Pierwsza połowa 2014 roku zakończyła się dla największych portów morskich w Polsce pozytywnymi zmianami wielkości obrotów w stosunku do roku poprzedniego, co w efekcie pozwoliło na łączny wzrost wynoszący 10,4%. Najwięcej zyskały porty w Gdańsku (+1,39 mln ton) oraz w Gdyni (+1,16 mln ton). W przypadku portów Szczecina i Świnoujścia przyrost wyniósł 0,86 mln ton. Można jednocześnie wskazać, że osiągnięty łączny wynik (36,26 mln ton) jest rekordowym w historii polskich portów, a utrzymanie dotychczasowego poziomu przeładunków powinno pozwolić, po raz kolejny przekroczyć 70 mln ton w ujęciu rocznym. (patrz tabela 1)
Pozycję zdecydowanego lidera pod względem obsłużonej masy ładunkowej zachował port w Gdańsku. W przypadku pozostałych portów wskazać można na zmniejszającą się różnicę wielkości przeładunków, która w pierwszej połowie 2014 roku wyniosła 1,87 mln ton. Analiza struktury ładunkowej występująca w poszczególnych portach pozwala wskazać na kluczowe przyczyny notowanych zmian. (patrz tabela 2)
Najważniejszą grupą, stanowiącą obecnie blisko połowę wszystkich obsługiwanych ładunków (47,4%) jest drobnica, której obsłużono łącznie 17,17 mln ton. Jest to również grupa, w której zanotowano największy przyrost przeładunków (+1,86 mln ton). Wielkość obrotów przeładunkowych drobnicy w poszczególnych portach jest na zbliżonym poziomie z przewagą portu gdyńskiego, który w analizowanym półroczu zwiększył obroty tej grupy ładunkowej o ponad milion ton. Drugą pozycję wśród najważniejszych ładunków polskich portów zajęły paliwa płynne z 17,8% udziałem. W tym wypadku niekwestionowanym liderem jest port w Gdańsku, który obsługuje 86,4% paliw w polskich portach. Co ważne, ponad milion ton paliw przybyło w Gdańsku w pierwszym półroczu 2014 roku. Istotnym jest również fakt, że przyrost ten dotyczy relacji importowej, co w efekcie powoduje zwiększenie jej udziału w ogólnych obrotach do 68,7%. Trzecią pozycję w polskich portach zajmuje węgiel i koks (14,8%). W tym przypadku jednak, obserwowano spadek łącznych obrotów o blisko 700 tys. ton. Na wynik ten złożyły się straty zanotowane w Gdańsku (-970 tys. ton) i Gdyni (-239 tys. ton) oraz ponad półmilionowy wzrost w portach Szczecina i Świnoujścia. Wśród ważnych grup ładunkowych, które dodatkowo zyskiwały w pierwszym półroczu 2014, wymienić można także ładunki inne masowe oraz zboże. W pierwszym przypadku przyrost wynoszący 10,7% przełożył się na łączne obroty na poziomie 3,9 mln ton, natomiast w odniesieniu do zboża wzrost o 7,4% oznaczał obsłużenie 2,7 mln ton. Odnotować można również fakt, że w badanym okresie ubyło w portach 360 tys. ton rudy w stosunku do roku poprzedniego.
Szczegółowa analiza obrotów portowych ładunkami drobnicowymi wskazuje, że najważniejszymi technologiami są w tym wypadku przewozy kontenerowe oraz ro-ro. W przypadku kontenerów odnotować można kolejny ważny rekord. To co jeszcze kilka lat temu wydawało się wynikiem nieosiągalnym w skali roku, dziś jest rzeczywistością w okresie o połowę krótszym. Polskie porty morskie obsłużyły bowiem w pierwszym półroczu ponad 1 mln TEU! Szczególne znaczenie w tym sukcesie miał port w Gdyni, którego obroty kontenerowe wzrosły o 75,3 tys. TEU (22%). Na wynik ten złożyły się pozytywne zmiany zarówno na terminalu BCT, który zwiększył obroty o 1⁄4 (największy przyrost bezwzględny wśród terminali kontenerowych, +46,7 tys. TEU), jak i na sąsiednim terminalu GCT gdzie wzrost wyniósł 18%. Duży przyrost obrotów widoczny był również na trzecim, obsługującym kontenery gdyńskim terminalu BTDG. Wynik 1,7 tys. TEU oznaczał bowiem podwojenie obrotów w stosunku do pierwszego półrocza poprzedniego roku. (patrz tabela 3)
W Gdańsku po kilku latach dynamicznego wzrostu nastąpił spadek tempa przyrostu obrotów, na co składają się zarówno wyczerpujące się możliwości usługowe terminala DCT Gdańsk, jak i trudniejsze warunki rynkowe w których terminal funkcjonuje. Zwiększenie przeładunków o 38,9 tys. TEU przełożyło się na 6,8% wzrost obrotów terminala DCT Gdańsk. Jednocześnie, odnotowano w Gdańsku ograniczenie przeładunków na terminalu GTK.
Ważnym jest również fakt 20% przyrostu przeładunków kontenerów w portach Szczecina i Świnoujścia. Co istotne, rezultat ten jest wynikiem silnego przyrostu obrotów na terminalu DB Port Szczecin (21,9%) oraz zaniku przeładunków w porcie w Świnoujściu. (patrz tabela 4)
Drugą technologią współtworzącą współczesną drobnicę są ładunki ro-ro. W tym wypadku mówić można o dwóch podstawowych jego typach, jakimi są jednostki ładunkowe oraz samochody osobowe. W przypadku jednostek frachtowych łączne obroty wyniosły 249 388 sztuk, natomiast w odniesieniu do samochodów osobowych obsługiwanych liniami regularnymi było to 132 290 pojazdów. (patrz tabela 5)
Największy udział w krajowym rynku posiada niewątpliwie port w Świnoujściu (Terminal Promowy Świnoujście), który obsługuje 2/3 krajowego rynku. Wynika to głównie z jego korzystnego położenia względem portów docelowych (Ystad, Trelleborg), jak również z wysokiej częstotliwości połączeń oferowanych przez trzech operatorów: Unity Line, Polferries oraz TT Line. Ważnym ośrodkiem obsługi ruchu promowego ro-ro jest także Gdynia, gdzie połączenie z portem Karlskrona staje się coraz bardziej popularne. W efekcie port ten obsługuje 25% przewozów samochodów osobowych oraz 23% przewozów jednostek ro-ro. Pozostała część rynku ro-ro należy do linii Gdańsk-Nynäshamn.
Z funkcjonowaniem linii promowych ro-ro jest związany także kolejny obszar aktywności portów morskich, jakim jest obsługa pasażerów. Co ciekawe, pomimo istotnej przewagi portu w Świnoujściu w obsłudze ładunków ro-ro, krajowym liderem na rynku pasażerskim jest Gdynia (Rysunek 3). W porcie tym obsłużono blisko 232 tys. pasażerów na linii Gdynia-Karlskrona. Z usług portu w Świnoujściu, w tym samym okresie skorzystało 228 tys. pasażerów. Port w Gdańsku posiadający nieco ponad 9% udziału w rynku obsłużył blisko 47 tys. podróżnych. Dodać można, że jako jedyny zanotował negatywną zmianę w wielkości ruchu (-3,6%). (patrz tabela 6)
Innym rodzajem ruchu pasażerskiego występującego w portach jest obsługa turystów odwiedzających Polskę na statkach wycieczkowych. Wiodącym portem jest w tym wypadku Gdynia, gdzie w pierwszym półroczu było 25 wizyt wycieczkowców, na których przypłynęło 43 308 turystów. Można więc wskazać, że ruch turystyczny dodatkowo wzmacnia przewagę Gdyni na rynku obsługi pasażerów. W Gdańsku gdzie występuje dużo mniejszy ruch turystyczny obsłużono 4 586 osób w ramach 12 zawinięć, co oznacza nieznaczny wzrost liczby turystów w stosunku do poprzedniego roku (6,4%). Tego rodzaju przewozy obsługiwane były również w porcie w Szczecinie.
Najważniejsze wydarzenia
Gdańsk
— 26 marca wmurowany został kamień węgielny pod budowę terminalu naftowego PERN "Przyjaźń" SA w Porcie Gdańsk. Symboliczna uroczystość zainaugurowała pierwszy etap inwestycji, polegający na budowie sześciu zbiorników na ropę naftową o łącznej pojemności 375 tys. m3 wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Pierwszy etap ma zostać ukończy pod koniec 2015 roku.
— 12 maja upłyną termin nadsyłania ofert w sprawie nabycia akcji Port Gdański Eksploatacja S.A. Zainteresowanie zakupem akcji zgłosiło 5 firm: Rhenus Port Logistics Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie; MTMG - Morski Terminal Masowy Gdynia Sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni; Konsorcjum firm Węglokoks S.A. z siedzibą w Katowicach oraz PKP Cargo S.A. z siedzibą w Warszawie; Mariner Capital Limited z siedzibą St. Julian, Malta oraz Erontrans Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszczu Gdańskim.
— Od 17 maja DCT obsługuje kolejny oceaniczny serwis armatora Maersk. Serwis CRX łączy porty w: Meksyku, Belize, Panamie i Kostaryce z Europą Północną. Dotychczas ostatnim portem w Europie w tej pętli był Bremerhaven. Obecnie statki serwisu zawijają także do: Gdańska, Sankt Petersburga i Ust Ługi w Rosji, a także do fińskiego portu Kotka.
