Z dniem 17 lipca 2014 r. weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 655/2014 z dnia 15 maja 2014 r. (dalej: ”Rozporządzenie”). Przedmiotowe Rozporządzenie ustanawia ramy prawne postępowania umożliwiającego wierzycielowi uzyskanie europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym dłużnika (dalej: ”nakaz zabezpieczenia”).

Przedmiotowy nakaz zabezpieczenia uznaje się za instrument prawny umożliwiający wierzycielom zapobieżenie wystąpienia sytuacji, w której późniejsze zaspokojenie roszczeń zostałoby utrudnione przez dłużnika w drodze zbycia, przelania lub wycofania  środków przechowywanych przez tegoż dłużnika lub w jego imieniu na rachunku bankowym prowadzonym w jednym z państw członkowskich UE. Co istotne, przepisy Rozporządzenia będą stosowane od dnia 18 stycznia 2017 r. we wszystkich państwach członkowskich UE, z wyłączeniem Wielkiej Brytanii oraz Danii.

Rozporządzenie znajdzie zastosowanie do roszczeń pieniężnych w transgranicznych sprawach cywilnych i handlowych, w których rachunek bankowy lub rachunki bankowe, które mają docelowo zostać objęte nakazem zabezpieczenia, prowadzone są w innym państwie członkowskim niż państwo członkowskie sądu, do którego zwrócono się o wydanie nakazu zabezpieczenia lub państwo, w którym wierzyciel ma miejsce zamieszkania. Wyłączone z zakresu Rozporządzenia zostały sprawy podatkowe, celne, administracyjne, oraz sprawy dotyczące odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej. Ponadto, Rozporządzenie nie znajdzie zastosowania do poszczególnego rodzaju spraw o charakterze cywilnoprawnym, w tym do spraw związanych z szeroko rozumianymi postępowaniami upadłościowymi i restrukturyzacyjnymi, do testamentów i dziedziczenia oraz do postępowań polubownych.

Na gruncie wyżej określonych spraw objętych zakresem Rozporządzenia, wierzyciele będą uprawnieni do wystąpienia z wnioskiem o uzyskanie nakazu zabezpieczenia zarówno przed wszczęciem postępowania w państwie członkowskim w sprawie głównej przeciwko dłużnikowi, na jakimkolwiek etapie takiego postępowania do momentu wydania orzeczenia,  zatwierdzenia lub zawarcia ugody sądowej, a także już po uzyskaniu orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego, na mocy których dłużnik zobowiązany będzie do zapłaty roszczenia na rzecz wierzyciela.

Wskazuje się, iż do wniosku o wydanie nakazu zabezpieczenia Wierzyciel zobowiązany będzie przedłożyć odpowiednie dowody w celu przekonania sądu, że istnieje pilna potrzeba zastosowania środka zabezpieczającego w formie nakazu zabezpieczenia ze względu na realne ryzyko, że bez takiego środka późniejsze dochodzenie roszczenia wierzyciela wobec dłużnika będzie niemożliwe lub utrudnione. Ponadto w sytuacji, gdy wierzyciel nie posiada jeszcze orzeczenia, zatwierdzonej ugody sądowej bądź dokumentu urzędowego, zobowiązany będzie przedstawić dowody niezbędne do uprawdopodobnienia, że może wygrać w sprawie głównej przeciwko dłużnikowi.

Rozporządzenie przewiduje w określonych przypadkach obowiązek po stronie wierzyciela w zakresie uiszczenia kaucji gwarancyjnej na zabezpieczenie możliwości późniejszej rekompensaty dla dłużnika za wszelkie szkody, których ten doznał w wyniku wydania nakazu zabezpieczenia. O nałożeniu na wierzyciela wyżej wspomnianego obowiązku decydować będzie sąd. W takiej sytuacji nakaz zabezpieczenia będzie mógł zostać wydany dopiero wówczas, gdy kaucja zostanie złożona przez wierzyciela zgodnie określonymi przez rzeczony sąd wymogami.

Sąd zobowiązany będzie rozpatrzyć przedmiotowy wniosek o wydanie nakazu zabezpieczenia w terminie 5 dni roboczych od dnia złożeniu wniosku, a  w sytuacji, jeśli wierzyciel nie uzyskał jeszcze orzeczenia,  zatwierdzonej ugody sądowej lub dokumentu urzędowego, w terminie 10 dni roboczych od dnia złożenia wniosku. Co istotne, dłużnik nie będzie informowany o złożeniu wniosku o wydanie zabezpieczenia oraz nie będzie miał możliwości złożenia wyjaśnień przed wydaniem nakazu zabezpieczenia.

