98. sesja Komitetu Bezpieczeństwa Morskiego (MSC) Międzynarodowej Organizacji Morskiej odbyła się w Londynie w dniach 7-16 czerwca b.r. Polskę reprezentowali przedstawiciele Administracji: Wacław Bielawski - Stały Przedstawiciel RP przy IMO - Przewodniczący Delegacji, Marta Grabowska – Zastępca Przewodniczącego delegacji, Tadeusz Wojtasik - Zastępca Przewodniczącego delegacji, Przemysław Lenard i Magdalena Kierzkowska - członkowie delegacji oraz Jacek Poturalski (PRS) - ekspert.

Statki autonomiczne w planie pracy Komitetu

Komitet MSC wyraził zgodę na dodanie do swojego planu prac tematu autonomicznych morskich statków nawodnych (MASS). Nowy punkt obrad pozwoli ustalić zakres potrzebnych zmian w regulacjach prawnych tak, by umożliwić bezpieczną, przyjazną środowisku eksploatację statków MASS w ramach istniejących instrumentów IMO.

Komitet MSC uznał, że biorąc pod uwagę szybki postęp technologiczny związany z pojawieniem się autonomicznych/bezzałogowych statków handlowych, IMO powinno przejąć inicjatywę i poprowadzić prace w tym temacie. Ustalenie skali zmian jest pierwszym etapem procesu. Przewiduje się, że zostanie w nim uwzględnionych wiele zagadnień, w tym dotyczących czynnika ludzkiego, bezpieczeństwa, ochrony, komunikacji z portami, pilotażu, reagowania na wypadki oraz ochrony środowiska morskiego.

Ustalenie zakresu zmian pozwoli określić, które obecnie opracowywane przepisy IMO uniemożliwiają eksploatację statków autonomicznych/bezzałogowych,  które z nich nie miałyby zastosowania przy eksploatacji statków (ponieważ dotyczą jedynie sytuacji związanych z obecnością człowieka na pokładzie), oraz które z przepisów IMO nie uniemożliwiają eksploatacji bezzałogowej (z uwzględnieniem potencjalnej konieczności wprowadzenia w nich zmian w celu zapewnienia bezpiecznej i przyjaznej dla środowiska budowy i eksploatacji statków MASS).

W ramach nowego punktu obrad założono omówieni kwestii m.in. różnych stopni automatyzacji statków (w tym półautomatycznych i bezzałogowych), prawdopodobne jest również przeprowadzenie dyskusji nad definicją „statku autonomicznego”. Delegacje zasugerowały uwzględnienie w obradach:

- wszystkich istotnych elementów związanych z czynnikiem ludzkim w ramach różnych poziomów autonomii, zarówno dla personelu pokładowego, jak i na lądzie;

- niezawodności i wytrzymałości podstawowych systemów technicznych, komunikacyjnych i oprogramowania;

- rozważenia przeprowadzenia Formalnej Oceny Bezpieczeństwa (FSA) lub analizy rozbieżności dotyczących aspektów bezpieczeństwa technicznego oraz czynnika ludzkiego;

- aspektów funkcjonalnych statków zdalnie sterowanych lub bezzałogowych.

Komitet MSC będzie także uwzględniać kwestie prawne, w tym związane z odpowiedzialnością za wypadek z udziałem MASS, konsekwencje dla ładunku i lądu. Przewiduje się, że praca odbędzie się w trakcie czterech sesji Komitetu MSC do połowy 2020 roku, przy czym zachęcano podmioty zainteresowane do składania dokumentów na następną sesję.

Przyjęcie poprawek dotyczących stateczności statków pasażerskich

Komitet MSC przyjął poprawki do Rozdziału II-1 Konwencji SOLAS dotyczące niezatapialności i stateczności, z przewidywaną datą wejścia w życia na dzień 1 stycznia 2020 roku.

Zostały one sporządzone po przeprowadzeniu wnikliwego przeglądu rozdziału II-1, dotyczącego w szczególności nowych statków pasażerskich. W ramach przeglądu uwzględniono zalecenia powstałe w toku badania wypadku Costa Concordia w 2012 roku.

Wraz w niniejszymi poprawkami, Komitet MSC przyjął Znowelizowane Noty Wyjaśniające do prawideł rozdziału II-1 dotyczących niezatapialności i stateczności.

Komitet MSC zatwierdził także Znowelizowane wytyczne w zakresie drzwi wodoszczelnych na statkach pasażerskich, które mogą pozostawać otwarte w trakcie żeglugi.

Komitet MSC przyjął ponadto następujące zmiany:

Konwencja SOLAS (przewidywany dzień wejścia w życie poprawek- 1 styczeń 2020 rok)

• poprawki do prawidła II-2/3.56 Konwencji SOLAS dotyczące definicji „pojazdowca” i projekt nowego prawidła II-2/20.2 Konwencji SOLAS, zawierającego wymagania bezpieczeństwa przeciwpożarowego dot. przestrzeni dla pojazdów zawierających paliwo w swoich zbiornikach potrzebne do jego napędu, w szczególności pojazdów nie używających własnego napędu w przestrzeniach ładunkowych.

• poprawki do prawidła II-2/9.4.1.3 Konwencji SOLAS, wyjaśniające wymagania dotyczące odporności ogniowej okien na statkach pasażerskich przewożących nie więcej niż 36 pasażerów, oraz na statkach o specjalnych przeznaczeniu przewożących powyżej 60 osób (ale nie więcej niż 240 osób) na pokładzie.

• poprawki do prawideł III/1.4, III/30 i III/37 Konwencji SOLAS dotyczące wymogu przeprowadzania ćwiczeń alarmowych na wszystkich statkach pasażerskich od 2020 roku.

Kodeks IMSBC

Komitet MSC przyjął zestaw poprawek 04-17 z 2017 roku do Międzynarodowego morskiego kodeksu stałych ładunków masowych (Kodeks IMSBC). Poprawki zmieniły m.in. paragrafy 4.5.1 i 4.5.2, dotyczące odpowiedzialności nadawcy stałego ładunku masowego oraz konieczności zapewnienia przeprowadzenia testu na określenie dopuszczalnej transportowej zawartości wilgoci (TML) tych ładunków. Poprawki wymagają również zadeklarowania przez nadawcę stałego ładunku masowego, czy stały ładunek masowy inny niż zboże jest szkodliwy dla środowiska morskiego, czy też nie.

Kodeksy HSC

Poprawki do Międzynarodowego kodeksu bezpieczeństwa jednostek szybkich, 1994 i 2000  (Kodeksy HSC 1994 i 2000) określają warunki dla zwolnienia niektórych małych jednostek z obowiązku przewożenia łodzi ratunkowej, tj. w przypadku wywiązania się z minimalnych wymagań dotyczących przewozu jednostek ratunkowych oraz w sytuacji, gdy jest możliwość wyciągnięcia człowieka z wody w horyzontalnej lub prawie horyzontalnej pozycji ciała.

Kodeks LSA

Komitet przyjął poprawki do części 6.1 rozdziału 6 Międzynarodowego kodeksu środków ratunkowych (Kodeks LSA). Dotyczą one testów obciążeń próbnych i współczynników bezpieczeństwa i doprecyzowują, które urządzenia do wodowania i ich elementy muszą te normy spełniać. Komitet wprowadził też powiązane poprawki do Znowelizowanego zalecenia dotyczącego prób środków ratunkowych (Rezolucja MSC.81(70)).

Kodeks MODU

Poprawki do Kodeksu budowy i wyposażenia ruchomych platform wiertniczych, 2009 (Kodeks MODU, 2009) uwzględniają zalecenia z badania wybuchu, pożaru i zatopienia platformy wiertniczej Deepwater Horizon w Zatoce Meksykańskiej w kwietniu 2010 roku. Główne zmiany dotyczą maszyn i instalacji elektrycznych w obszarach zagrożonych, bezpieczeństwa pożarowego oraz środków ratunkowych i urządzeń.

Rezolucja dotycząca zarządzania ryzykiem cybernetycznym

Komitet MSC przyjął rezolucję dotyczącą zarządzania ryzykiem cybernetycznym w systemach zarządzania bezpieczeństwem. Rezolucja zwraca uwagę interesariuszy, iż obowiązkowy Międzynarodowy kodeks zarządzania bezpieczeństwem (Kodeks ISM) zawiera wymóg oceny wszystkich zidentyfikowanych ryzyk dla statków, personelu i środowiska, oraz ustanowienia odpowiednich środków zabezpieczających.

Rezolucja zachęca Administracje do odpowiednio uregulowania w systemach zarządzania ryzykiem, ryzyka cybernetycznego nie później niż do pierwszej rocznej weryfikacji Dokumentu Zgodności firmy po 1 stycznia 2021 roku.

Komitet MSC zatwierdził ponadto wspólny okólnik MSC-FAL zawierający Wytyczne dotyczące zarządzania ryzykiem cybernetycznym oparte na tymczasowych wytycznych (okólnik MSC.1/Circ.1526), uprzednio zatwierdzony przez Komitet Ułatwień. Wytyczne zawierają informacje ogólne, elementy funkcjonalne i najlepsze praktyki dla skutecznego zarządzania ryzykiem cybernetycznym na morzu.

Piractwo i napady zbrojne na statki

Komitet MSC zaktualizował najnowsze statystyki dotyczące piractwa i napadów zbrojnych na statki na podstawie zgłoszeń przesłanych do IMO. W 2016 roku odnotowano na świecie 221 takich zdarzeń, co stanowi 27% spadek w porównaniu z 303 zdarzeniami zgłoszonymi w 2015 roku.

