System szkolenia na stopnie żeglarskie, standard egzaminowania i działalności szkół żeglarskich, metodyka szkolenia instruktorskiego – to tylko niektóre z tematów poruszanych podczas tegorocznej Narady Szkoleniowej Polskiego Związku Żeglarskiego. Odbyła się ona w formie wirtualnej na platformie ClickMeeting.

Dwa dni narady upłynęły pod znakiem merytorycznych wykładów i dyskusji. Spotkanie rozpoczęło się od podsumowania sezonu egzaminacyjnego oraz prezentacji nowego Zestawu Egzaminatora PZŻ. W 2020 roku odbyło się ponad 300 egzaminów na stopnie Żeglarz Jachtowy i Jachtowy Sternik Morski, najwięcej z nich przeprowadził Śląski Związek Żeglarski. Liczba uzyskanych patentów Żeglarza Jachtowego w Polsce w minionym roku wynosi 12 tysięcy, uzyskano też około 1700 patentów Jachtowego Sternika Morskiego i 140 patentów Kapitana Jachtowego. Udział Polskiego Związku Żeglarskiego  w rynku patentów żeglarskich utrzymuje się nadal na poziomie około 30 procent.  

Katarzyna Domańska, wiceprezes PZŻ ds. szkolenia przedstawiła rekomendacje do Rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 12 kwietnia 2013 roku w sprawie uprawiania turystyki wodnej. Zaprezentowane uwagi stanowią efekt licznych konsultacji Polskiego Związku Żeglarskiego oraz grupy 25 podmiotów zrzeszonych lub współpracujących z PZŻ, do czego zobligowani zostaliśmy przez Ministerstwo Sportu. Zdefiniowano kilka problemów, które wymagają rozwiązania, m.in. usprawnienie przepływu dokumentacji i informacji o egzaminach, weryfikacja uprawnień żeglarskich na podstawie uprawnień motorowodnych, nazwa organizatora na wydawanych patentach, większy nadzór ministerstwa nad egzaminami, czy efektywność pracy egzaminatorów.

- Brak terminowości w przekazywaniu dokumentacji do Ministerstwa Sportu oraz zbędnie wydłużony czas wydawania patentów żeglarskich to jeden z ważniejszych problemów. Rozwiązaniem jest umożliwienie przekazywania i archiwizacji dokumentacji w wersji elektronicznej, jak to ma miejsce przy realizacji wielu innych spraw urzędowych w administracji publicznej. Inny problem to brak ogólnodostępnej rzetelnej informacji o przeprowadzanych egzaminach przez podmioty upoważnione, mimo takiego obowiązku, co nie pozwala chętnym zapisać się̨ na sam egzamin. W sytuacji wolnego rynku dostęp do rzetelnej informacji jest bardzo ważny, szczególnie, gdy zapisy rozporządzenia pozwalają̨ na uczestnictwo w egzaminie bez wcześniejszego ukończenia szkolenia. Rekomendujemy udostępnienie wspólnej i publicznej bazy egzaminów na stronie Ministerstwa lub właściwego PZS – mówi Katarzyna Domańska.

Przedstawiono również problem wymagań do uzyskania danego patentu względem uprawnień, jakie zyskuje jego posiadacz.

- Proponujemy, aby podwyższyć dopuszczalny wiek uzyskania patentu żeglarza jachtowego do 16 lat, przy czym pamiętajmy, że przy prowadzenia jachtu do 7,5 metra nie ma potrzeby posiadania patentu. W przypadku kapitana jachtowego proponujemy wprowadzić egzamin na patent, w tym test, 3 pytania otwarte i zadanie nawigacyjne. Rekomendujemy również egzekwowanie zapisów rozporządzenia poprzez udział przedstawicieli ministerstwa w egzaminach. Dobrym pomysłem jest powołanie przez ministra zespołu obserwatorów spośród osób delegowanych przez polskie związki sportowe i podmioty upoważnione celem monitorowania przebiegu wybranych egzaminów – dodaje Katarzyna Domańska.

Zaproponowano również, aby z rozporządzenia w sprawie uprawiania turystyki wodnej wykreślić zapis o tym, że kapitan motorowodny może być́ zweryfikowany na kapitana jachtowego pod warunkiem posiadania patentu żeglarza jachtowego. Nadawanie uprawnień́ jachtowego sternika morskiego czy kapitana jachtowego na podstawie patentów motorowodnych z odbyciem stażu na morzu lub realizacji go na jachtach motorowych, wydaje się nie dawać odpowiedniego przygotowania do prowadzenia żaglowych jachtów morskich.

Bardzo istotnym problem jest brak identyfikacji organizatora egzaminu na wydanym patencie. Obecnie na wszystkich patentach żeglarskich widnieje logo PZŻ, przy czym zdecydowanie większy udział w rynku patentów mają podmioty upoważnione.

- Obecnie wiele podmiotów, które weryfikują̨ kwalifikacje żeglarskie, tj. firmy czarterowe, szkoleniowe, czy organizujące rejsy, mylnie interpretują̨ logo PZŻ na patencie żeglarskim. Wydaje im się̨, że posiadacz patentu został przeszkolony zgodnie z systemem szkolenia PZŻ. Tymczasem w wielu przypadkach nie jest to prawdą. Rozwiązanie, które rekomendujemy to zmiana wzoru patentów i dodanie nazwy lub logotypu organizatora egzaminu - właściwego polskiego związku sportowego lub podmiotu upoważnionego. Proponujemy także ograniczyć rozproszenie podmiotów upoważnionych, ze względu na to, że jeden egzaminator reprezentuje kilka lub kilkanaście podmiotów egzaminacyjnych. Sugerujemy wprowadzenie ograniczenia liczby podmiotów, w których może egzaminować́ dana osoba do maksymalnie trzech – dodaje Katarzyna Domańska.