— 21 maja w terminalu DCT oddano oficjalnie do użytku nową czterotorową bocznicę kolejową, będącą w stanie pomieścić pełnowymiarowy pociąg. Jej przepustowość szacowana jest na 700 tys. TEU rocznie. Koszt projektu wyniósł 10 mln zł i niemal w połowie został sfinansowany ze środków unijnych.
— 17 czerwca przedstawiciele Zarządu Morskiego Portu Gdańsk S.A. oraz wykonawców robót i usług nadzoru podpisali umowy na realizację zadań w ramach projektu: "Rozbudowa intermodalnego terminalu kontenerowego w rejonie Nabrzeża Szczecińskiego w PorcieGdańsk".Planowanycałkowitykosztinwestycjiszacowanyjestnaponad44,6mlnzł, z czego 17,6 mln zł będzie pochodzić z Funduszu Spójności. Realizacja inwestycji ma potrwać do końca 2015 roku.
Gdynia
— 27 stycznia podpisano umowę nabycia przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. od Stoczni Marynarki Wojennej S.A. części Nabrzeża Gościnnego. Zakup Nabrzeża Gościnnego jest istotny dla realizacji inwestycji polegającej na pogłębieniu toru podejściowego i akwenów wewnętrznych oraz rozbudowy obrotnicy do 480 m, co umożliwi obsługę większych jednostek (do długości 384 m i pojemności 12 tys. TEU).
— 27 maja przy ulicy Kontenerowej w Gdyni, w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch terminali kontenerowych BCT i GCT, nastąpiło uroczyste przekazanie do użytkowanianowego magazynu wysokiego składowania. Obiekt wybudowany został przez firmę Przembud Gdańsk S.A. Najemcami nowego magazynu są m.in.: Chiquita Poland Sp. z.o.o., Agencja Celna COMPLEX SAD Małgorzata Sochaj, PEKAES S.A., Solid Logistics Sp. z o.o.
— 30 maja ogłoszono wyniki przetargu na przebudowę terminalu intermodalnego w porcie gdyńskim w sąsiedztwie terminalu kontenerowego BCT. Najkorzystniejszą ofertę, opiewającą na kwotę 73.548.290 zł, złożyła spółka Energopol Szczecin. Realizacja inwestycji umożliwi obsługę całych składów pociągów (o długości około 650 m) bez konieczności ich dzielenia. Prace mają być ukończone w III kwartale 2015 roku.
— 26 czerwca w siedzibie Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. podpisano umowę zbycia 100% udziałów spółki BTDG – Bałtyckiego Terminalu Drobnicowego Gdynia Sp. z o.o. na rzecz spółki OT Logistics S.A. Umowa opiewa na kwotę 57,83 mln zł. Proces prywatyzacji BTDG Sp. z o.o. rozpoczął się w roku 2012. W roku 2013 przeprowadzona została zasadnicza część procedury prywatyzacyjnej, w wyniku której wyłączność otrzymała spółka OT Logistics S.A. z siedzibą w Szczecinie.
Szczecin-Świnoujście
— 8 stycznia uruchomione zostało nowe połączenie promowe na trasie Świnoujście- Trelleborg. Operatorem serwisu jest niemiecki armator TT Line. Trasa obsługiwana jest przez prom typu ro-pax Nils Dake, dysponujący 2200 m linią ładunkową oraz 162 kabinami dla ponad 300 pasażerów. Prom ten kursuje 6 dni w tygodniu.
— 22 maja oficjalnie zakończono roboty związane z inwestycją dotyczącą przebudowy infrastruktury drogowej w portach w Szczecinie i Świnoujściu, realizowanej w rejonie przeładunków drobnicowych i masowych. Projekt objął przebudowę prawie 9 km dróg wraz z towarzyszącą infrastrukturą energetyczną, infrastrukturą związaną z odprowadzeniem wód opadowych, usunięciem kolizji z sieciami energetycznymi, kanalizacyjnymi i gazowymi. Prace trwały od kwietnia 2011, a ich koszt wyniósł 63,3 mln zł, z czego unijne dofinansowanie po ostatecznym rozliczeniu ma wynieść 42,8 mln zł.
— Na koniec czerwca stan zaawansowania prac przy budowie terminalu LNG w Świnoujściu szacowany były na 90%. Najbardziej istotne wydarzenia na placu budowy w ostatnim okresie to m.in.: zakończenie montażu wewnętrznych zbiorników LNG, zakończenie budowy konstrukcji żelbetowych wszystkich estakad rurociągowych i koryt betonowych w kompleksie, zakończenie w większości budynków głównych prac konstrukcyjnych, zakończenie montażu ramion rozładunkowych i wieży trapowej w części morskiej terminalu.
Maciej Matczak
Monika Rozmarynowska
Actia Forum