Jak wpisać statek w budowie do rejestru statków w budowie? Jak wykreślić statek z rejestru stałego?

Odpowiedź na powyższe pytania znajdziemy w dwóch aktach prawnych, tj.:
1. Kodeksie morskim z dnia 18 września 2001 r.;
2. rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie rejestru okrętowego i postępowania rejestrowego.

Na wstępie, podkreślić trzeba, że ustawodawca, w oparciu o specyfikę branży morskiej, wyróżnił kilka sytuacji, z którymi możemy mieć do czynienia chcąc wpisać dany statek do rejestru. Z uwagi na to wyróżnił kilka rodzajów wpisów:
1. wpis statków do rejestru stałego (stanowiących polską własność i uważanych za stanowiące polską własność);
2. wpis statków do rejestru tymczasowego (które uzyskały czasową polską przynależność);
3. wpis statków w budowie do rejestru statków w budowie.

Co do zasady, statek stanowiący polską własność podlega obowiązkowi wpisu do polskiego rejestru okrętowego prowadzonego przez izbę morską właściwą dla portu macierzystego statku. Niezależnie od rodzaju rejestru, wnioski o wpis do rejestru powinny być dokonywane na piśmie.

1. WPIS STATKU DO REJESTRU STAŁEGO

JAKIE INFORMACJE NALEŻY ZAMIEŚCIĆ WE WNIOSKU?

We wniosku o wpis statku do rejestru stałego podajemy:

1. charakterystykę statku (na podstawie świadectwa pomiarowego), wymieniając:

1) nazwę, jaką posiada statek w czasie zgłoszenia lub wniosku o wpis, oraz poprzednie jego nazwy, a w odniesieniu do statku, co do którego przepisy przewidują inne oznaczenie - to oznaczenie oraz numer identyfikacyjny Międzynarodowej Organizacji Morskiej,
2) międzynarodowy sygnał wywoławczy statku,
3) nazwę portu macierzystego statku,
4)  rok i miejsce budowy, nazwę stoczni, w której statek został zbudowany, o ile dane te są znane, materiał główny kadłuba, rodzaj napędu i przeznaczenie statku,
5) wymiary główne (rejestrowe),
6) pojemność brutto i netto,
7) nazwę organu, który wystawił świadectwo pomiarowe, oraz numer i datę wystawienia tego świadectwa;

2. oznaczenie właściciela lub wszystkich współwłaścicieli i armatora statku, wymieniając:

1) jeżeli statek stanowi przedmiot współwłasności - rodzaj i podstawę współwłasności, a w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych - wysokość udziałów wszystkich współwłaścicieli,
2) podstawę nabycia lub udziału we współwłasności z notarialnie poświadczonymi podpisami na umowie,
3) jeżeli armator nie jest właścicielem statku - oznaczenie dokumentu zawierającego zgodę właściciela statku na uprawianie żeglugi przez armatora;

3. wartość statku.

Oznaczenie wszystkich właścicieli, współwłaścicieli i armatora statku (z uwzględnieniem zmian w tym zakresie, które nastąpiły po wpisaniu statku do rejestru) powinno nastąpić w poniższy sposób:

1) w odniesieniu do osób prawnych nazwę i siedzibę osoby prawnej oraz położoną w Rzeczypospolitej Polskiej siedzibę zakładu głównego lub oddziału armatora, z podaniem rejestru, w którym osoba ta została wpisana, i organu, który ten rejestr prowadzi,
2) w odniesieniu do spółek jawnych i komandytowych - nazwę (firmę), siedzibę spółki, imiona, nazwiska, miejsce zamieszkania i adres wszystkich wspólników oraz numer spółki w rejestrze przedsiębiorców,
3) w odniesieniu do osób fizycznych - imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, adres i obywatelstwo;
4) w odniesieniu do przedsiębiorców numer odpowiedniego rejestru i organ rejestrowy oraz nadany numer identyfikacji statystycznej (REGON),
5) armatora w sposób określony jak wyżej oraz zmiany, które nastąpiły po wpisaniu statku do rejestru.


