Litewska spółka kolejowa Lietuvos Geleżinkeliai (LG) i spółka polska Orlen Lietuva podpisały w środę umowę partnerską, która kończy kilkuletni spór dotyczący taryf za przewóz ładunku koleją, rozwiązuje problemy logistyczne rafinerii oraz zwiększy jej rentowność.

"To przełom, który rozwiązuje nasze problemy logistyczne" – powiedział podczas konferencji prasowej prezes zarządu i dyrektor generalny Orlen Lietuva Ireneusz Fąfara.

W uroczystości podpisania umowy, którą określa się jako przełomową w stosunkach Litwy i Polski, udział wzięli m.in. premier Litwy Saulius Skvernelis, wicemarszałek polskiego Senatu Adam Bielan, minister transportu Litwy Rokas Masiulis, dyrektor generalny LG Mantas Bartuszka oraz prezes PKN Orlen Wojciech Jasiński.

"To przełomowa uroczystość w naszych relacjach gospodarczych" - ocenił po podpisaniu umowy wicemarszałek Bielan. Wskazał, że inwestycja Orlenu na Litwie jest ważna dla obu krajów; w momencie jej realizowania była największą polską inwestycją za granicą (obecnie drugą) i wciąż pozostaje największą inwestycją zagraniczną na Litwie.

"Cieszę się, że chmura burzowa, która wisiała nad tą inwestycją, została w wyniku tego porozumienia przepędzona" – powiedział wicemarszałek.

Z kolei prezes PKN Orlen podczas konferencji prasowej wyraził nadzieję, że "porozumienie zapewni obu stronom stabilizację w dążeniu do swoich interesów". "Osobiście traktuję naszą działalność na Litwie z dużą odpowiedzialnością. Musimy tak działać, abyście państwo na Litwie uważali, że dobrze zarządzamy naszą własnością, ale też ważną częścią litewskiej gospodarki" – powiedział Jasiński.

Natomiast premier Skvernelis zaznaczył, że "wspólną przyszłość mają tylko rozwiązania wzajemnie korzystne i dzień dzisiejszy jest tego dowodem".

"Zależy nam na pomyślności Orlenu na Litwie, gdyż jest to ważna część naszej gospodarki" - powiedział szef litewskiego rządu. Wskazał, że nabycie przez Orlen w 2006 roku pakietu kontrolnego rafinerii Mażeikiu Nafta "stanowiło kardynalną pomoc rządu polskiego na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Litwy".

"Ten spór nie był korzystny ani dla Litwy, ani dla Polski. Szkoda, że pochłonął tak dużo czasu. Na szczęście w końcu możemy dać dobry przykład w stosunkach polsko-litewskich. Dzisiejsze porozumienie potwierdza, że najtrudniejsze nawet i najbardziej zaognione kwestie w stosunkach gospodarczych lub politycznych mogą zostać rozwiązane. Wszystko zależy wyłącznie od dobrej woli obu stron" – podkreślił Skvernelis.

Premier przypomniał też, że inwestycja Orlenu na Litwie była inicjatywą ówczesnego prezydenta Polski, Lecha Kaczyńskiego.

W ocenie prezesa Orlen Lietuva zawarte w środę porozumienie z LG zapewnia stabilną przyszłość polskiej spółki. "Wiemy, co nas czeka, jakie będą koszty, a przewidywalność jest kluczową rzeczą w biznesie" - mówił Fąfara. Zapowiedział "nowe inwestycje na Litwie, których szczegóły mają być znane w końcu tego roku".

Orlen Lietuva od lat płaci za transport kolejowy więcej niż konkurenci z innych krajów. Od 2008 r., gdy zdemontowano 19 km torów w kierunku łotewskiego miasta Renge, Orlen Lietuva była zmuszona do transportu swych produktów dłuższą, liczącą 150 km drogą kolejową. Rozmowy między PKN Orlen, Orlen Lietuva a LG w sprawie kwestii spornych toczyły się od lat. W grudniu 2014 r. Orlen Lietuva złożyła w sądzie arbitrażowym w Wilnie wniosek o wszczęcie postępowania arbitrażowego przeciw Lietuvos Geleżinkeliai, w którym domaga się przeliczenia taryf za przewozy kolejowe zgodnie z umową zawartą z litewskim podmiotem kolejowym. Ostatnio kwota odszkodowań, o które wnosiła spółka od LG, wynosiła 422 mln zł. Również LG wszczęły postępowania sądowe, w których domagają się od Orlen Lietuva zapłaty z tytułu opłat za przewozy kolejowe, w wysokości 158 mln zł.

Zawarta umowa partnerska zakłada kompromis w postaci "podzielenia sporu finansowego na równe części". Spółki zrezygnowały także z roszczeń sądowych. Konsensus nie obejmuje jednak kwestii torów do Renge, ponieważ – jak uzasadnił Fąfara – sprawą tą zajmuje się obecnie Komisja Europejska i strony czekają na jej rozstrzygnięcie.

"Osiągnięty kompromis przewiduje równy podział wzajemnych roszczeń, wynikających ze sporu o stosowanie opłaty infrastrukturalnej. Wypracowano również porozumienie dotyczące wysokości taryf i wzajemnych zobowiązań, które obie strony uznały za konkurencyjne i korzystne biznesowo. Ustalony został także sposób stosowania opłaty infrastrukturalnej" - poinformował w komunikacie PKN Orlen.

PKN Orlen kupił w 2006 r. za 1,49 mld dol. od Jukosu 53,7 proc. akcji litewskiej spółki Mażeikiu Nafta zarządzającej rafinerią w Możejkach, a następnie na mocy umowy z rządem Litwy nabył kolejne 30,66 proc. udziałów za ponad 852 mln dol. Po sfinalizowaniu sześć lat temu z rządem Litwy umowy kupna pozostałych 10 proc. udziałów i przeprowadzonym wykupie od drobnych inwestorów, płocki koncern ma 100 proc. akcji litewskiej rafinerii, która w 2009 r. zmieniła nazwę na Orlen Lietuva.

Według danych PKN Orlen na kupno Orlen Lietuva oraz na prowadzone tam od 2006 r. inwestycje płocki koncern wydał ok. 4 mld dol. Wynik netto Orlen Lietuva za 2016 r. wyniósł 238 mln dol., a za pierwszy kwartał tego roku 43 mln dol. Obecnie Orlen Lietuva jest największym podatnikiem na Litwie.

Z Wilna Aleksandra Akińczo