Spróbujmy wyobrazić sobie 42 Przedstawicieli z 15 krajów, którzy spotykają się, aby uzgodnić możliwości i omówić zasady współpracy w zakresie realizacji międzynarodowego programu w obszarze obronności.

Co więcej, załóżmy, że osiągnięto porozumienie, aby przedstawić jedną wspólną wizję dotyczącą określonego, wymaganego w tym zakresie rozwiązania.

A na koniec załóżmy jeszcze, że propozycja została nagrodzona formalną akceptacją zaproponowanych rozwiązań ze strony organów decyzyjnych.

W rzeczywistości taka historia dzieje się właśnie teraz. Mówimy o projekcie, którego całkiem chwytliwy akronim - OCEAN2020, oznacza: Open Cooperation for European mAritime awarNess.

Postarajmy się zachować na chwilę powagę i spróbujmy sobie odpowiedzieć na kluczowe pytania dotyczące tego złożonego przedsięwzięcia.

Jaki jest cel?

Pomimo oczywistego, bardzo prostego pytania, odpowiedź jest dość skomplikowana. Najprościej można by stwierdzić: celem jest zwiększenie zdolności obronnych Europy. W nieco szerszej perspektywie możemy przedstawić powyższy cel jako:  zapewnienie kompleksowych i dedykowanych rozwiązań w zakresie budowania i utrzymywania świadomości sytuacyjnej w domenie morskiej poprzez wykorzystanie szerokiej gamy sił i środków, włączając w to również innowacyjne podejście do wykorzystania systemów bezzałogowych.

Kto jest fundatorem ?

Posłużmy się cytatem: „Komisja Europejska jest autorem programu: Preparatory Action on Defence Research (PADR), którego głównym celem jest opracowanie i przetestowanie mechanizmów, mogących zarządzać projektami badawczo rozwojowymi finansowanymi przez EU i ukierunkowanymi na zwiększenie potencjału obronnego. Celem jest również poprawa konkurencyjności w aspekcie innowacji rozwiązań w europejskim przemyśle obronnym oraz stymulowania współpracy między podmiotami wszystkich państw członkowskich. Komisja Europejska postanowiła powierzyć zadania związane z realizacją OCEAN2020 Europejskiej Agencji Obrony (EDA), zgodnie z decyzją Komisji C (2017) 2262.”

Kto jest wykonawcą ?

Biorąc pod uwagę zasady obowiązujące przy wdrażaniu projektów zarządzanych przez Komisję Europejską oraz merytoryczny obszar i złożoność celów projektu OCEAN2020, identyfikacja partnerów do realizacji projektu była niewątpliwie dużym wyzwaniem. Dlatego zdecydowano, aby projekt został powierzony międzynarodowemu konsorcjum, które składa się z 42 Podmiotów z całej Europy pod przewodnictwem Leonardo S.p.A., w roli głównego koordynatora projektu.

Jakie są główne zadania do wykonania w projekcie ?

Jest to kolejna bardzo interesująca kwestia. Aby udzielić właściwej odpowiedzi, powinniśmy spojrzeć na projekt z dość szerokiej perspektywy.

Po pierwsze aspekt techniczny:
• wdrożenie systemów bezzałogowych - ze względu na różnorodność systemów bezzałogowych na potrzeby tego projektu stworzono specjalne akronimy - UxS i UxV:
o U - bezzałogowy
o X – powietrzny „A” lub nawodny (powierzchniowy) „S” lub podwodny „U”
o S - system
o V - pojazd
• Zwiększona interoperacyjność - w tym prowadzenie działań/operacji międzynarodowych z założeniem wymienności poszczególnych komponentów systemu
• Modelowanie i symulacja - w celu przetestowania występujących zakłóceń środowiskowych, operacyjnych, technicznych i funkcjonalnych
• Budowanie jednolitej architektury systemu EU - w tym: linii komunikacji, sposobu definiowania danych, przetwarzania informacji oraz kwestii związanych z integracją poszczególnych elementów systemu przy założeniu możliwej kompatybilności z systemami  o podobnym przeznaczeniu, funkcjonującymi w ogólnoeuropejskim wymiarze obronności np. systemem MARSUR2 czy systemami sojuszniczymi (np. NATO)

