Chińskie firmy w 2022 r. były zaangażowanie w 147 krajach z kwotą oszacowaną na 67,8 mld USD poprzez inwestycje finansowe i współpracę kontraktową w ramach Nowego Jedwabnego Szlaku (Belt and Road Initiative - BRI) czyli Inicjatywy Pasa i Szlaku. To trochę mniej niż zaangażowanie Chin w BRI w 2021 r., które wyniosło 68,7 mld USD, jak wynika z danych Ministerstwa Handlu ChRL. 

Około 32,5 mld USD przeznaczonych zostało na  inwestycje bezpośrednie, a 35,3 mld USD to kontrakty budowlane, które były częściowo finansowane z chińskich pożyczek. Po pandemii Covid-19  zaangażowanie inwestycyjne Chin wykazuje na rynkach międzynarodowych stały wzrost od 2020 r.  

Skumulowane inwestycje w ramach BRI od czasu ogłoszenia BRI w 2013 r. wyniosły 962 mld USD, z czego około 573 USD w kontraktach budowlanych i 389 USD w inwestycjach niefinansowych – wylicza dr Christoph Nedopil Wang, dyrektor i założyciel Green Finance & Development Center, profesor nadzwyczajny w Fanhai International School of Finance (FISF) na Uniwersytecie Fudan w Szanghaju.

Beneficjenci chińskich inwestycji

Głównymi beneficjentami aktywności inwestycyjnej chińskich podmiotów w 2022 r. były Węgry (7,6 mld USD), Arabia Saudyjska i Singapur. Z chińskiego zaangażowania w sektor budowlany skorzystały Filipiny i Argentyna. Inwestycje BRI w 2022 r. były wyjątkowo zdominowane przez przedsiębiorstwa sektora prywatnego, w tym CATL i Alibabę, podczas gdy kontrakty budowlane były zdominowane przez przedsiębiorstwa państwowe, w tym SOE. W 2022 r. globalne BIZ były mocno zaangażowane w rozwój gospodarek rozwijających się, a więc o słabym potencjale finansowym do kreowania inwestycji lokalnych. 

Już kilka lat temu dało się zauważyć silne przesunięcie zaangażowania BRI w krajach Afryki i Bliskiego Wschodu. Ten trend utrzymała się w 2021 r. i ubr. Irak był największym beneficjentem aktywności  BRI w 2021 r. z kontraktami budowlanymi o wartości ok. 10,5 mld USD. Dwa lata temu chińskie finansowanie BRI przyspieszyło, szczególnie w sektorach zdrowia i użyteczności publicznej.

Średnia wielkość transakcji inwestycyjnych Chin wzrosła z około 444 mln USD w 2020 r. i 476 mln USD w 2021 r.  do 650 mln USD w 2022 r. To najwyższa wartość od 2019 r. W porównaniu ze szczytem w 2014 r. wielkość transakcji inwestycyjnych jest o 21% mniejsza. W przypadku projektów budowlanych wielkość transakcji w 2022 r. była najniższa od czasu ogłoszenia BRI w 2013 r., bowiem zmalała do 321 mln USD w porównaniu do 530 mln USD w 2021 r. i 386 mln USD w 2020 r. – wynika z danych Ministerstwa Handlu ChRL. 

Kurs na Azję i Bliski Wschód 

– Wydaje się, że powodem są niektóre duże transakcje inwestycyjne wspierane zasobami (np. górnictwo, ropa naftowa, gaz), a także znaczące inwestycje w produkcję baterii na Węgrzech, podnoszące średnie wartości. Natomiast projekty budowlane były zwykle mniejsze, być może dlatego, że opierają się na gwarancjach państwowych, które stały się trudniejsze do pozyskania ze względu na bardziej restrykcyjne budżety rządowe beneficjentów i dostosowane modele zarządzania ryzykiem chińskich instytucji finansowych w warunkach globalnej niepewności gospodarczej – uważa Wang.

Silny wzrost inwestycji zanotowano w Azji Wschodniej, a także w krajach Bliskiego Wschodu, a znaczny spadek chińskiej aktywności inwestorów w krajach Afryki Subsaharyjskiej. Zaangażowanie chińskich działań w ramach BRI nie rozkładało się równomiernie na wszystkie regiony. W Azji Wschodniej inwestycje wzrosły o 151%, a o 76% zwiększyła się wartość kontraktów budowlanych. Kraje tego regionu stały się w 2022 r. dominującym odbiorcą (34% całości) chińskiego zaangażowania inwestycyjnego. 

Kraje Bliskiego Wschodu również otworzyły się na współpracę z Chinami i otrzymały około 23% zaangażowania chińskich BRI w 2022 r. (wzrost z 16,5%) i około 21% chińskiego wolumenu inwestycji – dwukrotnie więcej niż w 2021 r. Z drugiej strony Afryka Subsaharyjska odnotowała najwyższy spadek zaangażowania Chin zarówno w budownictwie (44%), jak iw inwestycjach (65%) w porównaniu z 2021 r. Podobnie w Azji Zachodniej odnotowano znaczne spadki zaangażowania Chin. 

W 14 krajach wstrzymano całkowicie zaangażowanie finansowe w ramach BRI w porównaniu z 2021 r. Rosja, Angola, Sri Lanka, Nepal i Peru nie odnotowały żadnej aktywności BRI. Zaangażowanie finansowe Chin w Pakistanie w ramach Korytarza Gospodarczego Chiny-Pakistan (CPEC) zmalało o około 34%. Rekordowe zaangażowanie BRI odczuły Węgry (6233%), Malezja (+877%), Filipiny (+578%), Kambodża (+371%) i Argentyna (+371%). Na Węgrzech Contemporary Amperex Tech Ltd. (CATL) rozpoczęło we wrześniu ubr. inwestycję o wartości 3 750 mln USD (w pierwszym etapie), co po okresie słabej aktywności dało wzrost zaangażowania 6233%. Podobnie było w innych krajach. Polska straciła tę gigantyczną inwestycję. Chińczycy na fabrykę produkcji baterii wybrali Węgry. 

Energetyka na topie

Zaangażowanie inwestycyjne Chin w BRI wciąż koncentruje się na energetyce (36% nakładów) i sektorze produkcji dla transportu (18%), co w porównaniu do 2021 r. stanowi wzrost łącznej wartości o 60%. Zauważmy, że jest to kontynuacja wcześniej przyjętej strategii. Dało się to zauważyć w 2021 r. Chińskie zaangażowanie związane z sektorem energetycznym stanowiła większość chińskich wydatków BRI. W 2021 r. całkowite zaangażowanie w sektorze energetycznym wyniosło ok. 22,3 mld USD. Można to porównać do zaangażowania o wartości ponad 26,1 mld USD w 2020 r. i prawie 44,8 mld USD w 2019 r. W 2021 r. Większość inwestycji w sektor związany z energetyką dotyczyła przetwórstwa ropy naftowej (31%), a następnie wykorzystania energii słonecznej i wiatrowej (31%) oraz gazu (22%). 

W 2022 r. szczególnie sektor finansowy i technologiczny odnotował znaczny wzrost wzrost inwestycji, odpowiednio o 3 450% i 7 536% w stosunku do 2021 r. – Powodem wzrostu ekspansji jest znacząca ekspansja produkcji technologicznej – wyjaśnia dr Christoph Nedopil Wang.

We wrześniu ubr. największy chiński producent akumulatorów CATL ogłosił, że zbuduje na Węgrzech fabrykę akumulatorów o docelowej wartości inwestycji 7,6 mld USD i mocy 100 GWh. Będzie to największa fabryka akumulatorów w Europie i największa zagraniczna inwestycja CATL. Również kraje spoza BRI odnotowały znaczne inwestycje w produkcję baterii. Na przykład Niemcy odnotowały rozszerzenie zaangażowania Svolt w budowę drugiej fabryki ogniw dla samochodów w pobliżu fabryki Tesli koło Berlina. W Stanach Zjednoczonych producent akumulatorów Envision zainwestował około 800 mln dolarów w budowę fabryki 30 GWh w Południowej Kalifornii. Ta produkcja przeznaczona jest do samochodów BMW.

Transport na Jedwabnym Szlaku inwestycji

Inwestycje w transport należą do kluczowych aktywności w ramach BRI. Aktywność w tym obszarze to składowa wspierania eksportu Chin. A w 2022 r. osiągnął on rekordowe obroty. 

W 2022 roku ogłoszono, że rozpoczęto trzy projekty budowlane związane z lotnictwem. W tym jest lotnisko w Tanzanii o wartości około 190 mln USD. W 2021 roku rozpoczęto cztery projekty budowlane związane z lotnictwem o wartości około 810 mln USD. 

