Życie na Ziemi nie mogłoby istnieć bez mórz i oceanów. Od ich kondycji zależy przyszłość naszej planety i nas samych. Obchodzony 8 czerwca Światowy Dzień Oceanów jest doskonałą okazją, by zastanowić się, w jaki sposób powinniśmy korzystać z zasobów mórz i oceanów, aby je chronić, a przynajmniej im nie szkodzić. Organizacja pozarządowa MSC przypomina, że to od naszych codziennych decyzji zależy przyszłość oceanów i zachęca do wspólnej edukacji oraz podejmowania odpowiedzialnych, przyjaznych środowisku wyborów.

Globalne przełowienie jest, obok zanieczyszczenia plastikiem i zmian klimatu, jednym z największych problemów z jakimi mierzą się oceany świata. Z roku na rok coraz więcej zasobów ryb jest przełowionych: problem ten dotyczy już ponad 34% stad ryb. Przełowienie oznacza, że łowi się zbyt wiele ryb z danego łowiska, pozostawiając za mało dorosłych osobników, które mogłyby wydać na świat potomstwo i utrzymać zdrową populację stada. Może to prowadzić do załamania się kondycji stada.

Konsekwencje nadmiernych połowów dotyczą nie tylko środowiska, ale także nas wszystkich. Utrata ryb w oceanach oznaczałaby utratę pracy i pożywienia dla milionów ludzi na świecie.

– Światowe spożycie ryb wzrosło w ciągu ostatnich 30 lat o 122 proc., powodując rosnącą presję, by zwiększać połowy. Niestety często odbywa się to powyżej poziomów bezpiecznych dla środowiska, czego skutkiem jest przełowienie i załamanie wielu stad. Tymczasem, gdyby wszystkie rybołówstwa na świecie zarządzane były w sposób zrównoważony, stada mogłyby się odbudowywać. Przełożyłoby się to na więcej ryb w oceanach i możliwość zwiększenia połowów bez szkody dla środowiska, zaspokajając potrzeby żywnościowe rosnącej populacji – podkreśla Anna Dębicka, Dyrektor Programu MSC w Polsce i Europie Centralnej.

Nauka i badania kluczem do zrównoważonych połowów

Odpowiednie zarządzanie połowami – tak, aby zapewnić, że są one prowadzone w sposób zrównoważony, pozwalający na utrzymanie ekosystemów morskich w dobrej kondycji – wymaga oparcia o rzetelne dane naukowe. Musimy jak najlepiej poznać to, co dzieje się pod powierzchnią oceanów, by móc odpowiedzialnie korzystać z ich zasobów.

Stąd tak ważna jest szeroko zakrojona współpraca rybaków z rządami, naukowcami i ekologami, która pozwala lepiej rozumieć zależności występujące w ekosystemach morskich oraz wprowadzać rozwiązania, mające realny wpływ na poprawę sytuacji w oceanach. Lata 2021 - 2030 zostały ogłoszone Dekadą Nauk o Oceanie dla Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Celem tej inicjatywy ma być wzmocnienie współpracy pomiędzy różnymi interesariuszami z całego świata, aby przeciwdziałać pogarszającej się kondycji środowiska morskiego.

Przykładem dobrze funkcjonującej współpracy różnych grup interesariuszy jest program MSC, który został opracowany w konsultacji z szerokim gronem ekspertów: rybaków, naukowców, przedstawicieli przemysłu rybnego oraz organizacji ochrony przyrody, aby promować zrównoważone i przyjazne dla środowiska praktyki połowowe. Rybołówstwa chcące przystąpić do programu MSC, muszą poddać się niezależnej ocenie, podczas której sprawdzany jest wpływ połowów na środowisko, w oparciu o najnowszą dostępną wiedzę naukową. Jednocześnie sam proces oceny rybołówstw oraz konieczność spełnienia wymogów certyfikacji, przyczyniają się do weryfikacji i rozwoju wiedzy o oceanach.

