Kłopoty z reaktorami z powodu upałów. Bałtyk zagwarantuje spokój polskiemu atomowi

W ostatnich kilkunastu dniach fala upałów w Europie zmusiła do ograniczenia pracy lub zamknięcia kilku elektrowni jądrowych we Francji i Szwajcarii. Powodem była wysoka temperatura wody w rzekach używanych do chłodzenia reaktorów. Sprawdzamy jak odporna na przegrzanie będzie polska atomówka w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino. 

Fala upałów przetaczających się ostatnio przez Europę spowodowała perturbacje w pracach kilku elektrowni jądrowych. Potrzebują one zimnej wody do chłodzenia, a gdy rzeki osiągają temperatury powyżej dopuszczalnych limitów (np. 25-28°C), produkcja jest ograniczana lub zatrzymywana.

W elektrowni Golfech (nad rzeką Garonną). EDF, francuski koncern energetyczny, wyłączył pod koniec czerwca jedyny działający blok jądrowy, ponieważ temperatura wody w Garonnie przekroczyła 28°C. W elektrownia Blayais (nad rzeką Gironde) produkcja została ograniczona z powodu wysokich temperatur wody w rzece. Z kolei w Bugey (nad rzeką Rodan) doszło do ograniczeniu produkcji. Podobne zdarzenia miały miejsce w Szwajcarii. Operator Elektrownia Beznau (na zdjęciu głównym) przez kilka dni przed 3 lipca 2025 zmniejszał wydajność dwóch bloków reaktorów, a ostatecznie zredukowano ją do 50%. Reaktory wróciły do normalnej pracy dopiero 8 lipca. Ciepła woda w rzekach ma przy tym znaczenie dwojakie - jest mniej efektywna przy chłodzeniu reaktorów, ale też podgrzana do jeszcze wyższych temperatur zagraża ekosystemom rzek. Jeśli temperatura rzeki jest już wysoka z powodu upałów, dalsze jej podgrzanie (np. o 5-10°C) może przekroczyć granice tolerancji dla organizmów wodnych, takich jak ryby, glony.

Wielkie upały vs chłodny Bałtyk

Fala upałów w Europie w czerwcu-lipcu 2025 była ekstremalna – temperatury sięgały 40-46°C w Hiszpanii, Francji czy Włoszech, a rzeki, jak Garonna czy Rodan, nagrzewały się do poziomów uniemożliwiających chłodzenie reaktorów. Francja, produkująca ok. 65-70% energii z atomu, jest szczególnie narażona na takie problemy, bo ma 57 aktywnych reaktorów w 18 elektrowniach. W tej sytuacji powstaje pytanie, jak skutecznie będzie elektrownia jądrowa w Polsce. 

Przypadek wyłączenia reaktorów dotyczył elektrowni jądrowej Golfech funkcjonującej w regionie Oksytanii w południowo-zachodniej Francji. Region ten znajdujący się w strefie klimatu śródziemnomorskiego charakteryzuje się o wiele cieplejszymi latami w porównaniu do Pomorza, gdzie zlokalizowana będzie pierwsza elektrownia jądrowa w Polsce.

Istotne są głównie różnice w zasilaniu w wodę systemów chłodzenia obu obiektów jądrowych. Planowany system chłodzenia pomorskiej elektrowni, w przeciwieństwie do rozwiązań śródlądowych zastosowanych we Francji, będzie zasilany wodą z chłodnego Morza Bałtyckiego będącego otwartym rezerwuarem wody. Zasilanie układu chłodzenia wodą z rzeki niesie z kolei ryzyka zależne np. od poziomu wody i stopnia jej nagrzania - podkreślają przedstawiciele PEJ, inwestora w polskiej elektrowni atomowej. Układ chłodzenia Elektrowni Jądrowej Lubiatowo-Kopalino będzie zasilany wodą pochodzącą bezpośrednio z Morza Bałtyckiego. Będzie ona ujmowana na głębokości ok. 22 metrów za pomocą tzw. czerpni zlokalizowanych w odległości ok. 5,5 km od brzegu.

Morze Bałtyckie jest morzem zimnym, a roczna średnia temperatury wody na głębokości, z której planowane jest jej ujmowanie, będzie miała około 10 st. C. W związku z zakładaną różnicą temperatury wody pomiędzy poborem a jej zrzutem przy dnie wynoszącą 10 C, maksymalna wartość zmiany termicznej na powierzchni o wielkości ok. 2 km średnicy wyniesie ok. 2oC, co przy całkowitym obszarze Bałtyku wynoszącym 377,000 km2 stanowić będzie wartość marginalną.

Elektrownię budowano przy uwzględnieniu potencjalnych wzrostów średnich temperatur. Przeprowadzone przez Spółkę modelowania uwzględniają najbardziej konserwatywne scenariusze klimatyczne ICPP, w tym również rosnące średnie temperatury, a przyjęty dla nich horyzont czasowy to rok 2100.

Dopływ i odpływ zgodne z zasadami

Zarówno kształt czerpni wody z Bałtyku, odległość od brzegu, jak i głębokość ujmowania wód zostały przeanalizowane pod kątem oddziaływania na środowisko z wpływu na m.in. zooplankton, fitoplankton, ryby, ptaki i ssaki morskie. Projekt realizowany był w oparciu o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach z 2023 roku, która ma status ostatecznej. Woda morska będzie wykorzystywana do chłodzenia elektrowni za pomocą wymienników ciepła, a następnie zrzucana do morza systemem rurociągów, których parametry (długość, średnica, typ) podlegały ocenie oddziaływania na etapie opracowywania Raportu o oddziaływaniu na środowisko.

System zostanie wykonany metodą tzw. TBM (ang. Tunnel Boring Machine), która polega na bezwykopowej budowie kanałów chłodzących za pomocą maszyny drążącej. Wykonanie kanałów, bez konieczności rozkopywania terenu na powierzchni, stanowi również bezpośredni wynik uzgodnienia z Urzędem Morskim w Gdyni, który w ramach procedury środowiskowej, wskazał tę metodę jako jedyną możliwą do zastosowania z punktu widzenia obostrzeń środowiskowych.

Zasilanie wewnętrzne też odporne na upały?

W zakresie zapewnienia energii elektrycznej w czasie upałów, niezbędnej do pracy elektrowni i bezpiecznego odstawienia bloków, oprócz dwóch rezerwowych i niezależnych linii zasilania 110 kV, elektrownia jądrowa będzie wyposażona w generatory prądu niskiego napięcia o mocy 80 kW oraz generatory średniego napięcia o mocy 5200 kW.

Przyszła elektrownia będzie wyposażona też w pasywne systemy bezpieczeństwa zapewniające bezpieczeństwo reaktora przez okres 72 godzin od zapoczątkowania ewentualnej awarii bez jakiegokolwiek udziału operatora i przy braku zasilania elektrycznego. Po upływie 3 dób działania konieczne dla zapewnienia bezpiecznego odprowadzania ciepła z obudowy bezpieczeństwa będą sprowadzać się do uzupełniania wody w zbiorniku pasywnego systemu chłodzenia obudowy, za pomocą pompy, która – w razie braku normalnego zasilania elektrycznego – może być zasilana ze stacjonarnego generatora dieslowskiego niskiego napięcia lub z mobilnego agregatu prądotwórczego.