CO NALEŻY DOŁĄCZYĆ DO TAKIEGO WNIOSKU?

Do prawidłowo skonstruowanego wniosku należy również dołączyć właściwą dokumentację.

W przypadku wpisu statku do rejestru stałego jest nią:

1. dokument zatwierdzający nazwę statku lub inne jego oznaczenie oraz, w miarę możliwości, dokumenty stwierdzające poprzednie nazwy lub oznaczenia statku;
2. dokument stwierdzający przydzielenie międzynarodowego sygnału wywoławczego i nadanie numeru identyfikacyjnego Międzynarodowej Organizacji Morskiej;
3. oryginał świadectwa pomiarowego, wraz z odpisem tego świadectwa uwierzytelnionym przez organ, który świadectwo to wystawił;
4. dokument stwierdzający rok i miejsce budowy statku oraz stocznię, w której statek został zbudowany, jeżeli zgłaszający posiada taki dokument;
5. jeżeli przedsiębiorcą jest właściciel lub armator statku - wyciąg z rejestru przedsiębiorców lub ewidencji działalności gospodarczej zawierający:
1) oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę lub siedzibę jego zakładu głównego albo oddziału w Rzeczypospolitej Polskiej, adres, datę i numer w rejestrze,
2) zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji statystycznej (REGON) lub podatkowej (NIP);
6. odpis dokumentu stanowiącego podstawę nabycia własności lub udziału we współwłasności statku;
7. jeżeli armator nie jest właścicielem statku - odpis dokumentu zawierającego zgodę właściciela statku na uprawianie żeglugi przez armatora;
8. jeżeli współwłaścicielem statku nie jest Skarb Państwa, osoba prawna mająca siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej ani obywatel polski zamieszkały w Rzeczypospolitej Polskiej - dowód potwierdzający miejsce zamieszkania armatora w Rzeczypospolitej Polskiej albo mieszczącą się w Rzeczypospolitej Polskiej siedzibę jego zakładu głównego lub oddziału;
9. jeżeli statek był poprzednio wpisany do rejestru za granicą - dowód wykreślenia go z rejestru zagranicznego albo dokumenty uprawdopodobniające to wykreślenie;
10. oryginał świadectwa o banderze, jeżeli świadectwo to wystawiono;
11. jeżeli przedmiotem wniosku o wpis jest hipoteka morska - pisemne oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu na jego statku hipoteki morskiej, na piśmie, z podpisem notarialnie poświadczonym, bądź umowę o ustanowieniu hipoteki morskiej (przejęcie przez wierzyciela hipotecznego posiadania statku obciążonego hipoteką, łącznie z upoważnieniem do jego sprzedaży, w celu zaspokojenia zabezpieczonej wierzytelności z dochodu, jaki przynosi statek, lub z ceny uzyskanej z jego sprzedaży; umowa powinna określać wartość statku), zawierające określenie wierzytelności pieniężnej, którą hipoteka ma zabezpieczać, albo mający moc prawną i stwierdzający wierzytelność tytuł wykonawczy lub odpowiednie postanowienie zabezpieczające;
12. jeżeli przedmiotem wniosku o wpis jest zastaw niebędący hipoteką morską - dokument obejmujący oświadczenie właściciela o ustanowieniu tego prawa.

Łącznie z wnioskiem o wpis statku stanowiącego przedmiot własności lub współwłasności osób fizycznych, osoby te zobowiązane są przedstawić dowód osobisty lub inny dokument stwierdzający obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania. Jeżeli osoby te mieszkają za granicą, należy przedstawić dowód stwierdzający, że armator ma miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej.

2. WPIS STATKU DO REJESTRU TYMCZASOWEGO

JAKIE INFORMACJE NALEŻY ZAMIEŚCIĆ WE WNIOSKU?

