Polski ustawodawca ustawą z dnia 23 marca 2017 roku dokonał implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. zmieniając między innymi przepisy ustawy Kodeks karny (dalej: k.k.) oraz Kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.) poprzez wprowadzenie m. in. postulowanego nią przepadku rozszerzonego tam nazwanego „konfiskatą rozszerzoną” [por. pkt. 19 uzasadnienia Dyrektywy]. W myśl Dyrektywy jako przepadek o charakterze rozszerzonym należy rozumieć przepadek, który dotyczy mienia nie koniecznie pochodzącego z przestępstwa, za które podmiot zostaje skazany lecz, co do którego ustalono, że może pochodzić z popełnienia innego określonego czynu zabronionego. Przepadek w takiej formie ma umożliwić zbadanie majątku sprawcy pod kątem legalności jego pochodzenia, szczególnie w sytuacjach kiedy między majątkiem sprawcy a wykazywanymi dochodami zauważalna jest istotna rozbieżność. Ponadto przedmiotową nowelą wprowadzono do Kodeksu karnego możliwość orzekania przepadku wobec szczególnego przedmiotu majątku, jakim jest przedsiębiorstwo rozumiane w tym miejscu jednolicie z pojęciem przedsiębiorstwa na gruncie art. 551 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), jeżeli przedsiębiorstwo służyło do popełnienia przestępstwa lub ukrycia korzyści z przestępstwa (art. 44a k.k.).

Dzięki noweli zarówno w Kodeksie karnym, jak i Kodeksie karnym skarbowym znalazł się także wyraźny przepis uznający za korzyść majątkową pożytki rzeczy i praw, które same w sobie stanowią taką korzyść (art. 45 §1a k.k.). Z pewnością ucina to wszelkie dotychczasowe wątpliwości, co do możliwości orzekania przepadku w tym zakresie.

Na podstawie art. 45a k.k. umożliwiono orzeczenie przepadku także w sytuacji, kiedy szkodliwość czynu jest znikoma; gdy warunkowo umorzono postępowanie lub stwierdzono, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności, o której mowa w art. 31 § 1 k.k. albo jeżeli zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego (art. 45a §1 k.k.). Z kolei na podstawie §2 możliwe jest orzeczenie przepadku w sytuacji śmierci sprawcy, umorzenia postępowania z powodu jego niewykrycia, a także w przypadku zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby, jeżeli zebrane dowody wskazują, że w razie skazania zostałby orzeczony przepadek. W przypadku Kodeksu karnego skarbowego ustawodawca ograniczył się jedynie do wprowadzenia możliwości orzekania przepadku jedynie w zakresie śmierci sprawcy, umorzenia postępowania z powodu niewykrycia sprawcy, a także w przypadku zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby.

W związku z wprowadzonymi zmianami prawa karnego materialnego konieczne było także dostosowanie przepisów o charakterze proceduralnym dla umożliwienia, z jednej strony zabezpieczania przedmiotów, które po wydaniu wyroku skazującego podlegałyby przepadkowi i to już na etapie postępowania przygotowawczego, a z drugiej dla umożliwienia obrony dla podmiotów, których przedmioty majątkowe podlegają zabezpieczeniu albo może zostać orzeczony wobec nich przepadek. Dotyczy to w szczególności podmiotów trzecich nie uczestniczących w postępowaniu  w roli oskarżonych. Dla celów niniejszego opracowania skupimy się na materialno - prawnych skutkach ustawy z dnia 23.03.2017 r. o o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, zwłaszcza na instytucji przepadku przedsiębiorstwa także niebędącego własnością sprawcy oraz instytucją przepadku rozszerzonego, o której mowa w art. 45 §2 k.k. i art. 33 § 2 k.k.s. oraz proceduralnych kwestiach stosowania zabezpieczenia w postaci zarządu przymusowego.