Po drugie aspekt ekonomiczny:
• Rozwój zdolności przemysłowych - w zakresie obszarów związanych z rozwijaniem zdolności przemysłu do budowania innowacyjnych rozwiązań z zakresu wykorzystania technologii wojskowych i adaptacji niemilitarnych rozwiązań na rzecz obronności
• Poprawiona wydajność i opłacalność produkcji – wskazanie zunifikowanych rozwiązań dotyczących procesów projektowania i produkcji

Po trzecie aspekt badawczy:
• Rozwój zdolności innowacyjnych – otwarta współpraca między uczestnikami oparta jest na zasadzie „shared innovation”, która odnosi się zarówno do sfery naukowej jak i wytwórczej
• Pozyskiwanie wiedzy - wykorzystywanie badań i ich rozpowszechnianie w przemyśle i ośrodkach naukowych w dziedzinach badań i rozwoju dotyczących np. prowadzenia rozpoznania na morzu, fuzji danych, zastosowań obronnych, aeronautyki, itp.

I po czwarte pozostałe aspekty:
• Przetestowanie modelu współpracy międzynarodowej odnoszącego się do dużej grupy uczestników procesu – Intencją jest , aby zainicjować zmianę relacji biznesowych. Rozpocząć przejście ze statusu konkurentów odnoszących się do rynków krajowych do statusu silnych partnerów przemysłowych skupionych na europejskich rozwiązaniach w dziedzinie obronności.

• Dystrybucja informacji - identyfikacja zastosowania odpowiednich i przydatnych narzędzi, metod i kanałów komunikacji zapewniających przyjęcie i wykorzystanie wyników projektu w odniesieniu do konkretnego interesariusza

• Rozpowszechnianie i wykorzystanie wyników projektu - przedstawiony podpunkt stanowi ważne przesłanie. Otóż, nasza praca powinna być rozpowszechniana i wykorzystywana do dalszego rozwoju. Projekt stanowi solidną bazę do realizacji przyszłych wyzwań, dlatego świadomość naszych działań powinna być stale podtrzymywana przez wszystkich uczestników.

Mam nadzieję, że udało nam się przejść przez wstępne informacje, aby móc skupić się na działaniach Ośrodka Badawczo Rozwojowego Centrum Techniki Morskiej S.A. (OBR CTM S.A.), który występuje jako przedstawiciel Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. (PGZ SA), w aspekcie realizacji projektu B+R.

Złożoność projektu pokazana w aspekcie zaangażowanych uczestników wyraźnie wskazuje, iż bardzo trudno byłoby pojedynczemu podmiotowi wziąć bezpośredni udział we wszystkich działaniach projektowych, aczkolwiek z drugiej strony, stopień pozyskanej w ten sposób wiedzy jest nie do przecenienia.

Pomimo wykazania zaangażowania OBR CTM S.A. w większość pakietów roboczych (Work Package – WP) , ta część artykułu będzie zorientowana głównie na pakiet roboczy nr 5 (WP5) Human Factor, na którym skoncentrowany jest główny wysiłek firmy.

Jak rozumiemy definicję Human Factor: jest to zastosowanie oraz analiza zebranych zasad psychologicznych i fizjologicznych w celu opisania sposobu projektowania i wytwarzania produktów, procesów i systemów.
Celem tego rodzaju analizy jest zmniejszenie wartości błędu ludzkiego, poprawę wydajności, bezpieczeństwa i komfortu pracy, ze szczególnym naciskiem na interakcję występującą na styku człowiek – maszyna/system/technologia

Taki sposób zdefiniowania problemu badawczego pozwala jednoznacznie określić kluczowe czynniki, determinujące nasze działania podczas projektowania interfejsu operatora oraz identyfikację potrzeb i oprzyrządowania procesów szkoleniowych. Dotyczy to zarówno najniższego poziomu dowodzenia, czyli operatora pojazdu bezzałogowego, jak również taktycznego i operacyjnego poziomu dowodzenia siłami morskimi.


Co zostało wykonane ? Wyznaczono specjalistów do zespołów odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań. Ponadto w niektórych przypadkach stworzono kompletne zespoły do zarządzania szerszym zakresem prac. Dodatkowo, z różnym stopniem zaawansowanie realizujemy czynności we wszystkich obszarach tematycznych Pakietu Roboczego WP5.

Co jest najważniejsze? Bezpośrednia współpraca w ramach międzynarodowych zespołów, która odbywa się na każdym etapie realizacji, zabezpiecza przed niekontrolowanym, całkowicie wyodrębnionym działaniem. Jest to o tyle istotne, gdyż każdy etap pracy jest omawiany i zatwierdzany do dalszej realizacji przez grupę specjalistów. W ten sposób staramy się budować wspólny kierunek rozwoju, każdy z uczestników jest w stanie przekazać spójne informacje i co najważniejsze - możemy wspierać się wzajemnie.