Od mapowania dna morskiego i wrażliwych siedlisk do innowacyjnych prób redukcji przyłowu – rybacy, którzy przystąpili do programu MSC, już dziś odgrywają ważną rolę w gromadzeniu danych naukowych oraz wprowadzaniu innowacyjnych działań, które są niezbędne dla lepszej ochrony bioróżnorodności morskiej. 

– Zrównoważona eksploatacja ekosystemów morskich jest dużo trudniejsza niż lądowych, głównie dlatego, że nie jesteśmy w stanie kontrolować podstawy ich funkcjonowania – czyli mikroplanktonu. Żeby można było rozumnie wykorzystywać morze, potrzebna jest ogromna ilość informacji – wiedza o środowisku. Zrównoważone rybołówstwo i działania MSC odgrywają wielką rolę w tym procesie – komentuje prof. dr hab. Jan Marcin Węsławski, Dyrektor Instytutu Oceanologii PAN.

Ty też możesz stać się częścią zmian

Aby chronić ekosystemy morskie nie trzeba wielkich czynów: wystarczy ograniczyć ilość zużywanego plastiku, ze starannością segregować śmieci, a podczas codziennych zakupów wybierać produkty rybne i owoce morza z certyfikatem zrównoważonego rybołówstwa MSC.

Ten niebieski znak daje nam gwarancję, że ryby i owoce morza pochodzą ze stabilnych, dobrze zarządzanych łowisk, a połowy w mniejszym stopniu wpływają na morski ekosystem. 

– Dzięki certyfikatowi MSC, możemy z łatwością dokonywać odpowiedzialnych decyzji przy zakupie dzikich ryb i owoców morza. W ten sposób nie tylko dokonujemy świadomego, dobrego dla mórz i oceanów wyboru, ale także wspieramy rybaków, którzy poławiają w sposób odpowiedzialny oraz całą branżę rybną, która wykonała pracę w celu uzyskania certyfikacji – dodaje Anna Dębicka.

Wspólnie świętujmy Światowy Dzień Oceanów

Z okazji Światowego Dnia Oceanów organizacja pozarządowa MSC organizuje kampanię pod hasłem „Mały niebieski znak dla naszej Błękitnej Planety”, zachęcającą Polaków do pogłębiania wiedzy na temat ekosystemów morskich, lepszego poznania zagrożeń, z jakimi mierzą się oceany świata oraz podejmowania odpowiedzialnych wyborów konsumenckich.

Wiedząc jak ważna, jest edukacja najmłodszych pokoleń, MSC przygotowało specjalne materiały edukacyjne dostępne online dla rodziców i nauczycieli, którzy chcą pomóc dzieciom lepiej zrozumieć podwodny świat. Nie zabraknie także konkursów z nagrodami.

Dodatkowo w 12 ogrodach zoologicznych i placówkach edukacyjnych w całej Polsce z okazji Światowego Dnia Oceanów staną piękne wystawy edukacyjne, zachęcające małych i dużych do wspólnego działania na rzecz ochrony oceanów.  Wystawy można zobaczyć w:

·    Zoo Warszawa

·    Zoo Kraków

·    Zoo Łódź

·    Zoo Chorzów

·    Zoo Płock

·    Zoo Opole

·    Zoo Zamość

·    Stare Zoo w Poznaniu

·    Hydropolis we Wrocławiu

·    Akwarium Morskie w Gdyni

·    Stacja Morska Uniwersytetu Gdańskiego w Helu

·    Zoo Gdańsk

Jednocześnie obchodom Światowego Dnia Oceanów towarzyszyć będzie szereg wydarzeń edukacyjnych, takich jak: Otwarte Dni Nauki „Ocean zmian” organizowane od 1 do 11 czerwca przez Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk czy gra terenowa realizowana w ramach tygodnia oceanów w Warszawskim ZOO.

Więcej informacji o działaniach organizowanych z okazji Światowego Dnia Oceanów można znaleźć na stronie: msc.org

Dlaczego musimy chronić oceany i ich zasoby?

Jeśli zabraknie ryb, setki milionów ludzi stracą pracę.

Globalny ocean to 7. największa gospodarka świata. Dla blisko 60 mln kobiet i mężczyzn praca w rybołówstwie i akwakulturze stanowi podstawowe źródło dochodu i utrzymania rodziny. Kolejne miliony osób pracuje w przetwórstwie i handlu. Praca tych ludzi może jednak zniknąć z dnia na dzień, jeśli będziemy nadmiernie eksploatować zasoby mórz i oceanów. Przykładów takich sytuacji nie trzeba daleko szukać. W 1992 roku w wyniku wieloletnich intensywnych połowów zabrakło dorsza w kanadyjskiej Nowej Fundlandii. W rezultacie pracę straciło blisko 40 tysięcy osób.

Jeśli zabraknie ryb, stracimy ważne źródło pokarmu.

Ryby stanowią ważne źródło białka dla ponad 3 miliardów ludzi na całym świecie. Nie mówimy tylko o restauracjach, barach sushi i targach rybnych w Nowym Jorku, Paryżu, Londynie czy Tokio. Bardzo często ryby i owoce morza to główne pożywienie dla mieszkańców państw rozwijających się oraz dla przybrzeżnych społeczności. Utrata ryb jako źródła pożywienia oznaczałaby wzrost ubóstwa, niedożywienia i głodu.

Jeśli zabraknie ryb, życie w morzach i oceanach przestanie istnieć.

Każdy element ekosystemu mórz i oceanów jest od siebie zależny. Ryby są niezbędnym elementem całego życia morskiego, a ich przetrwanie jest kluczowe dla przetrwania wszystkich zwierząt morskich, włączając w to foki, morświny czy pingwiny. Jeśli zabraknie ryb łańcuch zależności w morzach i oceanach zostanie przerwany, przez co harmonia funkcjonowania tego środowiska oraz całe życie morskie będą poważnie zagrożone.

Światowy Dzień Oceanów obchodzony 8 czerwca na całym świecie, ma nam przypominać, że wszyscy jesteśmy zależni od oceanów, bez względu na to, gdzie mieszkamy, dlatego też wszyscy powinniśmy czuć się odpowiedzialni za ich stan. Stanowi to okazję do podejmowania działań mających na celu ochronę dzikich zwierząt i zagrożonych siedlisk w morzach i oceanach. Światowy Dzień Oceanów został ustanowiony przez Rząd Kanady w 1992 roku, oficjalnie przez ONZ został uznany w 2009 roku. Odbywa się co roku, zawsze 8 czerwca.

MSC (Marine Stewardship Council) jest międzynarodową̨ organizacją pozarządową̨, która powstała ponad 20 lat temu, aby zachować́ dziką naturę̨ oceanów. MSC walczy z problemem nieodpowiedzialnego rybołówstwa, mającego destrukcyjny wpływ na środowisko naturalne. MSC dba, żeby oceany pozostały zdrowe i tętniące życiem, po to, aby kolejne pokolenia również̇ mogły cieszyć́ się̨ bogactwem ryb i owoców morza. Wizją MSC są̨ tętniące życiem morza i oceany oraz stabilne zasoby ryb i owoców morza zachowane dla obecnych i przyszłych pokoleń́. Misją MSC jest wykorzystanie niebieskiego certyfikatu MSC i programu certyfikacji MSC, aby przyczynić́ się̨ do utrzymania mórz i oceanów świata w dobrej, stabilnej kondycji.

Ryby ze zrównoważonych połowów: w program MSC zaangażowanych jest obecnie już ponad 400 rybołówstw, co przekłada się na około 17 proc. światowych połowów dzikich ryb i owoców morza.