• <

Od 01.03.2018 r- ograniczenie handlu w niedziele i święta?

jk

09.12.2017 07:39 Źródło: własne
Strona główna Prawo Morskie, Finanse Morskie, Ekonomia Morska Od 01.03.2018 r- ograniczenie handlu w niedziele i święta?

Partnerzy portalu

Od 01.03.2018 r- ograniczenie handlu w niedziele i święta? - GospodarkaMorska.pl

Aktualny stan prawny w Polsce nie zawiera przepisów jednoznacznie zakazujących handlu w niedzielę. W kodeksie pracy znajduje się za to rozdział VII regulujący zasady wykonywania pracy zawodowej w niedziele – daje on pracownikom pracującym w siódmy dzień tygodnia prawo do dnia wolnego od pracy w przeciągu najbliższych 6 dni. Gwarantuje im też przynajmniej jedną niedzielę wolną od pracy w miesiącu (art. 151). Obecnie zakaz handlu w placówkach handlowych uregulowany jest jedynie w art. 1519a Kodeksu Pracy § l, natomiast § 3 tego kodeksu zawiera zapis, że praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności. W konsekwencji więc handel w niedziele jest prawnie dopuszczalny i stanowi obecnie zjawisko powszechne. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, kiedy niedziela przypada w święto.

Natomiast praca osób zatrudnionych w oparciu o umowy cywilnoprawne, wykonywana w niedziele, nie jest obecnie w żaden sposób regulowana ani ograniczana.

Obecnie, w polskim Parlamencie procedowany jest obywatelski projekt ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Projekt wpłynął do Sejmu 22 września 2016 r. Dotyczy on:

-  określenia zasad zakazu handlu w placówkach handlowych oraz w podmiotach działających na rzecz handlu w niedzielę, z wyłączeniem kilku niedziel w roku, w przypadkach, w których potrzeba handlu podyktowana jest szczególną koniecznością zaspokajania potrzeb ludności,
- czynności sprzedażowych w podmiotach świadczących usługi na rzecz handlu na terenie Polski i handlu poza jej granicami, oraz
- ustalania zasad godzinowego ograniczenia handlu w wigilię Bożego Narodzenia i Wielką Sobotę,
- odstępstw od przepisów regulujących zakaz handlu w placówkach handlowych i zakaz wykonywania innych czynności sprzedażowych w podmiotach świadczących usługi na rzecz handlu.

Po przeprowadzeniu prac w komisjach sejmowych, w dniu 24 listopada 2017 r. odbyło się głosowanie nad treścią projektu. Sejm, głosami 254 posłów, przyjął treść proponowanej ustawy. 29 listopada 2017 r. projekt został przekazany Prezydentowi RP oraz do rozpatrzenia do Senatu.

W odpowiedzi na projekt obywatelski, w dniu 17 października 2017 r. grupa posłów wniosła do Parlamentu poselski projekt ustawy o ograniczeniu wykonywania pracy w placówkach handlowych. Projekt, jak wynika z uzasadnienia, umożliwienia placówkom handlowym prowadzenie działalności handlowej we wszystkie dni tygodnia przy jednoczesnym zobowiązaniu ich do zapewnienia pracownikom możliwości wypoczynku w przynajmniej dwie niedziele miesiąca. Projekt został w dniu 27 października br. przekazany do pierwszego czytania do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.  

Podstawowe założenia obywatelskiego projektu ustawy o ograniczeniu handlu

Projekt ustawy określa zasady dotyczące ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy. Stosuje się ją do przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej wykonujących zarobkową działalność handlową.

Ustawa wprowadza szereg definicji, m.in. definicję:

1) placówki handlowej, przez którą należy rozumieć obiekty, w których jest prowadzony handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem, w szczególności: sklepy, stoiska, stragany, hurtownie, składy węgla, składy materiałów budowlanych, domy towarowe, domy wysyłkowe, biura zbytu, jak również sklepy internetowe i platformy internetowe – jeżeli w takich placówkach praca jest wykonywana przez pracowników lub zatrudnionych;

2) handlu, który rozumiany jest jako proces sprzedaży polegający na wymianie towaru lub wyrobu na środki pieniężne;

3) pracowniku, czyli o osobie zatrudnionej w placówce handlowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, a także o osobie skierowanej do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych;

4) zatrudnionym, rozumianym jako osoba fizyczna, wykonująca w placówce handlowej pracę na podstawie umów prawa cywilnego, a także osoba skierowana do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych;

5) pracy w placówkach handlowych w niedziele i święta przez co należy rozumieć wykonywanie pracy w placówce handlowej przez pracownika lub zatrudnionego w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 24.00 w sobotę a godziną 24.00 w niedzielę, i między godziną 24.00 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24.00 w święto.

Generalnie, w projektowanej ustawie, w niedziele i święta, w placówkach handlowych zakazany jest:  

1)    handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
2)    powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem.
Zakaz, ten jednak nie obowiązuje w:
1)    kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
2)    niedzielę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
3)    drugą i czwartą niedzielę każdego miesiąca kalendarzowego.
Jeżeli w drugą lub w czwartą niedzielę miesiąca kalendarzowego przypada święto, zakaz wynikający z projektowanej ustawy stosuje się.

Zakaz handlu w placówkach handlowych w niedziele i święta, o którym mowa powyżej, nie ma obowiązywać m.in.:
1)    na stacjach paliw płynnych,
2)    w kwiaciarniach,
3)    w aptekach i punktach aptecznych,
4)    w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami, upominkami i dewocjonaliami,
5)    w placówkach handlowych, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych,
6)    w placówkach pocztowych w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1481),
7)    w placówkach handlowych w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
8)    w placówkach handlowych na dworcach autobusowych, kolejowych i lotniczych, w portach morskich i rzecznych,
9)    na terenie garnizonów,
10)    w strefach wolnocłowych,
11)    w hurtowniach farmaceutycznych,
12)    w środkach komunikacji miejskiej, autobusowej, kolejowej, rzecznej, morskiej i lotniczej, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych budowlach morskich,
13)    w zakładach pogrzebowych,
14)    w sklepach internetowych i na platformach internetowych, jeżeli handel ma charakter zautomatyzowany,
15)    w przypadku handlu kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach,
16)    w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście.

Obywatelski projekt ustawy wprowadza również regulacje prawne dotyczące ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy. I tak, z przepisów wynika, iż w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy w placówkach handlowych:

1)    handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
2)    powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem
– po godzinie 14.00 są zakazane, z wyjątkiem placówek co do których zakaz ten nie obowiązuje.

Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru jego czasu pracy z powodu wykonywania pracy w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy do godziny 14.00.
Projekt przewiduje także sankcje za naruszanie przepisów tej ustawy. Oznacza to, że ten kto wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele lub święta, powierza wykonywanie pracy pracownikowi lub zatrudnionemu, podlega karze grzywny w wysokości od 1000 do 100 000 zł. Tej samej karze podlega ten, kto wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14.00 w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza wykonywanie pracy pracownikowi lub zatrudnionemu.

Projektowana ustawa wchodzi w życie z dniem 1 marca 2018 roku.

Podsawowe założenia poselskiego projektu ustawy o ograniczeniu wykonywania pracy w placówkach handlowych

Ustawa poselska stanowi alternatywę dla obywatelskiego projektu ustawy ograniczającej handel w niedzielę oraz poselskich poprawek do niej ograniczających zakaz do dwóch niedziel w miesiącu. Niniejsza propozycja, zgodnie z opinia jej twórców pozwala osiągnąć cel zakładany przez autorów projektu obywatelskiego nie wywołując jednak jego negatywnych skutków.

W przeciwieństwie do projektu obywatelskiego, niniejsza propozycja umożliwia placówkom handlowym prowadzenie działalności handlowej we wszystkie dni tygodnia przy jednoczesnym zobowiązaniu ich do zapewnienia pracownikom możliwości wypoczynku w przynajmniej dwie niedziele miesiąca (jest to możliwe z pomocą odpowiedniego planowania grafiku pracy poszczególnych pracowników). Nie wymusza więc zamknięcia lokali handlowych oraz nie zakazuje pracy w niedzielę osobom godzącym się na nią z powodu preferencji osobistych. Osiąga więc, zdaniem projektodawców, cele zakładane przez projekt obywatelski z poprawkami, ale bez jego negatywnych konsekwencji ubocznych

Ustawa określa zatem zasady ograniczania wykonywania pracy w placówkach handlowych. Podobnie, jak projekt obywatelski wprowadza kilka definicji dotyczących handlu. I tak np. definiuje:

1) placówkę handlową rozumianą jako placówka handlowa zgodnie z art. 1519a § 1 ustawy  z dnia 26 czerwca 1974 r.  – Kodeks pracy, (czyli „praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności”).

2) pracownika rozumianego jako osoba zatrudniona w placówce handlowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, a także osoba skierowana do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę,

3) wykonawcę czyli osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, wykonującą w placówce handlowej pracę na podstawie umowy prawa cywilnego, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego.
Pracownik pracujący w niedziele w placówce handlowej powinien korzystać co najmniej dwa razy na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Natomiast wykonawca, zgodnie z projektem ustawy, wykonujący pracę w niedziele w placówce handlowej powinien korzystać co najmniej dwa razy na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy.

Niniejsza ustawa wprowadza więc do obiegu prawnego przepisy uszczegóławiające art. 151 kodeksu pracy. Ma dać osobom zatrudnionym w placówkach handlowych prawo do co najmniej dwóch wolnych niedziel w miesiącu osiągając w ten sposób cel zakładany w projekcie obywatelskim, lecz nie wymuszając zamknięcia sklepów. Natomiast proponowany art. 3 ust. 2 projektowanej ustawy nadaje to samo prawo osobom wykonującym pracę w placówkach handlowych w oparciu o umowy cywilnoprawne.

Kolejne ustępy artykułu 3 stwarzają natomiast możliwość pracy w placówce handlowej (w oparciu o umowę o pracę lub cywilnoprawną) osobom, które dobrowolnie godzą się na pracę tylko w sobotę, w niedzielę oraz inny dzień tygodnia (w sposób zbliżony do art. 144 kodeksu pracy, który stanowi, że na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. W tym systemie jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym l miesiąca). Proponowane rozwiązanie umożliwia więc niedzielną pracę w handlu osobom godzącym się na taki tryb ze względu na preferencje osobiste - w przypadku handlu dotyczy to przede wszystkim młodzieży uczącej się lub studiującej w trybie dziennym, której taka praca daje np. szansę pokrycia części kosztów nauki i utrzymania. Ponadto, dotyczy on wykonawców, którzy złożyli pisemny wniosek o możliwość wykonywania pracy w soboty, niedziele i święta oraz w inny wskazany przez nich dzień tygodnia.

W projekcie przewiduje się nowelizację ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie przyznania kompetencji do sprawowania kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców obowiązku udzielenia przysługującej pracownikowi lub zapewnienia wykonawcy niedzieli wolnej od pracy.

Projekt wprowadza także sankcje za naruszanie zasad dotyczących dni wolnych od pracy. I tak, ten kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 3 nie udziela przysługującej pracownikowi lub nie zapewnia wykonawcy niedzieli wolnej od pracy podlega karze grzywny
w wysokości od 1000 do 30 000 zł.

Poselski projekt ustawy gwarantuje dwie wolne niedziele w okresie 4 tygodni dla pracowników sektora handlowego. Efektem realizacji proponowanego rozwiązania jest osiągnięcie gwarancji dwóch wolnych niedziel w tygodniu pracującym, przy czym przepisy nie grożą, zdaniem projektodawców, ponoszeniem negatywnych konsekwencji gospodarczych i społecznych, jakie niesie za sobą wprowadzenie zakazu handlu w niedzielę. Gwarancja zapewnienia dwóch wolnych niedziel w ramach elastycznego grafiku, realizuje postulat zagwarantowania pracownikom handlu wolnych dni, aby mogli spędzać więcej czasu zgodnie z własnymi preferencjami i wyborami. Projektodawca zakłada, że ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2018 r., co jest raczej nierealne.

Regulacje unijne

Prawo Unii Europejskiej nie zawiera przepisów bezpośrednio dotyczących pracy w niedziele i w święta. Problematyka ta jest jednak w jakimś sensie objęta zakresem regulacji prawnych na poziomie unijnym, głównie przepisów z zakresu czasu pracy. Obowiązującym aktem prawnym w tym obszarze jest dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy.

Dyrektywa 2003/88/WE ustala minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w odniesieniu do organizacji czasu pracy.
Dyrektywa ma zastosowanie do:

a) minimalnych okresów dobowego odpoczynku, odpoczynku tygodniowego oraz corocznego urlopu wypoczynkowego, przerw oraz maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy; oraz
b) niektórych aspektów pracy w porze nocnej, pracy w systemie zmianowym oraz harmonogramów pracy.

Dyrektywą 2003/88/WE objęci są pracownicy wszystkich sektorów działalności, zarówno publicznej, jak i prywatnej. Spod jej regulacji wyłączeni natomiast zostali marynarze.