Aby zająć się zaniżonym zgłaszaniem zdarzeń związanych z piractwem i napadami zbrojnymi na statki w rejonie Zatoki Gwinejskiej, Komitet MSC zatwierdził okólnik zachęcający państwa bandery, kapitanów i armatorów/operatorów statków do zgłaszania tych zdarzeń w sposób terminowy do organizacji takich jak Maritime Domain Awareness for Trade – Gulf of Guinea (MDAT – GoG) oraz Międzynarodowe centrum morskiego zgłaszania przypadków piractwa (PRC). Pozwoliłoby to na lepszą reakcję państw przybrzeżnych, szybsze ostrzeżenie innych statków w okolicy, oraz opracowanie bardziej znaczącego zrozumienia poziomów ryzyka statków eksploatowanych na obszarach gdzie występują przypadki piractwa i zbrojnych napadów.

Niebezpieczna migracja drogą morską

Państwa członkowskie i organizacje międzynarodowe potwierdziły swoje obawy sytuacją humanitarną i skalą śmierci migrantów na morzu. Uzgodniono, iż najlepszym kierunkiem zapobiegawczym jest promocja odpowiednich i skutecznych działań na forum ONZ.

Komitet zachęcił Państwa Członkowskie i organizacje posiadające status doradczy do uczestnictwa w Global Compact on Migration- procesie realizowanym po przyjęciu 19 sierpnia 2016 roku Deklaracji Nowojorskiej w sprawie Uchodźców i Migrantów.

Systemy tras żeglugowych

Komitet MSC przyjął zmiany do istniejących i ustanowił nowe systemy tras żeglugowych:

- ustanowiono nowy obszar zabroniony dla żeglugi (ATBA) jako powiązany środek ochronny Szczególnie Wrażliwego Obszaru Morskiego (PSSA) Parku Narodowego Raf Tubbataha na morzu Sulu na Filipinach. PSSA został formalnie wyznaczony przez Komitet MEPC na 71 sesji w lipcu br.

- przyjęto zalecaną trasę u zachodnich wybrzeży wyspy Izu O Sima w Japonii, która jest pierwszym środkiem żeglugowym przyjętym przez IMO koło Japonii.

Implementacja strategii e-nawigacji i bezpieczeństwa operacyjnego

Komitet MSC przyjął i zatwierdził standardy eksploatacyjne oraz wytyczne związane z bezpieczeństwem operacyjnym, w tym te wdrażające strategię e-nawigacji.

Zatwierdzono m.in. okólnik MSC zawierający Wytyczne dotyczące przetwarzania danych na temat pozycji statku, parametrów nawigacyjnych i czasu (PNT), mający zwiększyć bezpieczeństwo i skuteczność nawigacji statku poprzez ulepszone przesyłanie danych PNT do osób na mostku (w tym pilotów) i wdrożenie aplikacji (np. AIS, ECDIS itd.). Dalsze zmiany zostały przyjęte do Rezolucji MSC.401(95) zawierającej Standardy eksploatacyjne dla wielosystemowych odbiorników radionawigacyjnych.

Komitet MSC przyjął też zmiany do Znowelizowanych wytycznych i kryteriów dla systemów raportowania statków (Rezolucja MSC.43(64)), które odnosiły się do obowiązkowych systemów raportowania statków ustanowionych zgodnie z prawidłem V/11 Konwencji SOLAS. Nowelizacje, oprócz aktualizacji rezolucji, zachęcają do korzystania i uznawania automatycznych, elektronicznych środków raportowania statku.

Zakończenie audytu weryfikacyjnego standardów konstrukcyjnych opartych na celu

Komitet MSC potwierdził pomyślne zakończenie wstępnego audytu weryfikacyjnego dla przepisów konstrukcyjnych dot. zbiornikowców i masowców, które zostały zgłoszone przez 12 towarzystw klasyfikacyjnych IACS. Zgodnie z instrukcjami z 96 sesji Komitetu, wszystkie zidentyfikowane podczas wstępnego audytu weryfikacyjnego niezgodności zostały usunięte.

W 2016 roku podczas 96. sesji Komitet MSC potwierdził, że przepisy konstrukcyjne dla zbiornikowców i masowców przesłane przez 12 towarzystw klasyfikacyjnych spełniają cele i wymagania funkcjonalne ustalone przez IMO w Międzynarodowych standardach konstrukcyjnych opartych na celu dla zbiornikowców i masowców (Rezolucja MSC.287(87)), które zostały przyjęte w 2010 roku.

Komitet MSC poczynił również postęp przy opracowywaniu poprawek do Wytycznych weryfikacyjnych GBS: zaktualizowano harmonogram i plan działań w celu implementacji schematu weryfikacyjnego GBS, w tym również dotyczącego utrzymywania weryfikacji.

