizować szanse powodzenia projektu.

A na Bałtyku, który jest jednym z najspokojniejszych akwenów w Europie, nie brakuje jednak wyzwań – wiatry i warunki pogodowe mogą być zmienne, co wymaga elastycznego planowania prac.

Konieczne jest wdrożenie systemów monitorowania warunków pogodowych w czasie rzeczywistym oraz odpowiednie szkolenie personelu, który będzie potrafił reagować na zmienne sytuacje na morzu. Przykładem dobrych praktyk są standardy GWO, które obejmują szkolenia z zakresu bezpieczeństwa w offshorze i pomagają w redukcji wskaźnika wypadkowości.

Duże znaczenie mają również aspekty prawne. Każdy element procesu, od kontraktów międzynarodowych po lokalne regulacje środowiskowe, musi być dokładnie przeanalizowany.

W szczególności, wdrożenie standardów FIDIC oraz BIMCO w umowach pozwala na precyzyjne określenie odpowiedzialności stron i minimalizowanie ryzyka sporów wynikających z opóźnień czy dodatkowych kosztów. Co więcej, każda instalacja offshore powinna posiadać aktualny Safety Case, obejmujący system zarządzania bezpieczeństwem i analizę ryzyk, co znacząco podnosi poziom ochrony pracowników i środowiska.

Niezbędnym elementem zarządzania ryzykiem w projektach offshore jest również odpowiednie ubezpieczenie. Polisy takie jak ubezpieczenia CAR/EAR (Contractors’ All Risks/Erection All Risks) zapewniają ochronę przed stratami materialnymi podczas budowy, w tym w przypadku szkód spowodowanych warunkami pogodowymi lub awariami technicznymi. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej są kluczowe dla ochrony inwestorów i wykonawców przed roszczeniami osób trzecich, szczególnie w przypadku wypadków, uszkodzeń infrastruktury lub szkód środowiskowych. Warto także rozważyć specjalistyczne polisy związane z opóźnieniem w realizacji projektu (Delay in Start-Up Insurance), które mogą pokryć straty finansowe wynikające z przestojów w harmonogramie budowy.

Porty i logistyka – fundamenty gospodarki morskiej

Porty, takie jak te w Szczecinie, Gdyni czy Gdańsku, odgrywają kluczową rolę w rozwoju polskiej gospodarki morskiej. To właśnie tutaj krzyżują się międzynarodowe łańcuchy dostaw, a każdy problem w ich funkcjonowaniu może mieć dalekosiężne skutki gospodarcze. Dlatego zarządzanie ryzykiem w portach wymaga kompleksowego podejścia – nie chodzi tylko o inwestycje w infrastrukturę, ale także o skuteczne reagowanie na zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem, transportem materiałów niebezpiecznych czy zmieniającymi się regulacjami prawnymi.

Równie ważnym elementem jest logistyka morska, która musi sprostać wyzwaniom wynikającym z globalizacji handlu. Opóźnienia w dostawach, problemy z przewozem towarów niebezpiecznych czy nieprzewidziane zmiany celne – to tylko niektóre z ryzyk, które mogą wpłynąć na działalność portów i firm logistycznych. Kluczem do sukcesu jest tutaj połączenie nowoczesnych technologii z doświadczeniem specjalistów i sprawnym zarządzaniem kryzysowym.

Bezpieczeństwo przy budowie MFW – kluczowe aspekty

Bezpieczeństwo pracowników i infrastruktury jest priorytetem w każdym projekcie morskim, a szczególnie przy budowie farm wiatrowych. Prace na morzu, mimo zaawansowanych technologii, wiążą się z ryzykiem operacyjnym. Nagłe zmiany pogody, problemy techniczne czy wypadki przy transporcie turbin to tylko niektóre z wyzwań, z którymi muszą mierzyć się wykonawcy.

Aby zapobiegać wypadkom, konieczne jest prowadzenie regularnych szkoleń dla personelu i wdrażanie zasad kultury bezpieczeństwa. Ważne jest również analizowanie raportów powypadkowych, takich jak tych po katastrofie Piper Alpha czy Deepwater Horizon, które dostarczyły cennych lekcji na temat zapobiegania awariom. Szczególną uwagę należy zwrócić na stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz wprowadzanie procedur awaryjnych dostosowanych do specyfiki pracy offshore.

Odpowiednie szkolenie personelu ma więc bardzo duże znaczenie. Pracownicy muszą być przygotowani na różne scenariusze – od sytuacji awaryjnych po skomplikowane operacje techniczne. Ważnym elementem jest również wykorzystanie nowoczesnych narzędzi, takich jak drony czy systemy monitoringu, które pozwalają na szybsze i dokładniejsze reagowanie na potencjalne zagrożenia.

Nie można zapominać także o ochronie środowiska. Budowa farm wiatrowych na Bałtyku wymaga przestrzegania międzynarodowych regulacji, takich jak konwencja MARPOL, oraz współpracy z organizacjami zajmującymi się ochroną ekosystemów morskich, takimi jak ICES. Przemyślane planowanie i zastosowanie technologii minimalizujących wpływ na środowisko są kluczowe, aby chronić unikalne zasoby przyrodnicze Bałtyku.

W Polsce, gdzie Bałtyk jest szczególnym obszarem ochronnym, wymaga to ścisłej współpracy między inwestorami, prawnikami a organami nadzoru.

Ryzyko prawne w gospodarce morskiej – wyzwanie XXI wieku

Gospodarka morska, z uwagi na swoją specyfikę, jest narażona na wiele rodzajów ryzyka prawnego. W międzynarodowych łańcuchach dostaw konflikty prawne mogą dotyczyć zarówno odpowiedzialności za przewożone towary, jak i interpretacji umów między kontrahentami z różnych jurysdykcji. Również w projektach takich jak budowa MFW pojawia się potrzeba zabezpieczenia interesów stron w obliczu ryzyk związanych z opóźnieniami, zmianami regulacji czy nieprzewidzianymi kosztami.

Jednym z kluczowych wyzwań prawnych w gospodarce morskiej jest różnorodność przepisów obowiązujących w różnych krajach. Działanie w międzynarodowym środowisku wymaga uwzględnienia zarówno regulacji krajowych, jak i międzynarodowych. W przypadku sporów dotyczących transportu morskiego lub kontraktów offshore, różnice w prawie mogą prowadzić do skomplikowanych procedur rozstrzygania sporów, które często wymagają arbitrażu lub mediacji.

Prawnik w branży morskiej pełni rolę nie tylko doradcy, ale i partnera biznesowego. To on czuwa nad zgodnością działań firmy z przepisami prawnymi, pomaga przewidywać potencjalne ryzyka i wspiera w negocjacjach umów. Ważnym elementem pracy prawnika jest również zarządzanie konfliktami – od mediacji po reprezentację w arbitrażu międzynarodowym.

Współpraca między prawnikiem a klientem jest kluczowa dla skutecznego zarządzania ryzykiem. Klienci, którzy angażują prawnika od najwcześniejszych etapów projektu, mogą skuteczniej identyfikować potencjalne zagrożenia i unikać kosztownych błędów. W szczególności w branży offshore, gdzie ryzyko techniczne, środowiskowe i prawne jest bardzo wysokie, wsparcie prawnika umożliwia nie tylko rozwiązywanie problemów, ale również tworzenie strategii minimalizujących ryzyko już na etapie planowania projektu.

Bałtyk jako przestrzeń szans i odpowiedzialności

Rozwój gospodarki morskiej w Polsce niesie ze sobą ogromne możliwości, ale także zobowiązuje do odpowiedzialnego zarządzania ryzykiem. Od skuteczności tych działań zależy sukces takich projektów jak budowa morskich farm wiatrowych czy rozbudowa infrastruktury portowej.

Bałtyk to przestrzeń pełna wyzwań, ale i potencjału. Aby w pełni go wykorzystać, potrzebna jest ścisła współpraca między biznesem, prawnikami, a także instytucjami nadzorczymi. Polska gospodarka morska stoi u progu nowej ery, w której kluczowe będą zrównoważony rozwój, nowoczesne technologie i odpowiedzialność za przyszłe pokolenia.

opracowali: Sandra Murawska i Stanisław Kaup – kancelaria Zbroja Adwokaci sp. k.