Ponadto, zaproponowano podniesienie wieku egzaminatora do 21 lat. W dalszej części Narady Szkoleniowej Piotr Jodkowski przedstawił pomysł wprowadzenia Certyfikatów Kompetencji PZŻ dla dzieci i młodzieży. Projekt zakłada, że od 8 roku życia można będzie uzyskać certyfikat Bezpieczny Załogant, od 10 roku życia certyfikat Wykwalifikowany Załogant, a od 12 roku życia można starać się o Certyfikat Samodzielny Sternik PZŻ. Certyfikaty wydawane byłyby na podstawie doświadczenia zdobytego przez młodych żeglarzy i stanu ich wiedzy adekwatnej do wymogów danego certyfikatu.

Patryk Romanowski przedstawił Regulamin licencjonowanej szkoły żeglarstwa – ten dokument uchwalony został na posiedzeniu Zarządu PZŻ w dniu 4 marca br. Jego cele to: standaryzacja i unifikacja poziomu szkolenia oraz egzaminowania, systematyka i usprawnienie obsługi szkolenia żeglarskiego w Polsce, podnoszenie jakości szkolenia. Wymagania do uzyskania licencji to m.in. posiadanie infrastruktury do zajęć teoretycznych i praktycznych, posiadanie odpowiednich jachtów i sprzętu bezpieczeństwa oraz sprzętu asekuracyjnego, czy kwalifikacje kadry. Licencja przyznawana jest na dany rok kalendarzowy członkom zwyczajnym lub wspierającym PZŻ.

Drugiego dnia narady Wiktor Wróblewski zaprezentował zagadnienia egzaminacyjne na stopień Nauczyciela Żeglowania i Instruktora Żeglarstwa PZŻ, a Katarzyna Domańska przedstawiła statystyki kursów instruktorskich w latach 2017-2020. W minionym roku odbyło się 17 kursów Nauczyciela Żeglowania PZŻ, podczas których uprawnienia zdobyło 111 osób oraz 3 kursy Instruktora Żeglarstwa PZŻ, podczas których 23 osoby uzyskały uprawnienia. Wiceprezes PZŻ ds. szkolenia przedstawiła również założenia Trójkąta Kompetencji w szkoleniu. Jest to skupienie uwagi na określeniu efektów szkolenia poprzez zdobywanie określonych kompetencji w żeglarstwie przy założeniu, że kompetencje to suma wiedzy, umiejętności oraz postawy (motywacji).

Ryszard Błacha, członek Komisji Szkolenia PZŻ, przedstawił sprawozdanie z konsultacji społecznych dotyczących kwalifikacji rynkowych. Wprowadzenie kwalifikacji rynkowych w żeglarstwie do Polskiego Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji umożliwia porównywanie nadawanych kwalifikacji w kraju i w innych krajach Unii Europejskiej poprzez odniesienie ich do poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK), a za jej pośrednictwem do poziomów Europejskiej Ramy Kwalifikacji (ERK), co daje możliwość́ zatrudnienia naszych instruktorów w krajach Unii Europejskiej.

Zarząd Polskiego Związku Żeglarskiego
w grudniu 2019 roku zatwierdził następujące kwalifikacje:

1. W sporcie powszechnym:
a. Nauczanie samodzielnego prowadzenia łodzi żaglowej (nauczyciel żeglowania). 

b. Samodzielne planowanie i realizacja kształcenia żeglarskiego oraz egzaminowanie w 
żeglarstwie (instruktor i egzaminator żeglarstwa). 


2. W sporcie wyczynowym: 

a. Planowanie i prowadzenie procesu treningowego w żeglarstwie wyczynowym w cyklu rocznym (instruktor sportu w żeglarstwie).

W wyniku procedury wdrożonej przez Instytut Badań Edukacyjnych i Ministerstwo Sportu wnioski zostały skierowane do konsultacji środowiskowych (uczelnie wyższe, okręgowe związki żeglarskie, kluby żeglarskie, podmioty prowadzące szkolenia). Zgłoszone uwagi zmierzały do bardziej precyzyjnego określenia niektórych zagadnień, by ograniczyć możliwości niewłaściwej interpretacji niektórych zapisów. Odpowiedzi zostały przekazane do Ministerstwa Sportu.

Inne tematy podejmowane podczas Narady Szkoleniowej to metodyka szkolenia instruktorskiego i podjęcie człowieka z wody. Na zakończenie, prelegenci odpowiadali na pytania uczestników. Narada Szkoleniowa cieszyła się dużym zainteresowaniem, a serwery ClickMeeting zanotowały wejścia nie tylko z Polski, ale też z USA, Kanady, Hiszpanii i Holandii.

- Narada Szkoleniowa Polskiego Związku Żeglarskiego to okazja do merytorycznej dyskusji o problematyce, z którą na co dzień zmaga się żeglarskie środowisko. Związek jest dla żeglarzy i zależy nam, aby w tak fundamentalnych sprawach, jak szkolenie, egzaminowanie, uzyskiwanie różnych uprawnień, czy bezpieczeństwo konsultować się z podmiotami w sposób racjonalny, merytoryczny i partnerski. Składam podziękowania wszystkim organizacjom i osobom, które wraz z Polskim Związkiem Żeglarskim zaangażowały się w dyskusję na temat jakości szkolenia i jej wpływu na bezpieczeństwo i kulturę żeglugi. Zachęcamy do dalszej współpracy, bo wyzwań przed jakimi stoi polskie żeglarstwo wciąż nie brakuje – podsumowuje debatę Tomasz Chamera, prezes Polskiego Związku Żeglarskiego.