Dyrektywa 2003/88/WE wprowadza kilka definicji, w tym m.in. definicję:

1) czasu pracy, który oznacza każdy okres, podczas którego pracownik pracuje, jest do dyspozycji pracodawcy oraz wykonuje swoje działania lub spełnia obowiązki, zgodnie z przepisami krajowymi lub praktyką krajową,

2) okresu odpoczynku, który oznacza każdy okres, który nie jest czasem pracy,

3) pory nocnej, która rozumiana jest jako okres nie krótszy niż siedem godzin, określony w przepisach krajowych, który musi obejmować, w każdym przypadku, okres między północą i godziną 5 rano,

4) pracy wykonywanej na urządzeniach oddalonych od brzegu rozumianej jako praca wykonywana głównie na instalacjach lub z instalacji oddalonych od brzegu (włącznie z platformami wiertniczymi), bezpośrednio lub pośrednio w związku z poszukiwaniem, wydobyciem lub wykorzystaniem zasobów mineralnych, w tym węglowodorów, oraz z nurkowaniem, bez względu na to, czy są to instalacje oddalone od brzegu czy statek,

5) odpowiedniego odpoczynku oznaczającego, że pracownikom należy zapewniać regularne okresy odpoczynku, których wymiar wyrażany jest w jednostkach czasu i  które są wystarczająco długie i nieprzerwane w celu zapewnienia, że w wyniku zmęczenia lub innych nieregularnych harmonogramów pracy pracownicy nie spowodują wypadków oraz nie doznają uszczerbku na zdrowiu.  

Zgodnie z regulacjami w niej zawartymi, państwa członkowskie UE muszą zapewnić, aby  każdy pracownik miał zagwarantowane uprawnienie do minimalnego dobowego odpoczynku w wymiarze 11 nieprzerwanych godzin, w okresie 24-godzinnym. W przypadku, gdy dzień roboczy jest dłuższy niż sześć godzin, każdy pracownik jest uprawniony do przerwy na odpoczynek, której szczegóły, w tym długość i warunki przyznania, ustala się w układach zbiorowych pracy lub porozumieniach zawartych między partnerami społecznymi, lub, wobec braku takich porozumień, w przepisach krajowych.

Każdy pracownik jest uprawniony w okresie siedmiodniowym do minimalnego nieprzerwanego okresu odpoczynku w wymiarze 24 godzin oraz również do odpoczynku dobowego w wymiarze 11 godzin. Jeżeli uzasadniają to warunki obiektywne, techniczne lub organizacji pracy, państwa członkowskie UE mogą stosować minimalny okres odpoczynku w wymiarze 24 godzin.

Dyrektywa 2003/88/WE wprowadza także zasadę, iż:

a) wymiar tygodniowego czasu pracy jest ograniczony w drodze przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, lub układów zbiorowych pracy, lub porozumień zawartych między partnerami społecznymi,

b) przeciętny wymiar czasu pracy w okresie siedmiodniowym, łącznie z pracą w godzinach nadliczbowych, nie przekracza 48 godzin.
Każdy pracownik uprawniony jest do corocznego, płatnego urlopu w wymiarze co najmniej czterech tygodni, zgodnie z warunkami uprawniającymi i przyznającymi mu taki urlop, przewidzianymi w ustawodawstwie krajowym. Minimalny okres corocznego płatnego urlopu nie może być zastąpiony wypłatą ekwiwalentu pieniężnego, z wyjątkiem przypadku, gdy stosunek pracy ulega rozwiązaniu.

Dyrektywa 2003/88/WE dopuszcza stosowanie przez kraje członkowskie odstępstw w zakresie odpoczynku dobowego, przerw na odpoczynek, tygodniowego okresu odpoczynku, wymiaru czasu pracy w porze nocnej oraz okresów rozliczeniowych w ściśle określonych przypadkach to jest:

a) w przypadku działalności, gdy miejsce pracy pracownika oraz jego miejsce zamieszkania są odległe od siebie, włącznie z pracą na urządzeniach oddalonych od brzegu, lub jeżeli różne miejsca pracy pracownika są od siebie odległe;

b) działań w zakresie bezpieczeństwa oraz nadzoru, wymagających stałej obecności w celu ochrony mienia oraz osób, w szczególności strażników, dozorców lub firm ochroniarskich;

c) dla działań obejmujących potrzebę ciągłości usług lub produkcji, w szczególności obejmujących: leczenie i/lub opiekę zapewnianą przez szpitale lub podobne zakłady, włącznie z działalnością lekarzy stażystów, instytucje dozoru oraz więzienia, pracowników portowych lub pracowników lotnisk;

d) w przypadku produkcji, przesyłania oraz dystrybucji gazu, wody oraz energii elektrycznej, wywozu śmieci z gospodarstw domowych oraz zakładów spalania;

e) w gałęziach przemysłu, w których praca nie może być przerwana ze względu na technologię.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Beata Edyta Madejska - prawnik specjalizujący się w prawie UE

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.euwww.prawo-korporacyjne.pl
 

Partnerzy portalu

legal_marine_mateusz_romowicz_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.