• <
szkoła_morska_w_gdyni_980x120_gif_2020

70 lat Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO)

Krzysztof Gogol

04.06.2018 14:49 Źródło: własne
Strona główna Edukacja Morska, Nauka, Szkoły Morskie, Praca na Morzu 70 lat Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO)

Partnerzy portalu

70 lat Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) - GospodarkaMorska.pl

W dniach 13-15 czerwca br. w Szczecinie odbędą się Światowe Dni Morza (ŚDM). Ta niezwykle prestiżowa impreza, organizowana co roku przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO), odbędzie się w Polsce po raz pierwszy, a dodatkowy splendor tegorocznej edycji przydaje fakt, iż odbędzie się ona w okrągłą 70. rocznicę powstania IMO oraz 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę. Polskim partnerem IMO w organizacji ŚDM jest Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Dzięki staraniom ministra Marka Gróbarczyka pierwszy raz ta międzynarodowa impreza odbędzie się w mieście innym niż stolica państwa-organizatora.

Tematem tegorocznych spotkań w ramach Światowych Dni Morza będzie : "IMO 70 : Nasze dziedzictwo - lepsza żegluga dla lepszej przyszłości (ang. IMO 70 : Our Heritage - Better Shipping for a Better Future). Będzie to więc szczególne wydarzenie dla Międzynarodowej Organizacji Morskiej, z jednej strony poświęcone podsumowaniu najważniejszych osiągnięć IMO w ciągu ostatnich siedmiu dekad, z drugiej zaś nakreśleniu planów działania na kolejne lata.

Zaczęło się od "Titanica"

Powstanie Międzynarodowej Organizacji Morskiej (International Maritime Organization) ma interesującą genezę prowadzącą nas do najsłynniejszej katastrofy w historii żeglugi, a mianowicie zatonięcia w 1912 roku transatlantyku "Titanic". Do chwili tej tragedii uważano, że możliwym jest zbudowanie statku, który będzie w stu procentach bezpieczny i nigdy nie zatonie. Niestety, już pierwszy rejs "Titanica" boleśnie zweryfikował ten mit. Gdy ochłonięto z pierwszego szoku, okazało się, że na statku popełniono szereg karygodnych błędów, które ostatecznie kosztowały życie ponad tysiąca osób.
 
Aby w przyszłości uniknąć podobnych nieprawidłowości, w 1914 roku powstała pierwsza międzynarodowa konwencja, będąca zbiorem przepisów dotyczących bezpieczeństwa żeglugi - SOLAS. Już w tamtym czasie uznawano konieczność powołania międzynarodowej organizacji, która czuwałaby nad morskim prawodawstwem i egzekwowałaby wykonywanie tych regulacji przez statki w żegludze globalnej. Nie było to jednak możliwe do czasu powołania do życia w 1945 roku Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ).
 
W 1948 roku, a więc dokładnie 70 lat temu, na międzynarodowej konferencji w Genewie przyjęto konwencję, formalnie tworzącą Międzynarodową Organizację Morza (pierwotnie o nieco zmienionej nazwie - IMCO (Inter-Governmental Maritime Consultative Organization, nazwa zmieniona na IMO w 1982 roku).

Za swoją oficjalną misję Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), jako wyspecjalizowana agenda ONZ uznaje : "promowanie poprzez współpracę bezpiecznej, przyjaznej środowisku, efektywnej i zrównoważonej żeglugi. Osiągnięcie tego realizowane jest poprzez przyjęcie najwyższych możliwych do wykonania standardów dotyczących morskiego bezpieczeństwa i ochrony, sprawności w nawigacji i zapobieganiu oraz kontroli zanieczyszczeń ze statków, jak również poprzez uwzględnienie aspektów prawnych i skutecznego wprowadzania w życie instrumentów IMO do powszechnego zastosowania".

IMO - morski prawodawca

Podstawowym celem IMO jest zatem opracowywanie i wdrażanie w życie w perspektywie globalnej przepisów dotyczących bezpieczeństwa żeglugi, ochrony środowiska i rozwoju morskiego handlu.

Najważniejszymi dokumentami Organizacji, mających moc ustawy, są konwencje, a więc zbiory przepisów mających zastosowanie w żegludze międzynarodowej. Dalej są kodeksy, a więc niejako szczegółowe przepisy wykonawcze konwencji. Z kolei potwierdzeniem zgodności działania statków z ww. regulacjami są certyfikaty i dokumenty. Na pokładzie każdej z jednostek pływających w światowym handlu powinno być ich około 120.

Najważniejszą historycznie konwencją jest wspomniana już konwencja SOLAS (International Convention for Safety of Life at Sea), czyli Międzynarodowa konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu. Jak wspomniano wcześniej, jej pierwsza wersja jest starsza niż IMO i pochodzi z 1914 roku. Nowa wersja została przyjęta przez IMO w 1960 roku, a ostateczny zręb podstawowych przepisów tego dokumentu ukształtował się w 1974 roku. W kolejnych latach uzupełniana poprzez poprawki i uzupełnienia. Jak wiele nowych przepisów, dotyczących bezpieczeństwa pojawiło się w ostatnim stuleciu obrazuje fakt, iż pierwsza wersja SOLAS-u liczyła 120 stron, ostatnia zaś to już 623 strony.

W 1967 roku w wybrzeży Kornwalii doszło do katastrofy tankowca "Torrey Canyon", w wyniku której doszło do wycieku 120 tysięcy ton ropy naftowej. Wydarzenie to było bezpośrednim bodźcem do stworzenia kolejnej ważnej konwencji IMO - MARPOL (International Convention for Prevention of Pollution from Ships), czyli Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki. Powstała ona w 1973 roku. Konwencja ta obejmuje nie tylko przepisy związane z zapobieganiem katastrofom tankowców, ale również regulacje, dotyczące zanieczyszczenia morza ze statków przez środki chemiczne, towary pakowane, ścieki, śmieci i zanieczyszczenie powietrza.

W kolejnych dekadach była to często stosowana praktyka. Katastrofy statków, w których ginęło wielu ludzi lub były wyrządzone znaczące szkody środowisku (m.in. "Exxon Valdez", "Herald of Free Enterprise", "Estonia", "Prestige" itd.) skutkowały natychmiastowymi działaniami IMO i opracowaniem przez tą organizację przepisów, mających w przyszłości zapobiec tego rodzaju tragediom. Najczęściej mają one formy aneksów i poprawek  dołączanych do poszczególnych konwencji.

Do tej pory IMO opracowało łącznie 32 konwencje (zbiorów przepisów dotyczących danej sfery działalności statku i załogi). Oprócz SOLAS-u I MARPOL-u, warto też wspomnieć o konwencjach : COLREG 1972 - konwencja dotycząca zapobiegania kolizjom statków (Convention on the International Regulations for Preventing Collisions at Sea), LL 1966 - konwencja o liniach ładunkowych (International Convention on Load Lines), regulująca ilość ładunku, jaki można załadować na dany statek, STCW 1978 (International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers) - konwencja o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht, SAR 1979 - konwencja o poszukiwaniu i ratownictwie morskim. Jedną z ostatnich konwencji IMO, której przepisy są obecnie wdrażane w życie jest Międzynarodowa konwencja o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi i osadami (BWM 2004 - International Convention for the Control and Management of Ships' Balalst Water and Sediments).

Konwencje po przyjęciu przez IMO są następnie wdrażane w życie. Zanim jednak to nastąpi musi dojść do ich ratyfikacji przez rządy poszczególnych krajów - członków IMO. Do wdrożenia w życie danej konwencji wyznaczany jest określony pułap, ilości krajów członków dysponujących odpowiednim tonażem. Jeśli dany kraj ratyfikuje przepisy IMO, zobowiązany jest następnie do ich przyjęcia na oficjalnej ścieżce legislacyjnej.

Wymiernym dowodem skuteczności działań IMO jest zmniejszająca się z roku na rok ilość wypadków na morzu. W ciągu ostatniej dekady, pomimo gwałtownie rosnącej ilości statków wchodzących do komercyjnej żeglugi, zanotowano aż 50 procentowy spadek morskich wypadków.

Struktura IMO

IMO działa w ramach następującej struktury. Najważniejszym organem jest Zgromadzenie (Assembly), w skład którego wchodzą delegaci wszystkich krajów członkowskich. Zgromadzenie zbiera się co dwa lata, w celu zaktualizowania wszystkich nowych przepisów morskich. Z kolei organem zarządzającym w okresie dwuletnim pomiędzy sesjami zgromadzenia jest Rada. W jej skład wchodzi 40 krajów członkowskich wybieranych wg. następującego klucza : 10 państw posiadających flotę morską o największym tonażu, 10 państw o największych obrotach w handlu morskim oraz 20 państw, mających szczególne dla żeglugi lub transportu morskiego. Opracowaniem przepisów w poszczególnych sektorach zajmują się Komitety. Jest ich pięć, w tym najważniejsze : Komitet Bezpieczeństwa na Morzu (MSC - Maritime Security Committee) oraz Komitet Ochrony Środowiska Morskiego (MEPC - Marine Environtment Protection Committee). Całość prac IMO koordynuje Sekretariat, kierowany przez Sekretarza Generalnego i zatrudniający ok. 300 osób międzynarodowego personelu. Od stycznia 2016 roku, na czteroletnią kadencję Sekretarza Generalnego wybrany został Koreańczyk Kitack Lim. Siedziba Główna IMO znajduje się w Londynie.

Stałym przedstawicielem polskiego rządu (Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej) przy IMO jest obecnie dr Wacław Bielawski. Specjaliści z polskich firm gospodarki morskiej biorą również udział aktywny udział w pracach Komitetów i Podkomitetów IMO.

Krzysztof Gogol

„Zadanie publiczne współfinansowane przez Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w konkursie „Światowe Dni Morza 2018” (Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej).

Partnerzy portalu

Dziękujemy za wysłane grafiki.