W 2022 r.  na inwestycje na kolei było warte 7,3 miliarda USD. To kontrakty budowlane. Podobnie jak w 2021 r. większość chińskiego zaangażowania w inwestycje kolejowe skupiona jest w Azji Wschodniej. Kontynuuje się budowę kolei dużych prędkości łączących Chiny przez Tajlandię i Malezję z Singapurem (kolej Kunming-Singapore). Linia kolejowa o długości 422 km (wartość inwestycji 6 mld USD) łącząca Chiny z Laosem została uruchomiona w grudniu 2021 roku. W styczniu ubr. Departament Transportu Filipin przyznał chińskiemu konsorcjum kontrakt o wartości 2,8 mld dolarów na budowę pierwszej fazy 565-kilometrowego systemu kolejowego na wyspie Luzon. 

W 2021 r. Chiny były zaangażowane w budowę kilku projektów kolejowych na kontynencie afrykańskim i w Europie. Projekt o wartości 1,32 mlnd USD rozpoczęto w Tanzanii. To połączenie 341 km między Mwanza nad Jeziorem Wiktorii a portem Dar es Salaam. W 2021 r. rozpoczęto również budowę linii dużych prędkości Budapeszt-Belgrad o długości 350 km. Kontrakt oszacowano na 2,89 mld USD. Całkowite zaangażowanie w kolej wzrosło z około 7,5 mld USD w 2020 r. do około 10,6 mld USD w 2021 r.  

Inwestycje w drogi i porty morskie

Chiny angażują się również w projekty budowy dróg w wielu krajach. Wartość kontraktów na budowy dróg osiągnęła  3,4 mld USD w 2022 r. Podczas gdy w 2021 r. realizowano zadania za 3,6 mld USD, to w 2020 r. zrealizowano ich za 4,5 mld USD. Dla porównania kontakty w 2018 r. miały wartość 13 mld USD, a około 14 mld USD w 2019 r. 

W 2022 roku nie ogłoszono żadnych inwestycji w projekty portowe, ale chińskie korporacje wspierają budowę różnych projektów związanych z żeglugą, zwłaszcza w Afryce. Wcześniej już wykonano szereg przejęć w większym (jak Pireus, Rotterdam, Antwerpia-Brugia, Wilhelmshaven i Walencja) i mniejszym wymiarze (jak ostatnio udział w mniejszym terminalu w Hamburgu).

Chiny nadal są ważnym inwestorem w portach na całym świecie. W 2021 r. łączne zaangażowanie w portach zagranicznych wyniosło około 3,1 mld USD, z inwestycjami w Jeddah Islamic Port (Arabia Saudyjska), portem w Tajlandii (wraz z Gulf Energy) oraz modernizacją portu Kalemie w Demokratycznej Republice Konga. 

Aktualnie chińscy operatorzy są zaangażowani w około 100 portach na całym świecie, w tym ponad 20  portach europejskich, około 10 w Ameryce Północnej (w tym w Miami, Houston, Long Beach, Los Angeles oraz Seattle). Chińscy inwestorzy i operatorzy są również obecni w około 10 portach w Ameryce Łacińskiej oraz w ponad 25 portach morskich działających w Afryce i krajach arabskich. 

Handel i transport w parze

Chiny odnotowały rekordową nadwyżkę handlową w 2022 r. Całkowity handel towarami Chin osiągnął rekordowy poziom w 2022 r., tj. 42,07 biliona juanów (6,3 biliona dolarów), co oznacza wzrost o 7,7% w porównaniu z 2021 r., wynika z danych opublikowanych przez Generalną Administrację Celną w styczniu 2023 r.

Mierzony w dolarach amerykańskich eksport wzrósł o 7% w 2022 r., podczas gdy import wzrósł o 1,1%. Oznacza to nadwyżkę handlową w wysokości 877,6 mld USD, przewyższającą rekordowy wynik z 2021 r., który wyniósł 676 mld USD. Ogromna nadwyżka handlowa była zasługą silnego wzrostu eksportu w I kwartale 2022 r., gdyż słaba chińska waluta i rosnące ceny towarów przyczyniły się do wzrostu wartości eksportu. 

Nowe inwestycje oparte głównie na dostawach z Chin opierają się, tak jak eksport dóbr, na transporcie morskim. Chińskie firmy w ciągu niespełna 15 lat zbudowały świetnie rozmieszczoną światową sieć powiązań morskich, zapewniając sobie drożne kanały dostaw do wszystkich kluczowych regionów przemysłowych. Dziś ta światowa sieć logistyczna przynosi realne  profity.