We wniosku o wpis statku do rejestru stałego podajemy:
1. dokument zatwierdzający nazwę statku lub inne jego oznaczenie oraz, w miarę możności, dokumenty stwierdzające poprzednie nazwy lub oznaczenia statku, jak i nazwę portu macierzystego statku w Rzeczypospolitej Polskiej;
2. rejestr stały statku oraz nazwę i siedzibę organu, który go prowadzi;
3. poprzednią przynależność statku i datę jej zawieszenia;
4. okres, na jaki statek uzyskał polską przynależność;
5. oznaczenie decyzji właściwych władz państwa stałego rejestru statku, zwalniającej statek czasowo z dotychczasowej przynależności;
6. armatora statku, w sposób określony armatora (w sposób określony jak w przypadku rejestru stałego);
7. oznaczenie i siedzibę przedstawicielstwa armatora w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli takie zostało utworzone;
8. oznaczenie umowy używania statku;
9. właściciela lub wszystkich współwłaścicieli statku (w sposób określony jak w przypadku rejestru stałego);
10. prawa zastawu i ograniczenia w rozporządzaniu statkiem, wpisane w rejestrze stałym statku, oraz inne dane z tego rejestru;
11. zapewnienie, że wnioskodawca będzie prowadził działalność armatorską w Rzeczypospolitej Polskiej oraz że kapitanem statku będzie obywatel polski;
12. wartość statku.
Również, chcąc dokonać wpisu do przedmiotowego rejestru podajemy charakterystykę statku na podstawie świadectwa pomiarowego.

CO NALEŻY DOŁĄCZYĆ DO TAKIEGO WNIOSKU?

Do przedmiotowego wniosku należy dołączyć:
1. odpis świadectwa pomiarowego (świadectwo pomiarowe wydane na podstawie Konwencji o pomierzaniu bądź innej umowy międzynarodowej w tym zakresie, której stroną jest Rzeczpospolita Polska);
2. odpis lub wyciąg ze stałego rejestru statku, zawierający opis statku, oznaczenie właściciela lub wszystkich współwłaścicieli oraz wpisane prawa zastawu i ograniczenia w rozporządzaniu statkiem;
3. decyzję zawierającą pisemną zgodę właściwych władz państwa stałego rejestru, właściciela lub wszystkich współwłaścicieli statku i wszystkich wierzycieli hipotecznych na nadanie statkowi czasowej polskiej przynależności oraz zapewnienie właściwych władz państwa stałego rejestru, że w czasie trwania polskiej przynależności statek nie będzie uprawniony do podnoszenia bandery tego państwa;
4. decyzję właściwych władz państwa stałego rejestru, zwalniającą statek czasowo z dotychczasowej przynależności;
5. odpis umowy używania statku;
6. jeżeli armator statku jest osobą prawną - zaświadczenie organu prowadzącego odpowiedni rejestr osób prawnych, stwierdzające pełną jego nazwę i siedzibę lub siedzibę jego przedstawicielstwa w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz datę i numer wpisania armatora do tego rejestru;
7. jeżeli armator jest osobą fizyczną - dowód stwierdzający miejsce jego siedziby lub zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej albo miejsce siedziby lub zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej jego przedstawiciela.


3. WPIS STATKU DO REJESTRU STATKÓW W BUDOWIE

JAKIE INFORMACJE NALEŻY ZAMIEŚCIĆ WE WNIOSKU?

We wniosku o wpis statku w budowie do rejestru statków w budowie podajemy:
1. oznaczenie identyfikacyjne albo nazwę statku w budowie;
2. datę położenia stępki lub wykonania równorzędnej pracy konstrukcyjnej w miejscu wodowania oraz numer budowy;
3. oznaczenie umowy o budowę statku, z podaniem daty jej zawarcia, terminu wykonania i wysokości uzgodnionego wynagrodzenia;
4. nazwę i siedzibę stoczni lub budowniczego, który statek buduje;
5. właściciela statku w sposób analogiczny jak w przypadku dwóch pozostałych rejestrów;
6. treść hipoteki morskiej, z podaniem kwoty, rodzaju waluty lub jednostki obliczeniowej (jednostką obliczeniową jest Specjalne Prawo Ciągnienia (SDR), określone przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy).

CO NALEŻY DOŁĄCZYĆ DO TAKIEGO WNIOSKU?

