• <

Alternatywne formy rozwiązywania sporów dla przedsiębiorców - wywiad z radcą prawnym Mateuszem Romowiczem

mk

22.03.2017 20:39 Źródło: własne
Strona główna Prawo Morskie, Finanse Morskie, Ekonomia Morska Alternatywne formy rozwiązywania sporów dla przedsiębiorców - wywiad z radcą prawnym Mateuszem Romowiczem

Partnerzy portalu

Alternatywne formy rozwiązywania sporów dla przedsiębiorców - wywiad z radcą prawnym Mateuszem Romowiczem - GospodarkaMorska.pl

Ostatnim czasy, szczególnie w środowisku przedsiębiorców, coraz częściej można spotkać się z opinią, iż lepiej omijać sądy w przypadku sporu?

Obserwując praktykę obrotu prawnego w Polsce i nasze doświadczenia w obsłudze przedsiębiorców, można podać wiele powodów, dla których strony powinny starać się uniknąć konfrontacji w sądzie i załatwić sprawę polubownie. Wśród podstawowych argumentów przemawiających za takim rozwiązaniem jest przede wszystkim czas trwania spraw sądowych (od 3 do 12 lat), wysokie koszty procesu oraz niepewność wyniku. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż rozprawy odbywają się jawnie oraz strony bardzo często odczuwają brak realnego wpływu na przebieg sprawy, gdyż w toku postępowania bardzo dużo zależy od oceny Sądu.  Kolejnym ważnym argumentem jest również to, że w wielu sprawach np. stoczniowych, budowlanych lub morskich, wymagana jest wiedza specjalna, którą niestety nie dysponuje, w wystarczającym zakresie, Sąd lub biegli, co ma decydujący wpływ na rozstrzygnięcia w tego typu sprawach sądowych.

Z uwagi na wyżej wymienione czynniki, wielu przedsiębiorców faktycznie traktuje skierowanie sprawy do sądu powszechnego jako ostateczność. Co wynika z tego, iż istnieją sprawdzone alternatywy, które pozwalają na uniknięcie wielu niedogodności związanych ze „standardowym” postępowaniem sądowym, a są nimi tzw. ADR, co oznacza Alternative Dispute Resolution – Alternatywny Rozwiązywanie Sporów. Obok negocjacji, wśród najskuteczniejszych oraz najpopularniejszych metod alternatywnego rozwiązywania sporów, wymienić należy mediację oraz sądownictwo polubowne (zwane również arbitrażem).

Wśród podstawowych zalet alternatywnych metod rozwiązywania sporów wymienić należy ich elastyczność i szybkość procedowania, dlatego też alternatywne metody rozwiązywania sporów stale zyskują na popularności zarówno wśród naszych zagranicznych jak i krajowych Klientów. Nadmienić trzeba, iż alternatywne metody rozwiązywania sporów są szczególnie korzystne w przypadku spraw o wysokim stopniu skomplikowania, które wymagają wiedzy technicznej (lub innej wiedzy specjalnej). Alternatywne metody rozwiązywania sporów pozwalają na fachowe rozpoznanie sprawy, dostosowanie trybu postępowania do preferencji stron, wypracowania wielostronnie satysfakcjonujących rozstrzygnięć oraz w wielu przypadkach uniknięcia wysokich kosztów i przewlekłości, które towarzyszą z reguły klasycznym postępowaniom sądowym.

W pierwszej kolejności wymienił Pan negocjacje jako formę alternatywnego rozwiązywania sporów? Czy dlatego, że w praktyce jest ona najczęściej stosowana?


Z mojej praktyki wynika, iż negocjacje są najszybszym, najtańszym i najskuteczniejszym instrumentem rozwiązywania sporów, ale żeby negocjacje były skuteczne musimy mieć jakąkolwiek płaszczyznę negocjacyjną i wolę dojścia do porozumienia z obu stron. Negocjacje są o tyle specyficzną formułą rozwiązywania sporów, że w wielu przypadkach nie rozmawia się w ogóle o przewagach procesowych, czy też argumentach, ale o dość subiektywnych oczekiwaniach stron (z reguły finansowych), które przy umiejętnym prowadzeniu negocjacji mogą prowadzić do pozytywnego wyniku prowadzonych negocjacji tj. zakończeniu sporu w formie ugody.

Wiele również zależy od tego, kto reprezentuje drugą stronę i jakie ma doświadczenie w negocjacjach, gdyż ten czynnik może mieć w niektórych przypadkach wręcz decydujący wpływ na przebieg negocjacji.

A co z mediacją, o której ostatnio było dość głośno, jako wygodnym i tanim sposobie rozwiązywania sporów?


Szum wokół mediacji powstał w związku ze zmianami w prawie, które wprowadzono w Polsce od 1 stycznia 2016 r., gdyż właśnie w tej dacie zaczęły obowiązywać przepisy ustawy dotyczącej wspierania polubownych metod rozwiązywania sporów.  Dzięki tym przepisom możliwe stało się upowszechnienie wykorzystywania mediacji w sprawach cywilnych. System usprawnień proceduralnych z założenia miał zachęcić do polubownego rozwiązania sporu, zanim sprawa ewentualnie trafi do sądu.

Ustawa wprowadziła m.in.:

1)    obowiązek poinformowania w pozwie, czy strony podjęły próbę mediacji lub innej alternatywnej metody rozwiązywania sporu,
2)    zwolnienie od opłaty sądowej wniosku o zatwierdzenie ugody pozasądowej zawartej przed mediatorem i możliwość zwolnienia od kosztów mediacji osób ubogich,
3)    ułatwienie wyboru mediatora z listy stałych mediatorów,
4)    dokonywanie na każdym etapie procesu przez sędziego oceny, czy sprawa może zostać zakończona polubownie, i zachęcanie stron do mediacji,
5)    wydłużenie z 1 do 3 miesięcy okresu mediacji określanego przez sąd, kierujący strony
do mediacji,

Warto przypomnieć, iż mediacja jest z założenia postępowaniem pozasądowym prowadzonym przez bezstronnego mediatora pomiędzy stronami sporu. Celem mediacji jest doprowadzenie do ugodowego rozstrzygnięcia konfliktu zachowując poufność, dobrowolność oraz odformalizowanie postępowania.

Fakt odformalizowania postępowania mediacyjnego nie oznacza, iż reguły prowadzenia mediacji nie zostały osadzone w ramach prawnych. W tym miejscu, wskazać należy przede wszystkim na regulacje dotyczące mediacji, takie jak Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych, kodeks postępowania cywilnego, kodeks postępowania karnego oraz inne ustawy szczególne i akty wykonawcze. Warto mieć na uwadze, że mediacja może być prowadzona w szerokim spektrum spraw prawnych.

Podstawą prowadzenia mediacji jest, co do zasady, umowa o mediację bądź postanowienie sądu. Postępowanie mediacyjne rozpoczyna zwykle uzgodnienie honorarium mediatora oraz zasad dotyczących przyjmowanych procedur. W następnej kolejności, strony są wysłuchiwane przez mediatora, zaś potencjał negocjacyjny zostaje ustalony. Mediator w postępowaniu mediacyjnym dąży do ułatwienia podjęcia rozwiązań o charakterze bezpośrednim, zmierzających do definitywnego zakończenia sporu.

Pomimo zaangażowania w postępowanie mediacyjne osoby trzeciej, to znaczy bezstronnego mediatora, mediacja jest ukierunkowana na samodzielne wypracowanie rozwiązania konfliktu przez strony sporu. Mediator, uczestniczący w ustalaniu przez strony wspólnego stanowiska w sprawie, nie orzeka o jej rozwiązaniu, dając stronom jednocześnie swobodę w zakresie uzgadnianych rozwiązań. Dzięki powyższemu, mediacja gwarantuje zindywidualizowany oraz samodzielny tok postępowania, a mediator pełni funkcję swego rodzaju bezstronnego „moderatora” negocjacji podjętych w zakresie mediacji.

Warto pamiętać, iż ugoda wypracowana przez strony w toku mediacji podlega zatwierdzeniu przez sąd, a jeżeli sąd taką ugodę zatwierdzi, w razie jej niewykonania przez którąś ze stron, taka ugoda może zostać opatrzona klauzulą wykonalności i stanowić tytuł wykonawczym w postępowaniu egzekucyjnym.

Niestety w przypadku braku woli stron w przedmiocie polubownego załatwienia sprawy, mediacja może niestety prowadzić do wydłużenia postepowania, co na szczęście nie jest zbyt częste.

Czy ocenia Pan pozytywnie arbitraż jako formę alternatywnego rozwiązywania sporów? Czy prawdą jest, że arbitraż potrafi być bardzo drogi?


Cóż, co do kosztów arbitrażu, to jak zwykle zależy od punktu odniesienia i konkretnej sprawy. Co do zasady, postępowania arbitrażowe są dużo tańsze niż postępowania przed sądem powszechnym.

Warto pamiętać, iż źródłem postępowania przed sądem arbitrażowym jest zazwyczaj umowa stron. Umowę taką może stanowić zarówno zapis na sąd polubowny zawarty w ogólnym porozumieniu kreującym danym stosunek prawny, jak i w odrębnym ustaleniu stron co do sposobu rozstrzygnięcia sporu np. w ogólnych warunkach dostaw.

Sądy arbitrażowe są jednostkami niepublicznymi oraz niezależnymi od sądownictwa powszechnego, w związku z czym postępowanie w ich ramach pozbawione jest ścisłego formalizmu obowiązującego przed sądami powszechnymi. Z reguły arbiter lub arbitrzy prowadzący dane postępowania ustalają zasady procedowania w danej sprawie ze stronami, które muszą zatwierdzić zaproponowany sposób prowadzenia sprawy przez arbitra lub arbitrów.  Postępowanie przed sądem arbitrażowym może odbywać się zarówno w Polsce np. Stały Sąd Polubowny przy Okręgowej  Radców Prawnych w Gdańsku, jak i w wyspecjalizowanych arbitrażach z siedzibą zagranicą, takich jak np. GMAA (Niemiecki Arbitraż Morski w Hamburgu) czy LMAA (London Maritime Arbitrators Association – Londyński Arbitraż Morski). Załatwienie sprawy w arbitrażu znacząco ułatwia dochodzenie roszczeń w sporach międzynarodowych. Orzeczenie wydane przez sąd arbitrażowy zagranicą wykonuje się zgodnie z regułami procedury obowiązującej na obszarze, na którym dochodzi się wynikłych z niego praw.  

W odróżnieniu do postępowania mediacyjnego, w przypadku arbitrażu strony sporu nie dążą do samodzielnego wypracowania rozwiązania konfliktu – poddają one spór pod rozstrzygnięcie niezależnego arbitra lub arbitrów, którzy zbadają zarówno stan faktyczny, jak i prawny danej sprawy. Strony mogą co do zasady decydować o miejscu postępowania, języku jego prowadzenia oraz prawie właściwym, co jest szczególnie istotnym przejawem elastyczności postępowania arbitrażowego/polubownego.

Arbitraż w swojej istocie jest bardziej zbliżony do sądownictwa w rozumieniu tradycyjnym, gdyż rola stron w postępowaniu sprowadza się docelowo do podporządkowania rozstrzygnięciu arbitra lub arbitrów. Do zalet sądownictwa arbitrażowego, należy między innymi wspomniana wyżej elastyczność postępowania, odformalizowanie procedur, oraz, co do zasady, niższe koszty oraz krótszy czas rozstrzygania sprawy, dlatego też bardzo często rekomendujemy Klientom tę formę rozwiązywania sporów.

Warto dodać na sam koniec, iż skuteczność wyżej omówionych form rozwiązywania sporów jest uzależniona od nastawienia stron i ich gotowości na ustępstwa w toku negocjacji lub mediacji.

Dziękuję za rozmowę
Martyna Jacewicz

 

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook

Partnerzy portalu

KONFERENCJA_PRAWA_MORSKIEGO_UG_2024
legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.