Jeszcze w lutym Parlament Europejski zdecyduje o regulacjach celnych na granicach UE. To będą ważne decyzje dla działalności portów morskich i działających na ich ternie operatorów, spedytorów, agentów morskich i agencji celnych oraz urzędów „Popierając założenia reformy celnej polegające na znacznej poprawie efektywności procedur celnych w UE, European Sea Ports Organisation (ESPO) podzieliła się z ustawodawcami szeregiem obaw związanych z nowym kodeksem celnym” – informuje kierownictwo ESPO.

Rocznie w portach europejskich przeładowuje się ponad 3,5 mld ton towarów. Ponad 35% stanowią ładunki płynne. W terminalach kontenerowych suwnice w głównych portach UE przeładowują rocznie około 96 mln TEU. 

Wiele głównych portów kontenerowych pełni rolę hubów, z których towary w kontenerach rozwożone są feederami do portów docelowych. Ładunki masowe i płynne również nie zawsze dostarczane są do portów docelowych bezpośrednio. To sprawia, że problem obsługi celnej i handlowej towarów ma w portach morskich charakter zarówno operacyjny jak i strategiczny. 

25 mld EUR z ceł do budżetu UE

- Szczelność przejść granicznych i znaczenie ceł dla UE jest istotne. O jego skali świadczy fakt, że 75% ceł pobieranych przez państwa członkowskie UE trafia do budżetu UE w formie zasobów własnych UE. W 2022 r. do budżetu UE przekazano 25 mld euro z ceł, co stanowi około 10% całkowitych dochodów UE w roku – informuje Pieter Baert z EPRS (European Parliamentary Research Service).

 Niektóre kraje uzyskują większe dochody z ceł niż inne. Cztery państwa członkowskie (Niemcy, Holandia, Belgia i Włochy) zapewniają ponad połowę składek celnych do budżetu UE. Dla porównania z Hiszpanii do budżetu UE trafia rocznie ponad 2 mld euro, a z Polski około 1,3 mld euro. 

Parlament Europejski debatuje od pewnego czasu nad propozycją Komisji Europejskiej. Zaproponowała ona w maju ubr. przyjęcie nowego rozporządzenia UE w sprawie unijnego kodeksu celnego. - W przypadku portów europejskich główną i pierwszą obawą związaną z propozycją Komisji jest drastyczne skrócenie okresu tymczasowego składowania z obecnych 90 do 3 dni – zwraca na główne zagrożenie dla logistyki europejskiej ESPO.

Uwzględniając zastrzeżenia spedytorów, firm handlowych i agencyjnych oraz operatorów, grupa członków Parlamentu Europejskiego zajmujących się tym zagadnieniem, postulowała o przywrócenie 90-dniowego okresu tymczasowego składowania towarów w punktach granicznych. Ten kompromis został przyjęty na posiedzeniu Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (IMCO).

14 lutego br. komisja IMCO poinformowała, że przygotowuje projekt sprawozdania na temat proponowanego rozporządzenia ustanawiającego Unijny Kodeks Celny i Organ Celny Unii Europejskiej. Sprawozdawcą jest Deirdre Clune (PPE). Komisja INTA jest zaangażowana na mocy art. 57 Regulaminu. Projekt sprawozdania został przedstawiony na posiedzeniu komisji w dniu 13 listopada 2023 r. i przewiduje się, że zostanie poddany pod głosowanie w komisji w lutym 2024 r.

Towary na granicach bezpieczne i pod kontrolą

Deirdre Clune podkreślił w komunikacie, że „istotne jest, aby towary wprowadzane na rynek wewnętrzny były bezpieczne i spełniały niezbędne wymagania, a procedury celne były skuteczne i nie były uciążliwe dla przedsiębiorstw”. Ponadto sprawozdawca twierdzi, że niektóre przepisy powinny mieć zastosowanie wcześniej, np. proponowane uruchomienie Centrum Danych Celnych. Powinien mu towarzyszyć etap pilotażowy, aby zapewnić jego skuteczne i wydajne działanie.

Dla przykładu, tylko w 2022 roku na terenie Niemiec, w czasie kontroli celnej, skonfiskowano łącznie ok. 14,4 tony kokainy. Przy czym w obszarze celnym Hamburga było to 9,7 tony, a urzędu celnego w Bremie, który nadzoruje port w Bremerhaven wykryto i skonfiskowano 1 tonę – informował parlamentarzysta David McAllister (PPE).

Władze belgijskie podały niedawno, że w 2023 r. służby celne przejęły 116 ton kokainy w porcie w Antwerpii, ustanawiając rekord drugi rok z rzędu. Port w Antwerpii stał się główną bramą dla latynoamerykańskich karteli kokainowych na kontynent. Kolejne pięć ton kokainy przechwycono w zeszłym roku w porcie Zeebrugge, który jest częścią zespołu portów Antwerpia-Brugia, powiedział minister finansów Vincent Van Peteghem.

W połowie lutego br. hiszpańska policja przejęła osiem ton kokainy ukrytej w fałszywym generatorze prądu w porcie Algeciras. Według Ministerstwa Finansów kontener zawierający narkotyki został przetransportowany z Surinamu do Panamy, a następnie dalej do Algeciras, starannie wybraną trasą, aby uniknąć wykrycia.

Platforma celna i jedno okno

Zgodnie z projektem sprawozdania organ celny UE powinien utworzyć platformę, na której organy, podmioty gospodarcze, obywatele i konsumenci będą mogli zgłaszać towary niespełniające wymagań. Jednocześnie uchyla się rozporządzenie (UE) nr 2022/2399 w sprawie jednego okna celnego, a jego przepisy dodaje się do opracowanego wniosku, tworząc w ten sposób jedne wspólne ramy celne.