Przepadek przedsiębiorstwa

Na podstawie art. 44a § 1 k.k. ustawodawca obecnie umożliwia orzeczenie przepadku przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c. stanowiącego własność sprawcy w sytuacji, kiedy ten uzyskał, choćby pośrednio z popełnienia przestępstwa znaczną korzyść majątkową, a przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub miało służyć do ukrycia takiej korzyści. Ustawa dopuszcza także orzeczenie przepadku równowartości pieniężnej przedsiębiorstwa. Wydaje się, że kwestię wyboru formy przepadku pozostawiono swobodzie sądu. Ponadto, nie jest dopuszczalne orzeczenie częściowego przepadku przedsiębiorstwa. Możne zastanawiać brak takiej możliwości, zwłaszcza jeżeli do popełnienia przestępstwa lub ukrycia korzyści wykorzystano np. jedynie wyodrębnią cześć przedsiębiorstwa albo takie działania prowadzono jedynie w poszczególnych oddziałach przedsiębiorstwa. Wydaje się jednak, że głównym celem ustawodawcy było położenie nacisku na penalizującą funkcję przepadku i tym samym pozbawienie sprawcy narzędzia, którym posługiwał się do osiągnięcia znacznej korzyści majątkowej.

Zasadniczą rewolucją jest umożliwienie orzeczenia przepadku przedsiębiorstwa nie stanowiącego własności sprawcy na podstawie art. 44a § 2 k.k. Regulacja ta ma na celu zapełnienie luki dotychczas wykorzystywanej przez sprawców, którzy uzyskiwali lub ukrywali korzyści majątkowe prowadząc cudze przedsiębiorstwa. Obecnie orzeczenie przepadku przedsiębiorstwa osoby fizycznej niebędącej sprawcą czynu zabronionego jest możliwe, o ile zostaną ustalone przez sąd przesłanki o charakterze podmiotowym wobec właściciela tego przedsiębiorstwa. Sąd może orzec przepadek przedsiębiorstwa, o ile ustalone zostanie, że jego właściciel chciał albo godził się na to, że będzie ono służyło do popełnienia przestępstwa lub ukrycia korzyści z niego płynącej. Jak wynika z tego konieczne jest ustalenie zamiaru właściciela przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia procesowego, właścicielowi przedsiębiorstwa, co do którego może zostać orzeczony przepadek przyznano prawa strony w zakresie czynności odnoszących się do tego środka. Dla orzekania o przepadku przedsiębiorstwa będącego własnością osoby fizycznej nie będącej sprawcą istotne jest, że zastosowanie tej instytucji jest możliwe jedynie w przypadku, kiedy zostanie ustalona wina sprawcy bezpośredniego. Wynika to z tego, że ustawodawca posłużył się pojęciem „sprawcy przestępstwa” nie „sprawcy czynu zabronionego”.

Wątpliwości budzi §3 analizowanego artykułu, który dotyczy sytuacji współwłasności przedsiębiorstwa podlegającego przepadkowi na podstawie §1 albo 2 przepisu. Ustawa mówi, że przy orzekaniu przepadku w sytuacji współwłasności przedsiębiorstwa uwzględnia się w ich granicach wolę i świadomość poszczególnych współwłaścicieli.

Negatywne przesłanki stosowania przepadku określone zostały w §4 i 5 analizowanego artykułu. Zgodnie z art. 44a §4 k.k. nie orzeka się przepadku jeżeli byłoby to niewspółmierne do wagi popełnionego przestępstwa, stopnia zawinienia oskarżonego lub motywacji i sposobu zachowania się właściciela przedsiębiorstwa. Naturalnie w sytuacji przepadku, o którym mowa w art. 44a §1 k.k. ocenia się jedynie wagę popełnionego przestępstwa oraz stopień zawinienia oskarżonego.

Przepadku przedsiębiorstwa nie orzeka się także w sytuacji, gdy szkoda wyrządzona przestępstwem lub wartość ukrytej korzyści nie jest znaczna wobec rozmiaru działalności przedsiębiorstwa (art. 44a §5 k.k.). Ustalenie rozmiaru działalności powinno zostać dokonane zgodnie z art. 115 §24 k.k., który stanowi, że przy ocenie rozmiaru działalności przedsiębiorstwa sąd bierze pod uwagę wartość przedsiębiorstwa.

Wobec osoby fizycznej niebędącej sprawcą możliwe jest odstąpienie od orzekania o przepadku także na podstawie art. 44a § 6 k.k. Na podstawie tego przepisu poddano ocenie sądu czy w danych okolicznościach sprawy orzeczenie przepadku nie byłoby niewspółmiernie dolegliwe dla właściciela przedsiębiorstwa. Ciężko wskazać na konkretny przykład zastosowania tego przepisy ze względu na jego funkcję i uzależnienie od decyzji sądu.

Przenosząc rozważania na tło zagadnień karnoskarbowych należy zauważyć, że mimo noweli nie została wprowadzona do Kodeksu karnego skarbowego podstawa dla orzekania przepadku swoistego przedmiotu, jakim jest przedsiębiorstwo. Wynika to z okoliczności, iż art. 20 k.k.s. swoją treścią wyłącza stosowanie przepisów części ogólnej Kodeksu karnego poza przepisami, które zostały w nim wyraźnie wymienione. Wśród tych przepisów nie został wskazany art. 44a k.k., co oznacza, że ta instytucja nie może być stosowana w sprawach karnoskarbowych.

Przepadek rozszerzony

Mając na celu wprowadzenie do polskiego systemu prawnego rozwiązań wymaganych prawem wspólnotowym polski ustawodawca znowelizował art. 45 §2 k.k. Zgodnie z nowym brzemieniem:

    a) w razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa znacznej wartości, albo,

    b) przestępstwo, z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożone     karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat, lub popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa -

- za korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa uważa się mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, chyba że sprawca lub inna     zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

W przypadku Kodeksu karnego skarbowego nowelizacji poddano art. 33 §2 k.k.s., który różni się w swojej treści od analogicznego przepisu art. 45 §2 k.k. określeniem wysokości wartości korzyści majątkowej (zamiast „znacznej korzyści” pojawia się pojęcie „dużej wartości”, które zostało zdefiniowane w art. 53 §15 k.k.s.) oraz oznaczeniem górnego progu zagrożenia karą przestępstw, z których choćby potencjalne korzyści podlegają przepadkowi – w przypadku przestępstw skarbowych zagrożenie karą pozbawienia wolności w górnej granicy musi przekraczać 3 lata, a nie 5 lat jak to ma miejsce w przypadku Kodeksu karnego.   

Jak wynika z powyższego implementacji dokonano poprzez zastosowanie domniemania prawnego, które może zostać obalone przez sprawcę lub inną osobę zainteresowaną poprzez przedstawienie dowodu przeciwnego. Sformułowanie domniemania należy ocenić negatywnie. W pierwszej linii należy stwierdzić, że przerzucenie ciężaru dowodowego na sprawcę i osoby zainteresowane jest niezgodne z treścią Dyrektywy, która wymaga dla stosowania przepadku m.in. ustalenia konkretnych faktów i zdobycia oraz zbadania dostępnych dowodów, takich jak nieproporcjonalna do legalnego dochodu oskarżonego wartość jego mienia. Odwrócenie ciężaru dowodowego powoduje, że w istocie możliwe jest orzeczenie przepadku w sytuacji kiedy brak jest takich faktów i dowodów. Ustawodawca nie wymaga także, aby sąd oceniał okoliczności sprawy, na co wskazuje Dyrektywa.

Niewątpliwie sąd samodzielnie powinien ustalić fakty znane urzędowo w myśl art. 168 Kodeksu postępowania karnego (dalej: k.p.k.) dotyczy to w szczególności zeznań podatkowych oskarżonego (np. deklaracje podatkowe w przypadku podatku od towarów i usług). Jednak zastosowany model w konkretnych przypadkach może prowadzić do znacznego przedłużenia postępowania. Wykazanie, iż wszelkie mienie, co do którego sprawca uzyskał jakikolwiek tytuł prawny w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa do chwili wydania choćby nieprawomocnego wyroku nie pochodzi z przestępstwa może wymagać przedstawienia przez oskarżonego znacznej ilości dowodów, zwłaszcza dokumentów stwierdzających tytuł uzyskania przysporzeń. Problematyczna staje się także sytuacja dowodowa sprawcy, kiedy określone prawo majątkowe stanowi przedmiot sporu np. o charakterze cywilnoprawnym, co do okoliczności nabycia mienia, które nie zostało dotąd wydane sprawcy. W szczególności w sytuacji, kiedy postępowanie dotyczy ustalenia nieważności czynności prawnej z określonych powodów. Problemy związane z wykazaniem, iż określone mienie nie pochodzi z działalności przestępczej mogą także dotyczyć w konkretnych okolicznościach sprawy szerokiego grona osób tzw. „zainteresowanych”, które uogólniając w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa dokonywały jakichkolwiek przesunięć majątkowych ze skazanym. W przypadku ścigania przestępstw o charakterze prania brudnych pieniędzy z całą pewnością ze szczególnym zainteresowaniem będą badane wszelkie transakcje handlowe i gospodarcze prowadzone przez sprawcę z osobami trzecimi.

Swoiste problemy ze stosowaniem instytucji przepadku rozszerzonego mogą pojawić się na gruncie tematyki karnoskarbowej. Ustalenie przesłanki osiągnięcia przez sprawcę korzyści majątkowej w wielu przypadkach może nie być możliwe, bowiem stosunkowo często może tu występować rozdźwięk między tym kto popełnia przestępstwo, a kto uzyskuje korzyść.

Dodatkowym zagrożeniem jest możliwość pośredniego uzyskiwania niekiedy szerokiego zakresu informacji o działalności podmiotów trzecich poprzez konieczność wykazywania legalności wszelkich czynności prawnych dokonanych ze sprawcą. O zagrożeniach związanych z możliwością uzyskiwania szerokiego dostępu do informacji wrażliwych z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej przez organy postępowania będzie szerzej mowa w dalszej części opracowania.

Zabezpieczenie – zarząd przymusowy przedsiębiorstwa

Zabezpieczenie przepadku przedmiotów i korzyści majątkowych w przypadku przestępstw ściganych na podstawie Kodeksu karnego na gruncie prawa procesowego możliwe jest, kiedy zarzucone zostało oskarżonemu popełnienie przestępstwa, za które może zostać orzeczony przepadek, jeżeli bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione (art. 291 §1 k.p.k.). Przepis ten znajduje swój odpowiednik na gruncie Kodeksu karnego skarbowego w art. 131 k.k.s., który dodatkowo rozszerza zakres stosowania zabezpieczenia o możliwość jego ustanowienia na mieniu podmiotu pociągniętego do odpowiedzialność posiłkowej, jednak w odniesieniu do środka karnego przepadku tylko w zakresie przepadku równowartości pieniężnej przedmiotów, o których mowa w art. 29 k.k.s.

Kodeks postępowania karnego we wprowadzonym nowelą przepisie art. 292a k.p.k. umożliwia ustanowienie zabezpieczenia w postaci wprowadzenia zarządu przymusowego w przedsiębiorstwie sprawcy lub osoby trzeciej w przypadkach określonych w art. 44a k.k. (przepadek przedsiębiorstwa) oraz art. 45 §3 k.k. (nabycie od sprawcy mienia stanowiącego korzyść z przestępstwa), a także w przypadku, kiedy niemożliwe jest wydanie wyroku skazującego (art. 45a §1 i 2 k.k.)

Ze względu na wskazaną wcześniej technikę odesłań stosowaną w przepisach Kodeksu karnego skarbowego również w przypadku postępowań karnoskarbowych możliwe jest ustanowienie takiego zarządu przymusowego Warto wskazać, iż w tym przypadku do zarządu przymusowego i sposobu jego wykonywania stosujemy przepisy k.p.c., o ile dane kwestie nie są uregulowane przepisami k.p.k.

Postanowienie o ustanowieniu zarządu przymusowego może zapaść już na etapie postępowania przygotowawczego, jednak takie postanowienie w każdym przypadku podlega zatwierdzeniu przez sąd. Postanowienie o zabezpieczeniu może wydać prokurator, który ma obowiązek wnieść o zatwierdzenie swojego postanowienia do właściwego sądu rejonowego w terminie 7 dni. W terminie kolejnych 7 dni sąd ma obowiązek rozstrzygnąć o zatwierdzeniu tego postanowienia (art. 292a § 3 k.p.k.). Na etapie postępowania przed sądem postanowienie o zabezpieczeniu przez ustanowienie zarządu przymusowego wydaje wyłącznie sąd zgodnie z art. 292a §7 k.p.k. Na zarządcę może zostać wyznaczona osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego.

Zarządca, zgodnie z art. 292a § 8 k.p.k. ma obowiązek zapewnić ciągłość pracy zabezpieczonego przedsiębiorstwa oraz przekazuje sądowi lub prokuratorowi posiadane informacje mające znaczenie dla toczącego się postępowania, w szczególności o sposobie i okolicznościach wykorzystania tego przedsiębiorstwa do popełnienia przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego korzyści oraz o rzeczach i dokumentach mogących stanowić dowód w sprawie. Dodatkowo zgodnie z §9 analizowanego artykułu zarządca sporządza spis składników majątku i praw majątkowych przedsiębiorstwa i przekazuje go prokuratorowi lub sądowi, który wydał postanowienie o zabezpieczeniu. 

Wobec powyższego należy zauważyć, że w każdym przypadku, kiedy z okoliczności sprawy wynika, że prawdopodobne jest orzeczenie przepadku określonych składników majątkowych możliwe jest wprowadzenie do przedsiębiorstwa nie tylko stanowiącego własność sprawcy ale także osób trzecich zarządcy przymusowego, którego zadaniem będzie dokładne zbadanie właściwie całej sytuacji prawnej i faktycznej przedsiębiorstwa. Stanowi to nie lada zagrożenie dla tajemnic gospodarczych przedsiębiorstw. Zdecydowanie należy też wskazać na negatywne skutki o charakterze zahamowania rozwoju gospodarczego przedsiębiorstwa. Zarządca ma obowiązek jedynie zapewnić ciągłość pracy zabezpieczonego przedsiębiorstwa i nie ma obowiązku w gruncie rzeczy działać zgodnie z ekonomicznym interesem przedsiębiorstwa. Będzie  to z pewnością powodowało zatrzymanie wszelkich inwestycji technicznych czy technologicznych, które często są finansowane choćby ze środków unijnych. Może to prowadzić do odebrania przyznanych środków i nakazania obowiązku ich zwrotu. Skutki finansowe mogą być dla przedsiębiorstwa mogą okazać się katastrofalne. Możliwa wydaje się sytuacja kiedy w okresie ustanowienia zabezpieczenia zarządca, co prawda zachowuje ciągłość pracy przedsiębiorstwa ale skutki zahamowania inwestycji (w tym wspomniane następcze obowiązki zwrotu środków finansowania) powodują, że w niedługim czasie po ustaniu zarządu przedsiębiorstwo staje się niewydolne ekonomicznie.

Sprawcy będącemu właścicielem przedsiębiorstwa oraz osobom trzecim przysługuje możliwość zażalenia postanowienia o zabezpieczeniu. Jednak wniesienie zażalenia nie oznacza wstrzymania jego wykonania, zgodnie z art. 462 k.p.k. Ponadto, właścicielowi przedsiębiorstwa lub innej osobie kierującej w jego imieniu przedsiębiorstwem przysługuje środek prawny w postaci wniosku o wyłączenie określonych składników majątku lub praw majątkowych z zabezpieczenia (art. 292a § 9 k.p.k.). Na postanowienie w przedmiocie wyłączenia tych elementów przedsiębiorstwa przysługuje zażalenie stronom, pokrzywdzonemu oraz właścicielowi lub osobie kierującej przedsiębiorstwem w jego imieniu (art. 292a §10 k.p.k.).

Należy wskazać, że ustanowienie zarządu przymusowego może w równej mierze dotyczyć przedsiębiorstw należących do osób fizycznych, jak i osób prawnych, w szczególności spółek prawa handlowego zgodnie z art. 292b k.p.k. jeżeli zebrane dowody wskazują na wysokie prawdopodobieństwo, że podmioty te będą pociągnięte do odpowiedzialności na podstawie ustawy z dnia 28 października 2002 roku o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. z 2017r. Poz. 724).

Wnioski

Implementację Dyrektywy można ocenić pozytywnie jedynie wąskim zakresie. Dotyczy to uznania wprost, iż pożytki rzeczy i praw mogą stanowić korzyść z przestępstwa. Jako dobre rozwiązanie należy wskazać, co do zasady możliwość orzeczenia przepadku w sytuacjach kiedy nie jest możliwe wydanie wyroku skazującego, choć i tam mogą pojawiać się istotne wątpliwości praktyczne. Co do zasady także jako celowe i uzasadnione należy uznać umożliwienie przepadku przedsiębiorstwa jeżeli służyło ono do popełnienia przestępstwa lub ukrycia korzyści z niego płynącej jednak jeszcze raz należy wskazać, że redakcja przepisu pozostawia wiele wątpliwości, zwłaszcza w sytuacji współwłasności przedsiębiorstwa.

Zdecydowanie największe wątpliwości i krytykę budzi treść znowelizowanego art. 45 §2 k.k. oraz 33 §2 k.k.s. Zastosowane w tych przepisach domniemanie stoi w sprzeczności z treścią Dyrektywy. Przerzuca ciężar dowodowy legalności pochodzenia mienia sprawcy na niego samego i osoby zainteresowane, co w pewnych przypadkach może powodować, że brak przeciwdowodu ze strony tych podmiotów będzie niejako wyłącznym dowodem, że pochodzi ono z przestępstwa. Będzie to niewątpliwie prowadziło do ponoszenia dodatkowych kosztów przez sprawcę w celu przeprowadzenia skutecznej obrony oraz jak wspomniano wyżej może powodować ostatecznie przedłużenie postępowania. Negatywnie należy ocenić także pośrednie zobowiązanie podmiotów, których działalność nie jest przedmiotem prawno karnej oceny do udostępniania informacji o wszelkich czynnościach dokonywanych ze sprawcą. Omówione wątpliwości mogą być skutkiem zbyt szerokiego zakrojenia przedmiotu domniemania, które w żaden sposób nie zawęża tego zakresu powodując, iż wyjątek jakim jest odwrotny ciężar dowodu wyłącza regułę.

Na krytykę zasługuje także regulacja dotycząca możliwości wprowadzenia do przedsiębiorstwa zarządu przymusowego nawet w sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo to nie stanowi własności sprawcy. Stwarza to duże pole do potencjalnych nadużyć i przede wszystkim będzie miało wiele negatywnych skutków dla samej działalności przedsiębiorstwa oraz osób w nim zatrudnionych. Należy wskazać, że obowiązki zarządcy, co do zbierania dowodów, spisu majątku i przekazywania informacji  istotnych dla sprawy prokuratorowi lub sądowi mogą przy niestaranności organów procesowych spowodować ujawnienie wielu wrażliwych informacji o sytuacji prawnej i faktycznej przedsiębiorstw do opinii publicznej, co z pewnością może skutkować odpływem kontrahentów i pogorszeniem pozycji rynkowej takiego przedsiębiorstwa.
    

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Prawnik Jakub Gołkowski

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook