Obecnie czytając o roli branży morskiej w polityce klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej najczęściej pojawia się temat rozwoju OZE i infrastruktury na Morzu Północnym i Bałtyckim. Na znaczeniu zyskuje także region Morza Śródziemnego, o czym świadczy ostatnia podpisana deklaracja.

14 kwietnia 2021 roku przedstawiciele 42 krajów podpisali deklarację w sprawie przejścia na zieloną, zeroemisyjną produkcję energii elektrycznej. Członkowie Unii dla Śródziemnomorza czyli kraje Unii Europejskiej oraz spoza wspólnoty - Albania, Algieria, Bośnia i Hercegowina, Egipt, Izrael, Jordania, Liban, Mauretania, Monako, Czarnogóra, Maroko, Palestyna, Tunezja i Turcja (członkostwo Syrii jest obecnie zawieszone) podkreślili swoje zaangażowanie w dekarbonizację sektora energetycznego w ramach walki ze zmianami klimatycznymi.

Podczas trzeciego posiedzenia Unii dla Śródziemnomorza w Lizbonie potwierdzono zamiar wytyczenia nowej drogi przemian w zakresie transformacji energetycznej w regionie, a także priorytety w zakresie zacieśnienia współpracy regionalnej w sektorze energetycznym.

Komisarz UE ds. energii Kadri Simson powiedziała, że Europa znajduje się w kluczowym momencie walki z kryzysem klimatycznym. 

– Jeżeli nie nastąpi zmiana polityki to do 2040 roku temperatura w regionie Morza Śródziemnego będzie o 2,2 stopni wyższa niż obecnie. Aby ograniczyć globalne ocieplenie musimy pilnie zwiększyć efektywność energetyczną, przy jednoczesnym zwiększeniu wykorzystania zeroemisyjnej energii we wszystkich sektorach, w tym w transporcie, przemyśle, ogrzewnictwie i chłodnictwie. Przyjęta dziś deklaracja stanowi wyraźny sygnał i pokazuje gotowość regionu do współpracy na rzecz przejścia na czystą energię – powiedziała Simson. 

Niezbędna transformacja sektora gazowego – pomoże wodór

Deklaracja obrazuje nowe ambicje regionu Morza Śródziemnego w zakresie przejścia na zeroemisyjną energetykę. Odnosi się ona do przyspieszenia realizacji ambitnych planów działania i celów w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej oraz ułatwienia inwestycji w instalacje OZE. Kraje chcą także podjąć wyzwanie przemodelowania sektora gazowego na bardziej zrównoważony poprzez promowanie niskoemisyjnej energetyki gazowej, w szczególności zielonego wodoru i jego pochodnych, oraz ograniczenie emisji metanu. Jest to szczególnie zgodnie z polityką energetyczną UE oraz przyjęta strategią na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej. 

Państwa zadeklarowały się do współpracy w zakresie innowacji i wymiany know-how oraz poprawy integracji rynkowej. Na znaczeniu zyskają inwestycje w zrównoważone technologie OZE, ekologiczny wodór i efektywność energetyczną. W tym celu niezbędne są narzędzia ułatwiające finansowanie projektów energetycznych. W deklaracji podkreślono również potrzebę zwiększenia świadomości społecznej w zakresie energetyki, klimatu i środowiska, zwłaszcza wśród młodszych pokoleń.

Unia dla Środziemnomorza wspiera już wiele inicjatyw w zakresie rozwoju nowych technologii energetycznych w regionie. SPREF (SEMed Private Renewable Energy Framework) ma na celu przełamanie barier uniemożliwiających rozwój prywatnych rynków energetyki odnawialnej w Maroku, Tunezji, Egipcie, Jordanii i Libanie. Z kolei celem CLIMA-MED jest zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i zdolności adaptacyjnych krajów partnerskich, przy jednoczesnym zachęcaniu ich do przejścia na gospodarki niskoemisyjne i odporne na zmianę klimatu. Tafila Wind Farm to projekt przełomowy w zakresie prywatnego finansowania projektów energii z OZE, które ma objąć 3 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną Jordanii. Projekt ma także na celu stymulowanie rynku pracy w obszarze energetyki. 

Morze Śródziemne w obliczu wyzwań

Region Morza Śródziemnego zamieszkuje populacja sięgająca 500 milionów mieszkańców. Szacuje się, że zapotrzebowanie na energię w regionie wzrośnie o ponad 50 proc. do 2040 roku. Dodatkową presję nakłada intensywna industrializacja krajów, rozwój turystyki i nasilające się skutki zmian klimatycznych. Eksperci zwracają uwagę na bogactwo regionu w zakresie OZE, takich jak słońce, wiatr i woda. Szczególny potencjał w obszarze OZE postrzega się w inwestycjach w elektrownie słoneczne bazujące na technologii CSP (ang. concentrated solar power).Obecnie kraje MENA i oraz kraje UE leżące nad Morze Śródziemnomorskim borykają się z problemami z inwestycjami w OZE oraz infrastrukturę niezbędną do przesyłu energii. Pojawiają się jednak pierwsze jaskółki zmian. Przykładowo Grecja planuje rozwój morskiej energetyki wiatrowej.