Zdaniem ESPO „czasowe składowanie przez okres 90 dni odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu płynności przepływu ładunków przez porty, w szczególności w sytuacji, gdy inne elementy łańcucha logistycznego nie zapewniają w odpowiednim czasie danych niezbędnych do objęcia towaru procedurą celną”.

Dlatego tymczasowe składowanie ma również kluczowe znaczenie dla operacji przeładunku w hubach. Chodzi o przemieszczania się kontenerów do pośredniego miejsca przeznaczenia, gdzie są one przeładowywane pomiędzy dwoma statkami, a następnie wysyłane do innego (ostatecznego) miejsca przeznaczenia, w tym do portów spoza UE. 

- W rzeczywistości status „tymczasowego składowania” należy postrzegać jako przydatną „poczekalnię administracyjną”, w której można uzyskać niezbędne informacje/dane lub, w przypadku przeładunku, wezwać do odbioru ładunku i/lub poczekać, aż statek będzie kontynuował podróż do końcowego miejsca przeznaczenia towaru – podkreśla ESPO.

Czas dla ładunku – 90 dni

Zdaniem przedstawicieli portów morskich „Skrócony okres tymczasowego składowania pozostawiłby niedopuszczalną ilość towarów bez odpowiedniej procedury celnej, co zmusiłoby terminale i linie żeglugowe do odpowiedzialności za objęcie towarów procedurą celną. W przypadku portów europejskich skrócenie obecnego okresu tymczasowego składowania, jak pierwotnie proponowała Komisja Europejska, nie jest ani akceptowalne, ani praktyczne”.

- Bardzo doceniamy wsparcie sprawozdawcy i innych członków Parlamentu Europejskiego w sprawie 90-dniowego okresu tymczasowego przechowywania. Skrócenie tego okresu zarówno utrudniłoby płynność przepływów ładunków przez porty, jak i ponownie postawiłoby niektóre porty europejskie w nierównych warunkach działania w porównaniu z sąsiednimi portami spoza UE - stwierdza Sekretarz Generalna ESPO, Isabelle Ryckbost.

Ryckbost stwierdza w imieniu europejskich portów morskich: „Mamy nadzieję, że Parlament, a na późniejszym etapie także Rada, nadal będzie popierał tę kwestię. Pozwoliłoby nam to w pełni poprzeć wniosek i jego ambicje przeniesienia unii celnej na wyższy poziom. W obecnym kontekście geopolitycznym i geoekonomicznym skuteczne funkcjonowanie organów celnych jest ważniejsze niż kiedykolwiek”. 

Inicjatywy ESPO wspiera wiele innych instytucji europejskich. Kierownictwo organizacji powiadomiło, że „z zadowoleniem przyjmuje niedawne przyjęcie opinii Komisji Budżetowej, Komisji Kontroli Budżetowej i Komisji Handlu Międzynarodowego, które również przyczynią się do wzmocnienia kontroli celnych, poprawy nadzoru finansowego, wzmocnionej współpracy i zmodernizowane, bardziej ujednolicone zarządzanie w całej UE”.

Oprócz przywrócenia 90-dniowego okresu tymczasowego przechowywania towarów, ESPO szczególnie popiera zmiany zapewniające synergię między Centrum Danych Celnych a morskim punktem kontaktowym UE. Istotne są tu „minimalne wymagania dotyczące danych celnych i zapewniające ciągłość prawną w odniesieniu do wdrażania istniejącego unijnego kodeksu celnego”.

Podkreśla się, że „ESPO pozostaje otwarty na dalszy dialog z Komisją, Parlamentem Europejskim i Radą w celu znalezienia wykonalnych rozwiązań, które przyczynią się do ułatwień w handlu oraz do skutecznego i jednolitego stosowania unijnych ram prawnych dotyczących ceł”.

W ramach ogólnej reformy ceł Komisja UE przedstawiła 17 maja 2023 r. wniosek w sprawie utworzenia unijnego organu celnego i centrum danych celnych, któremu towarzyszyła ocena skutków. - Celem wniosku jest utworzenie unii celnej, która będzie skuteczna, geopolityczna i przyszłościowa. Oprócz szeregu innych przepisów dwa kluczowe przepisy we wniosku obejmują utworzenie unijnego organu celnego i unijnego centrum danych celnych – informuje Komisja.

Zdaniem inicjatorów nowych rozwiązań unijne centrum danych celnych powinno stać się „twarzą i motorem napędowym” nowej unii celnej, konsolidując rozproszoną dotąd przestrzeń cyfrową wykorzystywaną do wykonywania formalności celnych. Centrum danych celnych pełniłoby funkcję scentralizowanego środowiska informatycznego, oszczędzając w ten sposób handlowcom konieczności interakcji z 27 różnymi środowiskami informatycznymi.

Komisja podkreśliła, że „Oprócz korzyści dla przedsiębiorców, scentralizowany węzeł danych zapewniłby również organom celnym integralność, identyfikowalność i niezaprzeczalność danych, wzmacniając w ten sposób kontrolę celną oraz walkę z oszustwami celnymi, przemytem i naruszaniem norm”. O efektach osiągniętych w wyniku uwzględnienia postulatów zgłaszanych przez różne organizacje, w tym ESPO przekonamy się po opublikowaniu dokumentów przegłosowanych przez Parlament Europejski w lutym br. 

Fot. Depositphotos