Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) poinformowało, że badania podczas rejsu na Atlantyku, w strefie Grzbietu Śródatlantyckiego, potwierdziły dwa obszary perspektywiczne dla występowania siarczków polimetalicznych, które mogą zawierać m.in. miedź, ołów, cynk, złoto, srebro czy selen. Rejs badawczy w ramach Programu Rozpoznania Geologicznego Oceanów (PRoGeO) odbył się w sierpniu i we wrześniu 2022 roku i dotyczył głównie zdalnych pomiarów dna.

- Wieloletni +Program Rozpoznania Geologicznego Oceanów+ (PRoGeO) obejmuje rozpoznanie wybranych stref dna oceanicznego wód międzynarodowych w okresie 2017–2033 i ma na celu zabezpieczenie dostępu do złóż kluczowych surowców mineralnych w przyszłości - wyjaśniło MKiŚ

Resort wskazał, że jednymi z najważniejszych osiągnięć rejsu jest zmapowanie w wysokiej rozdzielczości obszaru Grzbietu Śródatlantyckiego, potwierdzenie dwóch nowych dla nauki obszarów perspektywicznych dla wystąpień siarczków polimetalicznych oraz pozyskanie danych pomiarowych roztworów hydrotermalnych. Dodał też, że na podstawie uzyskanych wyników będą typowane obszary "szczególnego zainteresowania", a także planowane kolejne rejsy naukowo-badawcze.

Ministerstwo zastrzegło, że dokładna charakterystyka tych perspektywicznych obszarów, "potencjalnie bogatych w złoża metali", będzie możliwa po przeprowadzeniu kolejnych rejsów i pobraniu próbek. Jak dodano, po przeprowadzeniu wszystkich zaplanowanych badań w ramach 15-letniego kontraktu poszukiwawczego możliwe będzie podjęcie decyzji o ewentualnych dalszych pracach zmierzających do eksploatacji tych zasobów.

Minister Środowiska podpisał 12 lutego 2018 roku 15-letnią umowę z Międzynarodową Organizacją Dna Morskiego (MODM) w sprawie poszukiwań siarczków polimetalicznych w obrębie Grzbietu Śródatlantyckiego. W ramach umowy z MODM, Polska posiada prawo do działki na Oceanie Atlantyckim, położonej w strefie Grzbietu Śródatlantyckiego, gdzie prowadzone są badania w zakresie identyfikacji i rozpoznania siarczków polimetalicznych, które są atrakcyjne ekonomicznie ze względu na wysokie stężenia metali, takich jak miedź, ołów, cynk, złoto, srebro oraz pierwiastki użyteczne technologicznie m.in. bizmut, german, ind czy selen.

Umowa reguluje zakres prac badawczych w obrębie obszaru o łącznej powierzchni 10 tys. km2 i obejmuje kompleksowe rozpoznanie warunków środowiskowych, identyfikację wystąpień siarczków polimetalicznych oraz rozwój technologi. Kluczowym zadaniem programu jest rozpoznanie uwarunkowań geologicznych dna oceanicznego.

MKiŚ przypomniało, że rejsy na obszarze polskiej koncesji badawczej, w ramach pierwszego, 5-letniego etapu PRoGeO, Główny Geolog Kraju powierzył Państwowemu Instytutowi Geologicznemu - Państwowemu Instytutowi Badawczemu (PIG-PIB) w grudniu 2020 roku. Zaznaczyło też, że dalsze kroki i plany związane z poszerzeniem wiedzy o obszarach głębokomorskich będą podejmowane po analizie danych uzyskanych podczas pierwszego rejsu. Z kolei w lipcu 2022 roku podpisano umowę wykonawczą z firmą Ocean Floor Geophysics (OFG) z Kanady.

W Polityce Surowcowej Państwa (PSP2050) podkreślono, że przejście na czystą energię przyniesie nowe wyzwania związane z zabezpieczeniem dostaw surowców koniecznych do transformacji energetycznej. Budowa odnawialnych źródeł energii od paneli słonecznych po turbiny wiatrowe, produkcja samochodów elektrycznych oraz nowych sieci energetycznych wymaga dostaw większej ilości surowców niż na potrzeby energetyki konwencjonalnej. Resort zwrócił uwagę na panującą na świecie "silną geograficzną koncentrację" wydobycia i przetwarzania minerałów, które odgrywają kluczową rolę w rozwoju światowych gospodarek, w tym nowoczesnych technologii związanych m.in. z technologiami zeroemisyjnymi. Wskazał też na zmienność cen, malejące zasoby lądowe czy zaburzenia łańcuchów dostaw, które są potencjalnymi przeszkodami w bezpiecznym dostępie do kluczowych surowców.

Ministerstwo klimatu zaznaczyło, że Polska bierze też udział w pracach MODM, będącej agendą Organizacji Narodów Zjednoczonych. Dodał, że przygotowywane i negocjowane są przepisy umożliwiające w przyszłości wydobycie surowców metalicznych z dna oceanicznego na wodach międzynarodowych poza jurysdykcją państw. Wedle tego Polska, jako członek Rady MODM, ma realny wpływ na kształt końcowych zapisów. MKiŚ wskazało jednocześnie, że realizacja zapisów umowy z MODM odbywa się we współpracy z międzynarodowymi ośrodkami badawczymi oraz agencjami rządowymi, co przekłada się bezpośrednio na pozycję Polski na arenie międzynarodowej oraz udział w kluczowych międzynarodowych grupach roboczych.

Według resortu całkowity koszt realizacji programu w ciągu 15 lat wyniesie do 530 mln 583 tys. zł; z tego 720 tys. zł ma pochodzić z budżetu państwa, a 529 mln 863 tys. zł - z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Jak dodano, do tej pory na realizację programu z NFOŚiGW przeznaczono 560 tys. zł. Ministerstwo podało także, że pełne wydatki, uwzględniające 2022 rok, będą znane po zamknięciu obecnego roku budżetowego; założono jednak, że będzie to kwota rzędu około 20 mln zł. Wyliczyło też, że zgodnie ze szczegółowym planem finansowym programu, w 2023 roku na jego realizację przewidziano środki z budżetu państwa w wysokości 40 tys. zł oraz środki pozabudżetowe z NFOŚiGW w wysokości 32 mln 454 tys. zł.

Fot. Depositphotos