W środę 5 maja 2022 roku przedstawiciele operator systemów gazowych Elering i Gasgrid Finland podpisali umowę o współpracy w zakresie wspólnej dzierżawy i zarządzania pływającym terminalem LNG (FSRU). Dwa kraje łączą siły na rzecz bezpieczeństwa dostaw gazu w Estonii i Finlandii poprzez rezygnację z importu rosyjskich gazociągów. Prywatna firma Alexela złożyła zaskakującą ofertę Eleringowi, który nie ukrywa zaskoczenia. Ostatecznie strona rządowa i prywatne firmy doszły do porozumienia.

Podpisana umowa wskazuje najważniejszą część łańcucha dostaw LNG do Estonii i Finlandii, czyli terminal pływający LNG.

- Gdy terminal pływający stanie się kamieniem węgielnym tego złożonego i wielostronnego projektu współpracy, będziemy kontynuować negocjacje z firmami Alexela i Infortar w Estonii w celu stworzenia miejsca przeładunku w Paldiski. Od tych negocjacji zależeć będzie, kiedy sprzedawcy gazu będą mogli zacząć korzystać z terminalu LNG w celu dostarczania gazu dla regionu – powiedział Taavi Veskimägi, prezes zarządu Elering.

Zgodnie z umową o współpracy pomiędzy Eleringiem i Gasgrid, strony stworzą infrastrukturę niezbędną do obsługi FSRU i poniosą związane z tym koszty w każdym z krajów. Natomiast koszty dzierżawy terminalu pływającego będą pokrywane wspólnie – informuje Elering. Koszty te zostaną podzielone pomiędzy strony proporcjonalnie do zużycia gazu w Estonii i Finlandii, tzn. udział Elering wyniesie 20 proc., a Gasgrid Finland 80 proc.

Pływający terminal LNG dotrze do Estonii pod koniec roku i pozostanie tu do czasu ukończenia budowy placu przeładunkowego dla terminala po stronie fińskiej. Stacjonując w Finlandii, terminal pływający jest w stanie obsługiwać zarówno fińskich, jak i estońskich klientów

Dzięki temu, że pływający terminal LNG znajduje się również w Finlandii, Estonia będzie miała w zanadrzu dwa potencjalne kierunki dostaw gazu: poprzez Balticconnector i pływający terminal LNG na północy oraz łotewski podziemny magazyn gazu, terminal LNG w Kłajpedzie i polsko-litewskie połączenie gazowe na południu (GIPL).

Alexela zaskakuje Estończyków ofertą

Kilka dni później (9 maja) od ogłoszenia nawiązania współpracy z Finlandią, Elering poinformował, że oferta firmy Alexela dotycząca nabrzeża dla FSRU (do operacji cumowniczych) jest nie do przyjęcia zarówno pod względem organizacji rynku, jak i ceny. Według doniesień, Alexela wystąpiła o dotację państwową w wysokości 40 mln euro, czemu firma zaprzecza – donosi ERR News. Do samej sprawy odniósł się Elering.

Elering negocjował różne możliwe rozwiązania w zakresie budowy i zarządzania nabrzeżem cumowniczym wymaganym dla pływającego terminalu LNG, ale negocjacje nie doprowadziły do znalezienia rozwiązania, które Elering mógłby zaakceptować, które byłoby zgodne z prawodawstwem europejskim i estońskim oraz nie byłoby zbyt obciążające dla estońskich odbiorców gazu – czytamy w komunikacie operatora.

Rozwiązania proponowane przez spółkę Alexela w trakcie negocjacji są nie do przyjęcia pod względem cenowym lub stoją w silnej sprzeczności z zasadami otwartego rynku – podkreśla operator.

Kiedy Elering rozpoczął negocjacje w sprawie budowy nabrzeża cumowniczego dla terminala pływającego, właściciele projektu podali potencjalną cenę 20 mln euro, ale w trakcie negocjacji pojawiła się propozycja, zgodnie z którą Elering musiałby zapłacić całą cenę budowy nabrzeża - 40 mln euro - w formie opłat za dzierżawę, natomiast Alexela niezależnie od tego posiadałaby później prawo własności nabrzeża – czytamy.

Kwota 40 mln euro musiałaby zostać zapłacona w ciągu zaledwie dwóch lat, jeśli Elering nie zapewni drugiej stronie preferencyjnego prawa do korzystania z usługi pływającego terminalu LNG, co pozwoliłoby jej na przeładunek 1 TWh gazu rocznie z terminalu w preferencyjnej kolejności. Tymczasem wszyscy inni uczestnicy wspólnego fińsko-bałtyckiego rynku gazu musieliby konkurować o pozostałą zdolność terminalu. Takie preferencyjne prawo nie może być przyznane uczestnikowi rynku bez zgody estońskiego organu ochrony konkurencji i Komisji Europejskiej.

Elering przedstawił trzy pisemne propozycje dotyczące warunków umowy i jest gotów kontynuować negocjacje w dobrej wierze w celu osiągnięcia porozumienia w najbliższej przyszłości – informował operator.  

- Kiedy Elering nie zgadza się na nieracjonalne warunki i nieprzejrzystą strukturę kosztów, których żądają prywatne firmy, nie można uznać, że jest to przeciąganie liny. W końcu to konsument musiałby zapłacić nieracjonalnie wysoką cenę – czytamy.

Holding Infortar współpracuje z firmą paliwową Alexela nad budową obiektów w porcie Paldiski, które będą odbierać LNG. Martti Talgre, dyrektor generalny Infortar, powiedział w rozmowie z ERR News, że „w normalnych warunkach budowa tego terminalu zajęłaby kilka lat; my mamy ledwie sześć miesięcy. Te sześć miesięcy oznacza, że wszystkie strony, to znaczy państwo, Elering, Infortar i Alexela, muszą bardzo dobrze współpracować”. Minister Gospodarki i Infrastruktury Taavi Aas zakomunikował, że obie firmy będą działać samodzielnie, tzn. nie otrzymają wsparcia ze strony państwa.
11 maja Elering poinformował, że przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki, Elering i Alexela ostatecznie doszły do ​​porozumienia w sprawie dalszego postępowania z terminalem LNG. Inwestorzy są gotowi zbudować zarówno pływający terminal i nabrzeże bez wsparcia państwa. Nie żądają od państwa żadnych gwarancji.