Do wniosku o wpis do rejestru statków w budowie należy dołączyć:
1. dokument stwierdzający oznaczenie identyfikacyjne albo nazwę statku w budowie, datę położenia stępki lub wykonania równorzędnej pracy konstrukcyjnej w miejscu wodowania oraz numer budowy;
2. odpis umowy o budowę statku;
3. jeżeli właściciel statku w budowie jest osobą prawną - zaświadczenie organu prowadzącego odpowiedni rejestr osób prawnych, stwierdzające pełną jego nazwę i siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej oraz datę i numer wpisania właściciela do tego rejestru;
4. jeżeli właściciel statku w budowie jest osobą fizyczną - dowód stwierdzający miejsce jego siedziby lub zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej;
5. jeżeli przedmiotem wniosku o wpis jest hipoteka morska - pisemne oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu na jego statku hipoteki morskiej, na piśmie, z podpisem notarialnie poświadczonym, bądź umowę o ustanowieniu hipoteki morskiej (przejęcie przez wierzyciela hipotecznego posiadania statku obciążonego hipoteką, łącznie z upoważnieniem do jego sprzedaży, w celu zaspokojenia zabezpieczonej wierzytelności z dochodu, jaki przynosi statek, lub z ceny uzyskanej z jego sprzedaży; umowa powinna określać wartość statku), zawierające określenie wierzytelności pieniężnej, którą hipoteka ma zabezpieczać, albo mający moc prawną i stwierdzający wierzytelność tytuł wykonawczy lub odpowiednie postanowienie zabezpieczające.

GDZIE NALEŻY ZŁOŻYĆ DANY WNIOSEK O WPIS?

Wnioski składa się do właściwych ze względu na siedzibę wnioskodawcy izb morskich.

OPŁATY

Co także istotne, w postępowaniu w sprawach rejestrowych, ponosi się koszty postępowania, które obejmują opłaty rejestrowe oraz zwrot wydatków.

I tak:
1. opłatę stosunkową w wysokości 0,2% wartości statku pobiera się od przyjęcia zgłoszenia lub wniosku o wpis do rejestru stałego statku o pojemności brutto powyżej 1.000 jednostek. Opłata ta wynosi w odniesieniu do statków o pojemności poniżej 1.000 jednostek 0,1% wartości statku;
2. opłatę stosunkową w wysokości 1/20 opłaty kancelaryjnej, lecz nie mniej niż 50 zł, pobiera się od przyjęcia wniosku o wpis statku do rejestru tymczasowego za każdy rok przyznanej statkowi czasowej polskiej przynależności. Odpowiednią część takiej opłaty pobiera się od przyznanej statkowi czasowej polskiej przynależności trwającej krócej niż rok;
3. opłatę stosunkową w wysokości 0,1% wartości wynagrodzenia uzgodnionego w umowie o budowę statku pobiera się od przyjęcia wniosku o wpis statku w budowie do rejestru statków w budowie (przy czym uiszczoną opłatę zalicza się na poczet odpowiedniej opłaty należnej od przyjęcia zgłoszenia lub wniosku o wpis statku do rejestru stałego);
4. opłatę stałą w wysokości 50 zł pobiera się od wniosku o wykreślenie statku z rejestru.
Warto również wspomnieć, że decyzja właściwej izby morskiej zostanie nam doręczona w formie postanowienia. Po wpisaniu do rejestru okrętowego statek otrzymuje certyfikat okrętowy, a statek w budowie - certyfikat statku w budowie. Taki certyfikat okrętowy stanowi dowód polskiej przynależności statku.
Druga część wpisu zostanie poświęcona zagadnieniu związanemu z wykreśleniem statku z rejestru.

5. WYKREŚLENIE STATKU Z REJESTRU STATKÓW

Obligatoryjnie wykreśla się z rejestru statków statek, który:

1. zatonął lub uległ zniszczeniu;
2. zaginął;
3. utracił polską przynależność;
4. utracił charakter statku morskiego.

Na wniosek dyrektora urzędu morskiego właściwego dla portu macierzystego statku, można wykreślić statek, który w okresie ostatnich 24 miesięcy został dwukrotnie zatrzymany przez inspekcje państwa portu z przyczyn leżących po stronie armatora, kapitana lub załogi statku. W ww. przypadkach wykreślenie statku z rejestru okrętowego wymaga zgody wierzyciela hipotecznego wyrażonej na piśmie.

