• <
mewo_2022

Rozwój morskich farm wiatrowych w świetle niemieckiego prawa

Strona główna Energetyka Morska, Wiatrowa, Offshore Wind, Offshore Oil&Gas Rozwój morskich farm wiatrowych w świetle niemieckiego prawa

Partnerzy portalu

Rozwój morskich farm wiatrowych w świetle niemieckiego prawa - GospodarkaMorska.pl
Fot. Jesse De Meulenaere/Unsplash

Zgodnie z tzw. deklaracją z Esbjergu, rozwój morskich farm wiatrowych jest wspólnym celem Niemiec, Danii, Belgii i Holandii. Deklaracja ta wyznacza wspólny cel dla tych krajów w postaci zainstalowania 65 GW mocy w morskiej energetyce wiatrowej do 2030 roku i zwiększenie mocy do co najmniej 150 GW do 2050 roku.

Morskie farmy wiatrowe ogrywają zasadniczą rolę w niemieckiej Energiewende. Niemiecki rząd federalny, postawił ambitne cele w rozwoju tej branży w postaci zainstalowania co najmniej 30 gigawatów morskiej energii wiatrowej do 2030 roku  i co najmniej 75 gigawatów do 2040 roku. Branża offshore ma stanowić jedną z podstaw bezpieczeństwa energetycznego Niemiec oraz stać się kołem zamachowym dla dynamicznego rozwoju OZE w miksie energetycznym, oraz dla współpracy ogólnoeuropejskiej w obszarze energetyki. Realizacja celów w zakresie offshore wiąże się z wieloma wyzwaniami, zwłaszcza w świetle szczególnych uwarunkowań w Niemczech. Ze względu na ochronę przyrody i środowiska oraz krajobraz wybrzeży Morza Północnego i Bałtyckiego, zdecydowana większość projektów offshore na wodach niemieckich jest planowana i budowana w dużej odległości od brzegu. Rozwój offshore w Niemczech odbywa się w odległości ponad 30-40 kilometrów od wybrzeża, w wodzie o głębokości do 40 metrów. Skutkuje to szczególnymi wyzwaniami technicznymi, które zwiększają koszty inwestycyjne dla budowy nowych morskich farm wiatrowych.

Aby osiągnąć nowe cele w zakresie zwiększenia mocy morskiej energii wiatrowej, rząd federalny doprowadził do nowelizacji ustawy o morskiej energetyce wiatrowej (Gesetz zur Entwicklung und Förderung der Windenergie auf See, dalej: WindSeeG) w lipcu 2022 roku. WindSeeG ma na celu rozszerzenie wykorzystania morskiej energetyki wiatrowej, w szczególności w interesie ochrony klimatu i środowiska. WindSeeG reguluje procedurę przetargową i koordynuje licencjonowanie, planowanie, budowę i oddawanie do użytku morskich projektów wiatrowych i projektów przyłączenia do sieci. W świetle ustawy rozwój branży offshore ma odbywać się w sposób stabilny, efektywny kosztowo i uwzględniający moce sieciowe potrzebne do zakupu, przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej. Rozbudowa morskich instalacji wiatrowych i rozbudowa połączeń morskich potrzebnych do przesyłania wytworzonej w nich energii elektrycznej ma być skoordynowana, także z uwzględnieniem lądowych punktów przyłączenia do sieci.

Nowy system aukcyjny

W Niemczech, podobnie jak w szeregu innych krajów Unii Europejskiej, wdrażanie morskiej energetyki wiatrowej jest ułatwiane przez konkurencyjne przetargi, powszechnie nazywane aukcjami. Aukcje opisują mechanizm ekonomiczny służący do alokacji towarów lub usług, w którym kształtowanie cen jest regulowane poprzez procedurę przetargową. Podmioty administracji publicznej przeprowadzają aukcje w celu przyznania prawa do budowy i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej oraz określenia wsparcia, które ma być udzielone, zastępując stosowane wcześniej administracyjne przydziały pozwoleń i wsparcia. Niemieckie aukcje dla morskiej energetyki wiatrowej są prowadzone przez Federalną Agencję Sieci ( niem. Bundesenergieagentur dalej:BNetzA).

W pierwotnym projekcie zaproponowanym przez rząd niemiecki (tzw. Osterpaket) zamierzano wprowadzić w Niemczech kontrakty na różnice (CfD) dla obszarów centralnie wstępnie zbadanych (niem. zentral voruntersuchte Flächen), jednakże zrezygnowano z tej propozycji legislacyjnej w trakcie dyskusji parlamentarnych. Wprowadzenie CfD byłoby dobrym sposobem na zwiększenie bezpieczeństwa inwestycji w czasach niepewności geopolitycznej, gdyż CfD łagodzi ryzyko związane z wahaniami cen, gwarantując wynagrodzenie po wcześniej uzgodnionej "cenie wykonania" (ang. strike price). Jeśli cena energii elektrycznej uzyskana przez operatora farmy wiatrowej na rynku jest niższa niż uzgodniona cena wykonania, państwo wyrównuje różnicę. Jednakże, jeśli osiągnięta cena energii elektrycznej jest wyższa od ceny wykonania inwestycji, operator zwraca nadwyżkę państwu. Wyklucza to nadwyżkę zysku" ( niem. Übergewinn).

Nowelizacja WindSeeG wprowadza dwutorowy system aukcyjny dla morskich farm wiatrowych w Niemczech. Pierwsza ścieżka dotyczy obszarów morskich, które są centralnie wstępnie badane przez Federalną Agencję Morską i Hydrograficzną (Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie,dalej: BSH) pod kątem ich przydatności do budowy farm wiatrowych.W związku z tym oferenci otrzymują szczegółowe informacje na temat środowiska morskiego, dna morskiego oraz warunków wiatrowych i oceanograficznych w odpowiednich miejscach. Natomiast druga ścieżka dotyczy obszarów, gdzie  deweloperzy sami prowadzą te prace badawcze.

W odróżnieniu od poprzedniej wersji WindSeeG, wstępnie zbadane lokalizacje nie będą już promowane poprzez tzw. premię rynkową. W związku z wejściem w życie WindSeeG 2023, nagroda nie zostanie zatem przyznana oferentowi, który złoży najniższą ofertę, ale oferentowi, który wygra procedurę wyboru według następujących kryteriów kwalifikacyjnych wypisanych w ustawie: moc, ochrona środowiska, współczynnik edukacji, ślad węglowy.Decydujące znaczenie dla wygrania aukcji ma kwota (niem. Geldbetrag), która stanowi 60 procent oceny. Pozostałe kryteria stanowią po 10 procent. Decydujące znaczenie ma nie jakość czterech kryteriów per se, ale to, jak wypadają one w porównaniu z ofertami innych uczestników przetargu. W przypadku remisu pomiędzy kilkoma ofertami, oferenci muszą w dalszych rundach wywołać wyższe kwoty.

Od 2023 r. BNetzA organizuje przetargi na tereny niezbadane (nicht voruntersuchten Flächen), tzn. takie, w których oferenci muszą indywidualnie zebrać odpowiednie informacje o terenie. W pierwszym etapie aukcji dla obszarów nieobjętych wstępnym badaniem ustawodawca sięga po znany model: tzw. premię rynkową (niem. Marktprämie)W tym przypadku oferenci podają kwotę za kilowatogodzinę, po jakiej będą sprzedawać energię elektryczną ze swoich morskich farm wiatrowych. Jeśli cena na giełdzie energii elektrycznej jest poniżej tej kwoty, państwo dopłaca różnicę. Jeśli cena wymiany jest wyższa, operatorzy zatrzymują dodatkowe przychody. Kto wywoła najniższą cenę, ten wygrywa. Oferentom, którzy wygrają przetarg, przysługuje wyłączne prawo do przeprowadzenia procedury zatwierdzenia projektu (niem.Planfeststellungsverfahren) dla terenu objętego przetargiem zgodnie z opisem projektu, jak również roszczenie o przyłączenie do sieci wobec operatora sieci przesyłowej. W aukcjach organizowanych przeszłości, zdarzały się przypadki, że deweloperzy oferowali jednak zero centów. Oznacza to, że rezygnowali oni z gwarantowanego zysku i sprzedają swoją energię elektryczną wyłącznie po zmiennej cenie rynkowej. W celu rozstrzygnięcia, który z oferentów wygra aukcje w przypadku kilku ofert zero-centowych, zmiany w WindSeeG przewidują  dynamiczną procedurę przetargową i tzw. "drugi komponent ofertowy". Oznacza to, że jeżeli więcej niż jeden oferent złożył oferty na obszar o wartości ofertowej zero centów za kilowatogodzinę, Federalna Agencja Sieci przeprowadzi kolejną rundę przetargową na ten obszar. W tym dynamicznym postępowaniu przetargowym oferenci będą proszeni o wykazanie swojej gotowości do zapłaty za wygranie aukcji i przeprowadzenie inwestycji. Będzie się ona składać z kilku rund o rosnących poziomach kwot składanych w ofertach.   

