Dziesięć lat sojuszu energetycznego wzmocniło więzi Kazachstanu z UE

Prawie 80 proc. kazachskiego eksportu ropy trafia na rynki europejskie. Kazachstan, dla którego UE jest największym partnerem handlowym i inwestycyjnym, w ocenie Yerlana Akkenzhenova, ministra energii tego państwa, stał się nieodzownym elementem bezpieczeństwa energetycznego Europy, a trwająca dziesięć lat współpraca ewoluowała od umowy handlowej do strategicznego partnerstwa, opartego na wspólnych priorytetach.

W grudniu 2015 r. Kazachstan i Unia Europejska podpisały umowę o wzmocnionym partnerstwie i współpracy (EPCA), ustanawiającą ramy dla nowego etapu stosunków dwustronnych.

„Dla sektora energetycznego umowa z UE stała się fundamentem, na którym zbudowaliśmy wielopoziomową współpracę. Jeśli wcześniej rozmawialiśmy głównie o handlu, to dziś nasz dialog obejmuje całą triadę energetyczną: bezpieczeństwo dostaw, zieloną transformację i rozwój technologiczny” - powiedział Yerlan Akkenzhenov w wywiadzie dla dziennika The Astana Times.

Minister energii dodał, że Kazachstan ugruntował pozycję niezawodnego i przewidywalnego dostawcy. Współpraca Kazachstanu z instytucjami europejskimi pomogła we wprowadzeniu zmian do przepisów UE, zapewniających nieprzerwany tranzyt kazachskiej ropy naftowej poprzez rurociąg Kaspijski i rurociąg Przyjaźń, pomimo komplikacji spowodowanych sankcjami nałożonymi na Rosję.

Akkenzhenov podkreślił, że partnerstwo z UE zmierza w kierunku czystej energii, a Kazachstan zobowiązał się do osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2060 r. Aktualnie Ministerstwo Energii Kazachstanu pracuje nad trzema priorytetowymi obszarami zielonej transformacji.

Pierwszym z nich jest energia odnawialna, w ramach której europejskie firmy, jak francuska TotalEnergies, rozwijają farmy wiatrowe o mocy gigawatowej z zaawansowanymi systemami magazynowania energii. Drugim jest zielony wodór w ramach niemieckiego projektu Svevind w regionie Mangystau, którego celem jest produkcja do dwóch milionów ton rocznie. Trzecim są surowce krytyczne, gdzie Kazachstan oferuje wspólne przedsięwzięcia w zakresie przetwarzania metali ziem rzadkich, aby wesprzeć dywersyfikację europejskiego łańcucha dostaw.

„Dla Kazachstanu jest to szansa na dywersyfikację gospodarki, przyciągnięcie nowych technologii i wejście na rynek europejski jako dostawca czystej energii i jej komponentów. Innymi słowy, poza tradycyjną ropą i gazem, nasza współpraca coraz bardziej koncentruje się na odnawialnych źródłach energii, energii niskoemisyjnej i rozwiązaniach neutralnych dla klimatu” - zaznaczył Akkenzhenov.

W finansowaniu transformacji energetycznej Kazachstanu kluczową rolę odgrywają europejskie instytucje finansowe. Jednym z największych inwestorów w odnawialne źródła energii w Kazachstanie jest Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR), który w 2024 r. zainwestował ponad 600 mln euro.

Z kolei Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), określany jako „bank klimatyczny UE”, w marcu 2025 r. udzielił, za pośrednictwem Banku Rozwoju Kazachstanu, pożyczki w wysokości 200 mln euro na wsparcie rozwoju energii odnawialnej i infrastruktury transportowej tego kraju.

Partnerstwo energetyczne z UE wspiera przekształcenie Kazachstanu w istotny węzeł tranzytowy i logistyczny Eurazji, gdzie główną rolę odgrywa Transkaspijski Międzynarodowy Szlak Transportowy (TITR), znany również jako „korytarz środkowy”.

Akkenzhenov wskazał, że TITR to nie tylko trasa dla tankowców przez Morze Kaspijskie, ale również przyszłe linie przesyłu czystej energii elektrycznej oraz logistyka transportu wodoru.

Od 2023 r. część przepływów ropy z Kazachstanu została przekierowana na alternatywne trasy. Transport kazachskiej ropy rurociągiem Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC) wyniósł w 2023 r. 1,06 mln ton, a w 2024 r. wzrósł do 1,42 mln ton.

Wiosną 2024 r. KazMunayGas i azerbejdżańska SOCAR uzgodniły stopniowe zwiększanie tranzytu, a od stycznia 2025 r. rozpoczęto transport kazachskiej ropy z położonego na północnym wybrzeżu Morza Kaspijskiego złoża Kashagan, jednego z najbogatszych źródeł ropy naftowej na świecie, szacowanego na ok. 35 mld baryłek. Jednocześnie Kazachstan i jego partnerzy pracują nad nowym, wielkoskalowym projektem budowy podmorskiego rurociągu transkaspijskiego.

Minister energii dodał, że UE postrzega ten projekt jako część szerszej strategii, wpływającej bezpośrednio na bezpieczeństwo energetyczne Europy.

„Tworząc nową infrastrukturę i trasy, budujemy wraz z naszymi europejskimi partnerami solidny most między zasobami energetycznymi Azji Środkowej a konsumentami w Europie, co służy interesom obu stron” - podkreślił Akkenzhenov.

Fot. Depositphotos