6 lipca zakończył się jeden z etapów corocznej ekspedycji naukowej AREX organizowanej przez Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk (IO PAN) w Sopocie.

Statek naukowo-badawczy Instytutu, s/y Oceania wypłynął 8 czerwca z Gdańska w wieloetapową wyprawę arktyczną już po raz 29ty.
W tegorocznym rejsie, podzielonym na 5 etapów, bierze udział ponad 50 naukowców przede wszystkim z IO PAN, ale także z innych polskich instytucji naukowych. Koordynatorem ekspedycji jest dr hab. Waldemar Walczowski, prof. nadzw. IO PAN.

Jak co roku, naukowcy prowadzą pomiary oceanograficzne i meteorologiczne, badają właściwości fizyczne i chemiczne wód oceanicznych oraz ekosystem Arktyki. Główny poligon badawczy to akwen pomiędzy północną Norwegią a częścią Oceanu Arktycznego leżącą na północ od Spitsbergenu. W zakończonym właśnie etapie badane były Morza: Norweskie, Grenlandzkie i Barentsa, od Norwegii do południowej krawędzi Spitsbergenu. Wykonano szereg przekrojów przez główny obiekt badań – Prąd Zachodniospitsbergeński - sięgające aż do Oceanu Arktycznego przedłużenie układu ciepłych prądów oceanicznych, biorącego początek w Prądzie Zatokowym. Ciepło niesione przez ten system prądów decyduje o klimacie Europy i Ameryki Północnej, a zmiany ich właściwości powodują odczuwalne wahania klimatyczne.

Dobre warunki pogodowe panujące w tym roku na Morzu Norweskim i Grenlandzkim pozwoliły na wykonanie założonego planu pomiarów. Wszystkie zespoły badawcze zebrały potrzebne dane, próbki wody i planktonu. Przy pomocy rozety batymetrycznej z zestawem sond i czujników elektronicznych wykonano ponad 100 sondowań od powierzchni do dna oceanu (czasem ponad 3 kilometry głębokości), badając właściwości fizykochemiczne wody, mierząc prędkości i kierunek przepływów. Na ich podstawie oblicza się ilość ciepła zgromadzonego przez ocean, niesionego przez prądy morskie na północ i oddawanego do atmosfery. Zebrane w tym roku dane uzupełniają serię czasową obserwacji gromadzonych przez IO PAN od końca lat 90. W dobie postępujących zmian klimatycznych takie serie czasowe to nieoceniony materiał badawczy, pozwalający na ocenę prędkości zmian, wychwycenie powtarzalności, predykcję przyszłości. Poprzez badania Arktyki - najszybciej zmieniającej się części świata, Polska włącza się w międzynarodowy wysiłek mający na celu rozpoznanie i zrozumienie zmian klimatycznych.  

Po wizycie w Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie Oceania zawinęła do Longyearbyen. W tej małej stolicy arktycznego archipelagu Svalbard odbyła się wymiana części ekipy naukowej, a statek uzupełnił zapasy słodkiej wody i paliwa. W kolejnym etapie ekspedycji AREX Oceania kontynuować będzie badania Prądu Zachodniospitsbergeńskiego, zwłaszcza jego gałęzi wpływającej przez Cieśninę Fram do Oceanu Arktycznego.

W tym roku po raz pierwszy w rejsie biorą udział młodzi doktoranci Interdyscyplinarnych Studiów Polarnych (ISP). Studium ISP działa w ramach Centrum Studiów Polarnych, które otrzymało decyzją Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego KNOW na lata 2014-2018. Koordynatorem Centrum jest Uniwersytet Śląski, a partnerami: Instytutu Oceanologii PAN oraz Instytut Geofizyki PAN.

Powrót statku do Gdańska zaplanowano na 27 sierpnia. Chwila zasłużonego wypoczynku, przegląd techniczny i statek wyruszy w następny rejs już na początku września, tym razem w rejony południowego Bałtyku.

W przyszłym roku statek wypłynie do Arktyki już po raz 30-ty.
Życzymy stopy wody pod kilem i pogody pozwalającej wykonać wszystkie zaplanowane zadania.