Usprawnienie procedur udzielania pozwoleń

Niemiecki ustawodawca wprowadził również zmiany mające na celu usprawnienie procedury planowania i zatwierdzania projektów nowych morskich farm wiatrowych. W przypadku terenów wstępnie zbadanych procedura zatwierdzenia planu (niem. Planfeststellungsverfahren) zostaje zastąpiona szybszą procedurą pozwolenia na budowę (niem. Plangenehmigungsverfahren). Okres ważności pozwoleń udzielanych przez  BSH )wynosi 25 lat. Podczas gdy w ramach obecnego WindSeeG możliwe jest przedłużenie okresu obowiązywania pozwolenia do pięciu lat, znowelizowana ustawa pozwala na przedłużenie okresu obowiązywania pozwolenia do dziesięciu lat, jeżeli w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje się natychmiastowego późniejszego wykorzystania terenu oraz zapewniona jest operacyjność przyłącza sieciowego. Przy podejmowaniu decyzji o przedłużeniu pozwolenia BSH bierze pod uwagę przeprowadzone działania repoweringowe.

Ochrona niemieckiego rynku offshore

Nowelizacja zmienia także kryteria jakościowe przyznawania dotacji dla morskich farm wiatrowych. Po raz pierwszy wymagany jest "wkład w dekarbonizację ekspansji morskiej energetyki wiatrowej" (niem. „Beitrag zur Dekarbonisierung des Ausbaus der Windenergie auf See“). Wkład ten jest mierzony poprzez wykorzystanie niesubsydiowanej zielonej energii elektrycznej lub zielonego wodoru w całym procesie produkcyjnym. Ponadto przewiduje się "wkład w zabezpieczenie wykwalifikowanej siły roboczej" (niem„Beitrag zur Fachkräftesicherung“) przez co rozumie się przede wszystkim stosunek stażystów i pracowników niewykwalifikowanych do pracowników podlegających składkom na ubezpieczenie społeczne. Oba kryteria mają na celu ochronę niemieckiej branży offshore przed konkurencją spoza Europy - przede wszystkim z Chin.

Ponadto BNetzA, organ odpowiedzialny za procedurę przetargową, może w porozumieniu z Federalnym Ministerstwem Gospodarki i Ochrony Klimatu (BMWK) wykluczyć oferentów z postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli oferent lub jego udziałowcy są "nieeuropejscy" w rozumieniu ustawy o handlu zagranicznym i płatnościach (niem. Außenwirtschaftsgesetz), a udzielenie zamówienia lub późniejsza eksploatacja instalacji prawdopodobnie naruszyłaby porządek publiczny lub bezpieczeństwo Niemiec.

Wnioski

Nowe ramy prawne dla wytwarzania morskiej energii wiatrowej wejdą w życie 01 stycznia 2023 roku. Oczekuje się, że w ciągu niespełna półtorej dekady morska energetyka wiatrowa w znacznym stopniu przyczyni się do przestawienia zaopatrzenia w energię elektryczną w Niemczech niemal całkowicie na energię odnawialną i neutralną pod względem emisji gazów cieplarnianych. Ekspansja morskiej energetyki wiatrowej stanowi zatem ważny element polityki klimatycznej rządu niemieckiego w zakresie konwersji dostaw energii.



 Bartłomiej Kupiec

Prawnik i analityk polityki klimatycznej. Redaktor naczelny portalu Energystreamer. Członek Stowarzyszenia "Z Energią o Prawie".  Zdobywał doświadczenie w wiodących polskich i międzynarodowych kancelariach prawnych, think-tankach oraz niemieckiej firmie konsultingowej. Ponadto zajmował stanowisko starszego specjalisty w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, gdzie opracowywał i analizował regulacje dla sektora odnawialnych źródeł energii oraz społeczności energetycznych w celu wdrożenia unijnych dyrektyw do krajowego porządku prawnego.

Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Jagiellońskim w Krakowie. Absolwent Szkoły Prawa Amerykańskiego organizowanej przez The Catholic University of America, Columbus Law School w Waszyngtonie we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. Absolwent Szkoły Prawa Niemieckiego, organizowanej przez Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim.

Partnerzy portalu

seaway7
aste_390x150_2023

Dziękujemy za wysłane grafiki.