Postęp przy opracowywaniu wymagań funkcjonalnych dla Rozdziału III Konwencji SOLAS

Komitet MSC przyjął stanowisko nt. postępu Podkomitetu ds. statkowych systemów i wyposażenia (SSE) przy opracowywaniu projektu wymagań funkcjonalnych, oraz oczekiwanych wyników dla rozdziału III Konwencji SOLAS dotyczącego Środków i urządzeń ratunkowych. Celem oceny jest określenie oczekiwanej wydajności w zakresie wymagań funkcjonalnych w kategoriach ilościowych.

Komitet zachęcił Państwa członkowskie i organizacje międzynarodowe do nadsyłania istotnych informacji i danych do Podkomitetu SSE.

Plan Modernizacji GMDSS

Komitet MSC zatwierdził Zmodernizowany Plan GMDSS przygotowany przez Podkomitet ds. bezpieczeństwa żeglugi, radiokomunikacji oraz poszukiwania i ratownictwa (NCSR). Plan przewiduje opracowanie poprawek do Konwencji SOLAS i instrumentów powiązanych w terminie do 2021 roku, oraz ich przyjęcie w 2022 roku z datą wejścia w życie w 2024 roku.

Poradniki i Wytyczne

Komitet MSC zatwierdził następujące Poradniki i Wytyczne:

• Wytyczne dotyczące bezpieczeństwa podczas alarmów ćwiczebnych opuszczania statku z użyciem szalup w celu aktualizacji Wytycznych dla przygotowania podręczników użytkowania i konserwacji systemów opuszczania łodzi ratunkowych (okólnik MSC.1/Circ.1205). Oba akty prawne zostały znowelizowane na skutek przyjęcia podczas 96. sesji Komitetu MSC Wymagań w zakresie konserwacji, dokładnych badań, prób eksploatacyjnych, przeglądu i naprawy łodzi ratunkowych i ratowniczych, urządzeń do wodowania i urządzeń zwalniających (Rezolucja MSC.402(96)) i powiązanych poprawek do Konwencji SOLAS, nadających ich charakter obowiązkowy. Wymagania mają wejść w życie 1 stycznia 2020 roku. Ich zamierzeniem jest zapobieganie wypadkom z udziałem jednostek ratunkowych oraz zajęcie się długoletnimi problemami, takimi jak: potrzeba ujednoliconego, bezpiecznego i udokumentowanego standardu serwisowania w/w urządzeń oraz określenie warunków dotyczących upoważnień, kwalifikacji i certyfikacji;

• okólnik MSC zawierający poprawki do okólnika MSC.1/Circ.1503, zawierającego ECDIS- Poradnik dobrych praktyk;

• Wytyczne dla oficerów inspekcji państwa portu (PSC) w zakresie certyfikacji marynarzy, obsady statku i godzin odpoczynku. Wytyczne zostały przekazane na 4. sesję Podkomitetu ds. implementacji instrumentów IMO (III) celem uwzględnienia ich w trwających pracach nad przeglądem Rezolucji A.1052(27) zawierającej Procedury dla PSC, 2011;

• Wytyczne dla statków i jednostek z systemami pozycjonowania dynamicznego (DP). Przyjęty dokument ma zastosowanie do nowych jednostek z systemami pozycjonowania dynamicznego i został opracowany dla obecnych praktyk przemysłu i technologii DP. Zgodność z nowymi wytycznymi będzie potwierdzana Dokumentem zatwierdzania weryfikacji pozycjonowania dynamicznego (DPVAD) dla systemu DP. Poprzednio wydane w 1994 roku wytyczne będą nadal aktualne dla istniejących statków (okólnik MSC/Circ.645). Ponadto Komitet MSC zatwierdził Wytyczne dla szkolenia operatora systemu pozycjonowania dynamicznego (okólnik MSC.1/Circ.738/Rev.2).

• Poprawki do Wytycznych dotyczących oceny i wymiany systemów zwalniania i wciągania łodzi ratunkowych (okólnik MSC.1/Circ.1392). Ich celem jest uwzględnienie metody oceny stanu technicznego stałych połączeń strukturalnych haków w mechanizmie zwalniającym i konstrukcji nośnej, które skonstruowane są z materiałów nieodpornych na korozję w środowisku morskim;

• Poradnik dla Stron, Administracji, organów PSC, organizacji uznanych i innych zainteresowanych stron dotyczący wymagań zgodnie z Konwencją STCW, 1978, wraz ze zmianami (okólnik STCW.7/Circ.24 jako STCW.7/Circ.24/Rev.1) opracowany na podstawie zaleceń Podkomitetu ds. czynnika ludzkiego, szkoleń zawodowych i obowiązków wachtowych.