Czym charakteryzuje się OCEAN2020? OCEAN2020 to projekt badawczo-rozwojowy, który zaowocuje wdrożeniem innowacyjnych rozwiązań w obszarze przyszłych dedykowanych morskich systemów rozpoznania i budowania świadomości operacyjnej (Maritime Situation Awareness - MSA). Teraźniejsze środowisko w którym żyjemy jest ściśle powiązane  z dostępem do nowoczesnych technologii ułatwiających nam funkcjonowanie w każdym jego obszarze. Ponadto charakteryzuje się ono wysokim tempem postępu technologicznego. Tempo to nie spowalnia, wręcz przeciwnie, innowacyjne rozwiązania stają się powszechnie dostępne ze względu na relację kosztów do efektów wytworzenia. Natomiast, Human Factor obejmuje wielopoziomową analizę interakcji człowiek – technologia, zachodzącą pomiędzy użytkownikami końcowymi obecnych i przyszłych systemów morskich.

Aby uniknąć sporu czysto akademickiego, czy możemy nadążyć za rozwojem technologii, czy raczej nie, chcielibyśmy wskazać kilka istotnych czynników, które zdecydowanie mają wpływ na realizację projektu badawczo-rozwojowego ukierunkowanego na tego rodzaju działanie.

Jakie są główne zadania zespołu w ramach projektu badawczego?
1. Zdefiniuj pomysł
2. Pokaż lub dostarcz rozwiązanie

Punktem wyjścia do przeprowadzenia analiz jest ocena aktualnie stosowanych rozwiązań i możliwości technicznych, w celu jednoznacznego określenia punktu wyjściowego do prowadzenia dalszych rozważań.

Kolejny etap dotyczy analiz i dyskusji na temat nadchodzących wyzwań i potencjalnych możliwości wykorzystania technologii.
Uzyskane w ten sposób wyniki badań zostaną uwzględnione w ramach formalnej dokumentacji i zostaną wykorzystane do dalszych prac w ramach Ocean2020, jak również w kolejnych przedsięwzięciach projektowych EU, w postaci zbioru doświadczeń. Jednocześnie  stanowić będą niewymierne doświadczenie, które może zostać wykorzystane w obszarach zainteresowania PGZ SA.

Niestety, nie zawsze gotowe rozwiązania będą w zasięgu ręki. Dlatego wysiłek na tym etapie będzie również ukierunkowany na wskazanie kierunku uzyskania dostępnych lub perspektywicznych rozwiązań, zgodnie z obecnie zidentyfikowanymi trendami.

W rezultacie dostarczamy konkretne wymagania warunkujące jak osiągnąć cele OCEAN2020, wykorzystując dostępne obecnie technologie, aplikacje, badania naukowe itp.

Na koniec pomówmy o czynnikach determinujących tworzenie zespołu w kontekście efektywnej realizacji zadań projektowych ? Co jest ważne w doborze specjalistów?

Wieloaspektowy charakter projektu OCEAN2020 wymaga starannego wyboru  członków zespołu. W przypadku zespołu OBR CTM S.A. staraliśmy się połączyć doświadczenie z otwartym podejściem do innowacji, a nawet do rozwiązań, które wykraczają poza obecny stan wiedzy.

• Kwalifikacje zawodowe - bezdyskusyjnie
• Wykształcenie - ważne jest, aby mieć do dyspozycji specjalistów z różnych dziedzin: wojsko, informatyka, zarządzanie, określone dziedziny tematyczne
• Wiek - od 20 do 60 lat - Nie jest tajemnicą, że uczniowie są bardziej otwarci na nowe technologie niż nauczyciele. Tak więc z jednej strony możemy wykazać się zwinnością i kreatywnością, jednocześnie z drugiej strony zabezpieczając się doświadczeniem i wiedzą.

OCEAN2020 jest bardzo dobrym przykładem projektu charakteryzującego się  złożonością i różnorodnością zagadnień i zadań do realizacji. Nie możemy ograniczyć naszej percepcji tylko do niektórych tematów technicznych, właściwie przez cały czas, powinniśmy zachowywać szerszą perspektywę, aby spełnić wszystkie oczekiwania potencjalnego użytkownika.