Natomiast, statek w budowie wykreśla się z rejestru statków w budowie, gdy:

1. uległ zniszczeniu w trakcie budowy albo którego budowa została zaniechana;
2. został wpisany do rejestru stałego w Rzeczypospolitej Polskiej lub za granicą.

W takich sytuacjach wykreślenie również wymaga zgody wierzyciela hipotecznego wyrażonej na piśmie, chyba że statek w budowie został wpisany do rejestru stałego w Rzeczypospolitej Polskiej, a ciążąca na nim hipoteka morska została wpisana do tego rejestru z urzędu.

Chcąc wykreślić statek z rejestru statków należy pamiętać o tym, by w takim wniosku podać:

1. nazwę statku albo jego oznaczenie identyfikacyjne;
2. numer rejestrowy statku;
3. okoliczność, która ma być wpisana, i jej treść oraz dowód stwierdzający tę okoliczność.

Dodatkowo należy dołączyć:

1. dokumenty stanowiące podstawę zmiany lub uzupełnienia wpisów albo wykreślenia statku z rejestru, chyba że dokonujemy zgłoszenia utraty przez statek charakteru statku morskiego;
2. oryginał certyfikatu okrętowego;
3. świadectwo pomiarowe dotychczasowe i nowe, jeżeli takie wystawiono, a okoliczność, która ma być wpisana, dotyczy danych wpisanych na podstawie świadectwa.

Jeśli mamy do czynienia ze statkiem, który chcemy uznać za zaginiony, wówczas dokumentami stanowiącymi podstawę do uznania statku za zaginiony po upływie wymaganego okresu i do wykreślenia go z rejestru są: dokument stwierdzający port przeznaczenia statku oraz dokument stwierdzający ostatnią wiadomość o statku.

W sytuacji, gdy na danym statku ustanowiona została jako forma zabezpieczenia hipoteka morska, wówczas izba morska wzywa wierzyciela do złożenia oświadczenia, czy wyraża zgodę na wykreślenie. Jeżeli wierzyciel hipoteczny odmówi zgody, izba morska wyda postanowienie o odmowie wykreślenia statku lub statku w budowie z rejestru.



O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ?

- wszelkie dokumenty przedstawia się w oryginale lub urzędowo uwierzytelnionym odpisie;
- za wniosek o wykreślenie statku z rejestru (także tego w budowie) zapłacimy 50 zł.

Warto również podkreślić wagę złożenia stosownych wniosków bez zbędnej zwłoki. Przepisy określają, że zgłoszenie do rejestru okrętowego powinno być dokonane w ciągu 6 tygodni od dnia, w którym obowiązany do zgłoszenia dowiedział się o okoliczności podlegającej wpisowi do rejestru.

W razie bowiem niezgłoszenia statku lub okoliczności podlegających wpisowi do rejestru okrętowego izba morska może, w drodze postanowienia, nałożyć na obowiązanego do zgłoszenia karę grzywny w wysokości od 500 do 10 000 zł w celu spowodowania zgłoszenia. Grzywny nieuiszczone mogą być umorzone w całości lub części w przypadku dokonania zgłoszenia przez obowiązanego. Jeżeli obowiązany nie dokona zgłoszenia pomimo wezwania, izba morska może, po przeprowadzeniu dochodzenia, dokonać wpisu z urzędu, zaznaczając to w osnowie wpisu.

Jak widać, zarówno wpis jak i wykreślenie statku z rejestru statku są czynnościami, choć niezbyt skomplikowanymi, to obwarowanymi sztywnymi wymogami formalnymi. Dopiero po spełnieniu wszelkich warunków stawianych przez ustawodawcę możemy liczyć na pozytywne rozstrzygnięcie izby morskiej w naszej sprawie.

Aplikant adwokacki Karolina Grygorcewicz
Adwokat Patryk Zbroja
Kancelaria www.zbrojaadwokaci.pl