Eksperci PAN: Naturalna retencja wody kluczowa w walce z suszą i powodziami w Polsce

Przez nasilające się zmiany klimatu musimy liczyć się z częstszym występowaniem zarówno suszy, jak i powodzi – podkreśla grupa doradcza powołana przez prezesa Polskiej Akademii Nauk (PAN). Uczeni przypominają, że nasz kraj ma jedne z najskromniejszych zasobów wodnych w Europie. Apelują o podjęcie kompleksowych działań z naciskiem na ochronę krajobrazu oraz naturalną i małą retencję. Wskazują też konkretne rozwiązania.

„Nawet w jednym roku może wystąpić zarówno susza, jak i powódź. Dawna „nienormalność” staje się nową normalnością, a przyszłe ekstrema będą jeszcze bardziej ekstremalne niż w przeszłości, negatywnie oddziaływając na mieszkańców i gospodarkę Polski” – czytamy w komunikacie z 12 czerwca 2020 roku, wydanym przez interdyscyplinarny zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN.
Największe „wodne” problemy

Trzy główne problemy związane z wodą – jej deficyt, niszczący nadmiar i zanieczyszczenie – mogą się nasilać w wyniku postępujących zmian klimatu. Wzrost temperatury w Polsce może powodować fale upałów i susze. Zmienia się też charakter opadów. Rzadsze pojawianie się zalegającego śniegu pogłębia deficyt wodny. Z kolei gwałtowne ulewy mogą prowadzić do powodzi i nasilenia transportu zanieczyszczeń.
Skutki dla gospodarki wodnej

Zmiany mają ogromny wpływ na przyrodę, gospodarkę i życie każdego z nas. W przypadku rolnictwa (dziś zależnego od deszczu) wkrótce koniecznością stanie się dodatkowe nawadnianie upraw. Z kolei w miastach, w których znajduje się wiele powierzchni nieprzepuszczalnych, intensywne opady zwiększają straty wywołane tzw. szybkimi powodziami miejskimi.
Co należy zrobić?

Autorzy dokumentu wskazują, że lekarstwem jest retencjonowanie, czyli przechwytywanie wody, kiedy jest jej nadmiar i oddawanie, kiedy panuje susza, przede wszystkim w postaci retencji naturalnej i małej. Kluczowy czynnik to ochrona naturalnego krajobrazu, środowiska wodnego i bioróżnorodności. „Naturalne rzeki i doliny rzeczne, obszary zalesione, wilgotne łąki i mokradła skutecznie zatrzymują wodę i są istotnym narzędziem łagodzenia suszy rolniczej i hydrologicznej oraz zmniejszania ryzyka powodzi” – podkreślają eksperci PAN. Z kolei w planowaniu urbanistycznym priorytetem powinno być uwzględnienie terenów zielonych połączonych z retencją wód opadowych.
Potrzebny długofalowy plan

Naukowcy zaznaczają, że potrzebna jest „gotowość do podjęcia konsekwentnych, długoterminowych i zintegrowanych działań opartych na wiedzy, służących (…) adaptacji do zmiany klimatu (…) oraz ograniczenia negatywnego wpływu na klimat (…)”. Ważne też, żeby za zasoby wodne odpowiedzialnych czuło się wielu partnerów, często dziś pomijanych w działaniach: planiści, rolnicy, leśnicy, energetycy i obywatele. Niezbędna jest edukacja społeczna, która uświadomi, jak cennym zasobem jest woda.

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią komunikatu.

Komunikat z 12 czerwca 2020 r. interdyscyplinarnego zespołu doradczego ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN na temat zmiany klimatu i gospodarki wodnej w Polsce

O grupie doradców

Interdyscyplinarny zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego działa przy prezesie PAN od kwietnia 2020 r. Tworzy go 16 ekspertów reprezentujących różne dziedziny nauki: od fizyki, biologii i medycyny, przez energetykę, gospodarkę wodną i planowanie przestrzenne, aż po prawo i socjologię.

Pracami kieruje prof. Szymon Malinowski (Instytut Geofizyki, Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski), członek korespondent PAN, fizyk atmosfery, popularyzator nauki, współtwórca portalu informacyjnego „Nauka o klimacie”. Zastępcą przewodniczącego jest prof. Jacek Piskozub (Instytut Oceanologii PAN), a sekretarzem – dr hab. Iwona Wagner (Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN). Ze strony kierownictwa PAN za współpracę odpowiada prof. Paweł Rowiński, wiceprezes Akademii, hydrolog i hydrodynamik związany z Instytutem Geofizyki PAN.

Zadaniem grupy jest doradztwo naukowe w zakresie osiągnięcia przez Polskę neutralności klimatycznej. Uczeni służą wsparciem merytorycznym w stworzeniu ambitnej polityki klimatycznej oraz planu transformacji w kierunku tzw. gospodarki zeroemisyjnej. Doradztwo może dotyczyć zarówno planu działania państwa, jak również inicjatyw oddolnych, procesów społecznych, gospodarki i biznesu.

Źródło informacji: interdyscyplinarny zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN