23 października 2014 r. Rada Europejska uzgodniła, przedstawione przez Komisję w styczniu 2014 r., ramy polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030. Wśród celów Unii znalazły się: ograniczenie wewnętrznych emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% w porównaniu z poziomem z roku 1990, zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w energii zużywanej w UE do co najmniej 27%, osiągnięcie w pełni funkcjonującego wewnętrznego rynku energii.

Jednym z elementów walki z emisją gazów cieplarnianych jest system monitorowania, informowania i weryfikacji emisji dwutlenku węgla w transporcie morskim.

Instrumentem wprowadzającym System MRV (monitoring, reporting and verification) ma być rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady, którego tekst został przyjęty przez ENVI – Komisję Środowiska Parlamentu Europejskiego 3 grudnia 2014 r. a następnie 17 grudnia 2014 r. przez Radę Unii Europejskiej do spraw środowiska. Jeżeli Parlament Europejski zagłosuje za uchwaleniem nowych przepisów na jednym z posiedzeń plenarnych planowanych na wiosnę,
Rozporządzenie wejdzie w życie 1 lipca 2015 r. Ze względu na to, że omawiane regulacje znajdują się na końcowym etapie ścieżki legislacyjnej, warto zapoznać się z ich głównymi założeniami.

Zakres zastosowania

Obowiązki przewidziane w rozporządzeniu obejmą zakresem podmiotowym właścicieli statków albo inne podmioty odpowiedzialne za eksploatację statku, jak zarządcy czy bareboat-czarterujący. Jeśli chodzi o zakres przedmiotowy, należy zwrócić uwagę, że nowe regulacje obejmą jedynie duże statki, o pojemności przekraczającej 5000 GT. Ograniczenie takie jest uzasadnione tym, że właśnie największe jednostki odpowiadają za 90% emisji CO2, natomiast zastosowanie niższego progu wiązałoby się z niepotrzebnymi ciężarami administracyjnymi dla właścicieli, czy armatorów małych i, co za tym idzie, mniej szkodliwych jednostek. Drugim ograniczeniem zakresu przedmiotowego Rozporządzenia jest jego zastosowanie do statków zawijających do portów któregokolwiek państwa członkowskiego, poruszających się pomiędzy takimi portami, czy też do statków pływających z portu państwa członkowskiego do państwa z poza UE. Obowiązki przewidziane w Rozporządzeniu obejmą emisje powstałe podczas podróży do, z lub między portami państwa członkowskiego. Z zakresu zastosowania nowych regulacji wyłączone będą okręty wojenne, statki rybackie i przetwórnie, statki drewniane prymitywnej konstrukcji, a także statki nie napędzane mechanicznie i statki rządowe nie używane w celach komercyjnych.

Obowiązki

Podmioty objęte zakresem Rozporządzenia do 31 sierpnia 2017 roku będą musiały dostarczyć weryfikatorom plan monitorowania wskazujący wybrane metody monitorowania i informowania o emisjach a także pozostałe informacje dotyczące każdego z ich statków o pojemności powyżej 5000 GT. W przypadku nowych jednostek (statków, które zostaną objęte przepisami po wskazanej wyżej dacie) przekazanie planu monitorowania nastąpić będzie musiało niezwłocznie, nie później jednak niż dwa miesiące po pierwszym zawinięciu statku do portu państwa członkowskiego.

Plan monitorowania będzie musiał zawierać szereg danych przewidzianych w Rozporządzeniu, w tym między innymi dane identyfikacyjne statku, opisy źródeł emisji CO2, opis procedur zastosowanych do monitorowania spalania paliwa, czy też opis procedur służących do określenia danych dotyczących konkretnej podróży statku, jako że nie zawsze cała aktywność statku będzie wchodziła w zakres Rozporządzenia (np. w sytuacji, w której statek będzie pływał między portami państw znajdujących się poza UE, czasami tylko zawijając do portów państw członkowskich).

Obowiązek monitorowania emisji będzie spoczywał na właścicielach lub armatorach od 1 stycznia 2018 r. Podmioty te, na podstawie przekazanego uprzednio planu monitorowania będą sporządzać raporty dotyczące m.in. emisji CO2 przez statki, a następnie, po ich weryfikacji przez akredytowane podmioty, przekazywać je do 30 kwietnia następnego roku Komisji oraz władzom państw bandery. Ponadto wprowadzony zostanie obowiązek posiadania na pokładzie statku dokumentacji dotyczącej spełniania wymagań odnośnie monitorowania i przekazywania wyżej wskazanych informacji. Opracowanie systemu kar za niewypełnienie obowiązków przewidzianych w Rozporządzeniu Unia powierzyła poszczególnym państwom członkowskim.

Informacje przekazywane w raportach przez właścicieli lub armatorów będą publicznie udostępniane do 30 czerwca roku, w którym zostały przekazane.

Podsumowanie

Należy zauważyć, że transport morski jest do tej pory jedynym rodzajem transportu, którego UE nie brała pod uwagę w swoich działaniach dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych. Jednak ze względu na 48% wzrost emisji CO2 w transporcie morskim na terenie UE w latach 1990-2007 organy Unii zaczęły bardziej przyglądać się tej gałęzi transportu.
System MRV jest pierwszym z etapów planowanego planu ograniczenia emisji CO2. Do skutecznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych potrzeba jeszcze regulacji wywierających ekonomiczny wpływ na podmioty odpowiedzialne za emisję w nadmiernych ilościach, które to regulacje niewątpliwie zostaną przez UE wprowadzone.

Na marginesie warto zauważyć, że sektor żeglugowy strefy SECA od 1 stycznia 2015 r. boryka się z problemem konieczności dopasowania do regulacji dotyczących ograniczenia zawartości siarki w paliwach okrętowych. Kolejne rozwiązania mające na celu ochronę środowiska naturalnego, jak chociażby opisane w artykule Rozporządzenie, chociaż są potrzebne, to na pewno nie ułatwiają prowadzenia działalności żeglugowej.

Radca prawny Aleksander Błahy
Aplikant radcowski Paweł Bilicki
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl