W ciągu ostatnich lat widać spore poruszenie wokół morskich farm wiatrowych, które mają powstać na obszarze Morza Bałtyckiego. Budowa morskich farm wiatrowych w Polsce ma przynieść korzyści w wielu obszarach aktywności – ekonomicznej (rozwój technologiczny, stymulacja dla rozwoju gospodarki czy zmniejszenie zapotrzebowania na import energii elektrycznej), środowiskowej (ograniczenie emisji szkodliwych substancji), jak i społecznej (obniżka cen prądu, wsparcie rynku pracy oraz lokalnej przedsiębiorczości – symulacje ekspertów wskazują, że zainstalowanie morskich farm wiatrowych o mocy 6 GW ma stworzyć ponad 70 tysięcy miejsc pracy na terenie całego kraju).

INNE KRAJE LEŻĄCE NAD MORZEM BAŁTYCKIM

Instalacje morskich farm wiatrowych posiada aktualnie 11 europejskich państw. Wśród nich za lidera rozwoju morskiej energetyki wiatrowej uznaje się Wielką Brytanię, w której moc zainstalowana przekroczyła 8 GW, podczas gdy do roku 2030 planuje się osiągnięcie na poziomie 30 GW.

Wśród państw pozyskujących energię z farm wiatrowych usytuowanych na morzu kolejne miejsca zajmują Niemcy, Dania, Belgia, Holandia.

W zeszłym roku w Danii energia pozyskiwana z odnawialnych źródeł energii, a konkretnie z farm wiatrowych (zarówno z morskich, jak i lądowych) pokrywała 41% krajowego zapotrzebowania energetycznego, co stanowi najwyższy poziom wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w całej Europie. Jak wynika z najnowszych doniesień Ministerstwo Energii Danii za cel postawiło sobie zbudowanie sztucznej wyspy, wokół której mają znaleźć się morskie farmy wiatrowe o łącznej mocy 10 GW co stanowi średnie zużycie 10 mln europejskich gospodarstw domowych.

POLSKA NA TLE INNYCH PAŃSTW

W Polsce Krajowy System Elektroenergetyczny, którego sumaryczna moc zainstalowana przekroczyła 41 GW, w ponad 70% jest oparty na elektrowniach opalanych węglem.

Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat można zaobserwować dynamiczny rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych, co znakomicie wpisuje się w politykę klimatyczną Unii Europejskiej, jak i światowe trendy ekologiczne.

Opierając się na danych opublikowanych przez Urząd Regulacji Energetyki pod koniec ubiegłego roku moc zainstalowanych farm wiatrowych w Polsce wynosiła blisko 5,9 GW, co stanowi ponad 14% mocy wytwórczych skupionych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym.
Podkreślenia wymaga, że aktualnie cała wytworzona moc pochodząca z siły i napędu wiatru została wytworzony przez farmy wiatrowe znajdujące się na lądzie, ale już za kilka lat do wiatraków usytuowanych na lądzie mają dołączyć morskie farmy wiatrowe położone na Bałtyku.

W ciągu ostatnich lat widać spore poruszenie wokół morskich farm wiatrowych, które mają powstać na obszarze Morza Bałtyckiego. Budowa morskich farm wiatrowych w Polsce ma przynieść korzyści w wielu obszarach aktywności – ekonomicznej (rozwój technologiczny, stymulacja dla rozwoju gospodarki czy zmniejszenie zapotrzebowania na import energii elektrycznej), środowiskowej (ograniczenie emisji szkodliwych substancji), jak i społecznej (obniżka cen prądu, wsparcie rynku pracy oraz lokalnej przedsiębiorczości – symulacje ekspertów wskazują, że zainstalowanie morskich farm wiatrowych o mocy 6 GW ma stworzyć ponad 70 tysięcy miejsc pracy na terenie całego kraju).

Za kluczowe aspekty realizacji projektu morskich farm wiatrowych na polskim Morzu Bałtyckim Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej wskazuje:

    a. Zagwarantowanie morskim farmom wiatrowym miejsca w planie zagospodarowania przestrzennego Morza Bałtyckiego;
    b. Przygotowanie i rozwijanie infrastruktury portowej oraz naziemnej, która ma zapewnić dostęp do energii z morskich farm wiatrowych;
    c. Opracowanie dedykowanego systemu wsparcia dla inwestorów morskich farm wiatrowych – najlepiej o randze ustawowe.

Pierwsze polskie morskie farmy wiatrowe mają rozpocząć produkcję energii około 2025 roku.

AKTUALNY STAN PRAWNY

Aktualnie kwestie związane z morskimi farmami wiatrowymi uregulowane są w sposób niedostateczny, chaotyczny oraz należy ich szukać w wielu aktach prawnych.

Dedykowaną ustawą dla energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych jest ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. Przed rokiem 2015, w którym to weszła ww. ustawa, rynek energii odnawialnej uregulowany był ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. Natomiast od 2015 r. regulowany jest właśnie ustawą o odnawialnych źródłach energii, przy pomocniczym zastosowaniu Prawa energetycznego.  

Niemniej jednak ustawa o odnawialnych źródłach energii nie reguluje kwestii związanych z morskimi farmami wiatrowymi w sposób kompleksowy oraz generalny.

Potencjalny podmiot zainteresowany tworzeniem morskich farm wiatrowych obowiązanych jest sięgnąć do wielu aktów prawnych oraz uzyskać wiele decyzji administracyjnych celem uzyskania finalnego pozwolenia na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich, pełniącego funkcję decyzji lokalizacyjnej dla morskiej farmy wiatrowej.  

Jako jeden z etapów przygotowania projektu inwestycyjnego w związku z budową morskiej farmy wiatrowej można wskazać wybór lokalizacji i uzyskanie prawa do wykorzystania wybranego obszaru morskiego do realizacji projektu. Kwestie związane z procesem wyboru lokalizacji dla przedsięwzięć realizowanych na obszarach morskich określa ustawa z dnia 21 marca 1991 o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Zgodnie z art. 23 powyżej wskazanej ustawy decyzją administracyjna, która potwierdza możliwość wykorzystania danego obszaru morskiego do realizacji i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej, jest pozwolenie na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich.

Niemniej jednak sięgnięcie do wyżej wymienionych ustaw jest niewystarczające, a kwestie związane z realizacją morskich farm wiatrowych znajdują się również w:

    • Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,
    • Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
    • Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,
    • Ustawie z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczania morza przez statki,
    • Ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne,
    • Ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim,
    • Ustawie z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski,
    • Ustawie z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie,


Powyższa lista aktów prawnych, nie jest listą w pełni wyczerpaną i nie stanowi katalogu zamkniętego, natomiast doskonale prezentuje, to jak kwestie związane z morskimi farmami wiatrowymi są rozsiane w polskim porządku prawnym.

NIEZBĘDNE ZMIANY W POLSKIM PRAWIE

W sierpniu 2019 r. Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni działając w imieniu Dyrektora Urzędu Morskiego w Słupsku, Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie oraz własnym podał do publicznej wiadomości informację o wyłożeniu do publicznego wglądu Prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich. Do dnia 27 września 2019 r. można było składać uwagi i wnioski do ustaleń prognozy.
 
Z listopadowych doniesień wynikało, iż ówczesne Ministerstwo Energii (aktualnie Ministerstwo Aktywów Państwowych) poinformowało o przygotowaniu projektu ustawy wspierającej rozwój energetyki wiatrowej w Polsce.

„Jest on wynikiem naszych intensywnych prac oraz konsultacji z wieloma partnerami m.in. przedstawicielami sektora i biznesu. Jestem przekonany, że proponowane regulacje w istotny sposób przyczynią się do powstania w przyszłości systemowo uformowanego sektora morskiej energetyki wiatrowej w Polsce” – podkreślał ówczesny minister energii Krzysztof Tchórzewski.

Zgodnie z tym wskazywano, jednocześnie Minister Energii wystąpił z wnioskiem o wpisanie przedmiotowego projektu do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. – Jest to niezbędny krok do dalszych prac legislacyjnych, czyli uruchomienia procesu konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych. Mamy nadzieję, że uda nam się je uruchomić w ciągu 2 -3 tygodni – podkreślał sekretarz stanu w Ministerstwie Energii Krzysztof Kubów odpowiedzialny za obszar odnawialnych źródeł energii.

Dnia 11 grudnia 2019 r. w Ministerstwie Aktywów Państwowych odbyła się konferencja Areopag Energetyki Odnawialnej 2019 zorganizowana przez Stowarzyszenie na rzecz efektywności im. prof. Krzysztofa Żmijewskiego. Podczas konferencji eksperci debatowali o perspektywach wdrażania regulacji prawnych dotyczącej morskiej energetyki wiatrowej.

Z wypowiedzi dyrektora Departamentu Energii Odnawialnej i Rozproszonej w Ministerstwie Aktywów Państwowych wynika, że jeszcze w bieżącym roku można się spodziewać, iż projekt ustawy wspierającej rozwój morskiej energetyki wiatrowej trafi do konsultacji –

„Chciałbym, żeby temat offshore przeszedł jak najszybciej do etapu konsultacji publicznych i mam nadzieję, że jeszcze w grudniu się to uda. Na to liczę i życzę państwu, żeby jeszcze przed świętami ten projekt mógł się ukazać, zostać przekazany do konsultacji” – powiedział dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej i Rozproszonej w Ministerstwie Aktywów Państwowych Piotr Czopek.

Podczas konferencji Areopag Energetyki Odnawialnej 2019 dyrektor Departamentu Energii Odnawialnej i Rozproszonej w Ministerstwie Aktywów Państwowych Piotr Czopek wskazał również na konieczność kolejnej nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii –

„Chcemy wprowadzić kolejne rozwiązania w zakresie energetyki rozproszonej i prosumenckiej, dalsze zmiany w obszarze klastrów energii, pewnie spółdzielni energetycznych prosumentów. Analizy już prowadzimy, a wynik poznają państwo na początku przyszłego roku.”

Podkreślenia wymaga, iż na dzień sporządzenia niniejszego artykułu na powszechnie dostępnych, rządowych witrynach internetowych zarówno Ministerstwa Aktywów Państwowych, jak i Rządowego Centrum Legislacji na próżno szukać projektu ustawy dedykowanej dla morskich farm wiatrowych, a tym samym na dzień dzisiejszy, niemożliwe jest wskazanie jakichkolwiek konkretów związanych z tym projektem.

PAKIET KLIMATYCZNO-ENERGETYCZNY DO ROKU 2020

Pakiet z 2020 r. jest wiążącym dla państw członkowskich zbiorem przepisów, które mają zagwarantować, że Unia Europejska osiągnie swoje cele zarówno w stosunku do klimatu, jak i energii do roku 2020.

W skład pakietu wchodzą następujące unijne akty prawne:

    1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych;

    2. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych;


    3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniająca dyrektywę Rady 85/337/EWG, Euroatom, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006;

    4. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.

W pakiecie klimatycznym, zwanym potocznie 3x20, określono 3 najważniejsze cele:

    1. Ograniczenie o 20 % emisji gazów cieplarnianych (w stosunku do poziomu z roku 1990),
    2. Udział energii za źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii w Unii Europejskiej na poziomie 20%,
    3. Zwiększenie o 20% efektywności energetycznej.

Podsumowanie

Słowem podsumowania należy wskazać, że dokonanie zmian przez polskiego ustawodawcę w zakresie regulacji dotyczących odnawialnych źródeł energii jest niezbędne. Kwestie związane z morskimi farmami wiatrowymi powinny zostać uregulowane w sposób przejrzysty oraz kompleksowy. Powyższe bezpośrednio przełoży się na wykorzystanie, wciąż niestety uśpionego polskiego potencjału morskich farm wiatrowych oraz jest szansą na odejście od energii pochodzącej z mniej ekologicznych, a bardziej szkodliwych dla środowiska źródeł energii, a tym samym stanowi szansę na realizację zobowiązań unijnych.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

aplikant radcowski Ewelina Kułakowska

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu, www.prawo-korporacyjne.pl.