Nakaz zabezpieczenia wydany w jednym państwie członkowskim będzie uznawany w innych państwach członkowskich bez konieczności przeprowadzania jakiejkolwiek specjalnej procedury i będzie wykonalny w tychże państwach bez potrzeby stwierdzenia jego wykonalności. Bank, do którego skierowany będzie nakaz zabezpieczenia, wykona go bezzwłocznie po jego doręczeniu lub w sytuacji, gdy prawo państwa członkowskiego będzie przewidywało taki wymóg - po otrzymaniu polecenia, by wykonać przedmiotowy nakaz. W tym celu, bank zabezpieczy kwoty określone w nakazie zabezpieczenia poprzez zapewnienie, że przedmiotowa kwota nie zostanie przelana lub wycofana z rachunku lub rachunków wskazanych w nakazie lub poprzez przelanie tejże kwoty na specjalny rachunek do celów zabezpieczenia (w przypadku, gdy taka procedura wynikać będzie z przepisów prawa krajowego).

Co istotne, ustawodawca unijny przewidział na gruncie Rozporządzenia wytyczne w zakresie procedur dotyczących poszukiwania rachunku bankowego dłużnika. I tak, wierzyciel będzie mógł zwrócić się do sądu, do którego składany jest wniosek o wydanie nakazu zabezpieczenia, by ten zażądał od organu ds. informacji państwa członkowskiego udzielenia informacji niezbędnych do zidentyfikowania tego banku/banków oraz rachunku/rachunków dłużnika. W związku z powyższym, określono szereg metod uzyskiwania informacji przez wyżej wspomniany organ, np. zobowiązania wszystkich banków działających na terytorium tego kraju członkowskiego do ujawnienia na wniosek rzeczonego organu, czy dłużnik posiada w nich swój rachunek bankowy. Kraje członkowskie wdrożą do swojego porządku krajowego co najmniej jedną z przedmiotowych metod przewidzianych w Rozporządzeniu.

Wskazuje się, iż w związku z faktem, że  przepisy przedmiotowego Rozporządzenia znajdą zastosowanie od dnia 18 stycznia 2017 r.,  państwa członkowskie powinny do tego czasu podjąć stosowne kroki legislacyjne pozwalające dostosować prawo krajowe do przedmiotowych regulacji unijnych. Najistotniejszą kwestią w omawianym zakresie wydaje się ustalenie, które organy państwowe będą odpowiedzialne za uzyskiwanie informacji dotyczących rachunków bankowych dłużnika oraz uchwalenie odpowiednich procedur w tym zakresie.
Dla przykładu wskazać należy złożony w dniu 14 kwietnia 2016 r. w Szwecji rządowy projekt, w którym jako wspomniane wyżej organy ds. informacji, wskazano szwedzkie urzędy komornicze. Zgodnie z założeniami rzeczonego projektu, szwedzkie urzędy komornicze będą podejmować wszelkie niezbędne kroki w celu wyegzekwowania nakazu zabezpieczenia. W szczególności, na wniosek tego organu, bank szwedzki zobowiązany byłby ujawnić, czy dłużnik posiada rachunek bankowy prowadzony w tymże banku. Ponadto, szwedzkie urzędy komornicze miałyby być również odpowiedzialne za przekazywanie nakazów zabezpieczenia wydanych przez sąd szwedzki w zakresie rachunków posiadanych przez dłużnika w innym państwie członkowskim.

Europejski nakaz zabezpieczenia może się okazać narzędziem realnie usprawniającym zabezpieczenie wierzytelności w przypadkach, gdy dłużnik posiada swój rachunek bankowy poza krajem zamieszkania lub siedziby wierzyciela. Wierzyciele będą mogli uzyskać potrzebne zabezpieczenie w jednym postępowaniu i bez udziału dłużnika, co tym samym wpłynie pozytywnie na szybkość i skuteczność prowadzonych egzekucji w zakresie należnych świadczeń pieniężnych.

Aleksander Błahy, radca prawny
Piotr Lorenc, aplikant radcowski
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie


Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl