Na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy bardzo wielu marynarzy otrzymało z Urzędów Skarbowych odmowne decyzje w przedmiocie ograniczenia poboru zaliczek za rok 2016 w przypadku uzyskiwania dochodów z pracy na statkach zarządzanych przez armatorów z państw objętych ulgą abolicyjną np. Norwegii, Singapur, Katar, Arabia Saudyjska, Indie, Australia. Wiele urzędów w tym roku radykalnie zmieniło swoje stanowisko w przedmiocie ulgi abolicyjnej, pomimo iż przepisy regulujące te kwestie w dalszym ciągu nie uległy zmianie.

Ostatnio ulga abolicyjna stała się kluczową regulacją prawną dla szerokiego grona polskich marynarzy wykonujących pracę na statkach eksploatowanych przez niektórych zagranicznych armatorów. Dzięki tej instytucji marynarze, po spełnieniu pewnych wymogów formalnych, mogli i w dalszym ciągu mogą uniknąć zapłaty podatku w Polsce w związku z uzyskaniem dochodów z zagranicy.

Uwagi wymaga fakt, iż ulga abolicyjna w dalszym ciągu jest uregulowana tylko w polskich przepisach tj. ustawie o PIT. Na dzień publikacji niniejszego artykułu brak jakichkolwiek informacji o planowanych zmianach regulacji dotyczących ulgi abolicyjnej.  

Niestety ulga abolicyjna jest coraz częściej bardzo różnie interpretowana przez coraz więcej organów podatkowych w Polsce. Te problemy interpretacyjne dotyczą szczególnie Urzędów Skarbowych objętych właściwością Izby Skarbowej w Gdańsku.

Ulga abolicyjna w polskich przepisach prawa podatkowego

Polscy marynarze, którzy uzyskali dochody zagranicą z pracy najemnej na statkach eksploatowanych przez armatorów z państw podlegających tzw. metodzie proporcjonalnego odliczenia (z wyjątkiem tzw. „rajów podatkowych”-brak możliwości skorzystania z ulgi abolicyjnej), mają prawo do odliczenia od podatku dochodowego tzw. ulgi abolicyjnej, czyli kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy podatkiem obliczonym z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem obliczonym według metody wyłączenia z progresją.

Zgodnie z art. 27g ust. 2 ustawy o PIT odliczeniu podlega kwota stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27 ust. 9 albo 9a ww. ustawy (tj. metody proporcjonalnego odliczenia) a kwotą podatku obliczonego od dochodów ze źródeł, o których mowa w ust. 1, przy zastosowaniu do tych dochodów zasad określonych w art. 27 ust. 8 ww. ustawy (tj. metody wyłączenia z progresją). 

Możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej nie została uzależniona od tego, czy ww. dochody osiągnięte zagranicą zostały opodatkowane w państwie źródła, tj. w państwie, w którym podatnik je uzyskuje. Nie ma też znaczenia, czy Polska zawarła czy nie zawarła z tym państwem umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Najważniejsze jest to, czy dochody zagraniczne podlegają opodatkowaniu w Polsce przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego. Metoda ta ma również zastosowanie w przypadku, gdy z danym państwem Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, chociaż organy podatkowe różnicą status osób uzyskujących dochody z państw objętych umową o unikaniu podwójnego opodatkowania z Polska i tych bez umowy w ww. zakresie.

Odliczenia nie stosuje się, jedynie w przypadku gdy określone dochody uzyskane zostały w krajach na terytorium wymienionych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, tzw. raje podatkowe.
W sytuacji, gdy podatnikowi przysługuje mu prawo do ulgi abolicyjnej, jest on obowiązany rozliczyć swoje dochody w Polsce. W Polsce zastosowanie znajdzie art. 27g ustawy o PIT przewidujący ulgę abolicyjną czyli podatnik będzie mógł pomniejszyć swój podatek o kwotę będącą różnicą pomiędzy podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją, co z reguły prowadzi do „wyzerowania” podatku należnego w Polsce. Sytuacja ta komplikuje się, gdy podatnik uzyska inne dochody w roku podatkowym, które nie są objęte ulgą abolicyjną.

Obecna praktyka Urzędów Skarbowych

Pomimo faktu, iż do Kancelarii wpłynęło w roku 2016 wiele pozytywnych decyzji ograniczających pobór zaliczek z całej Polski, organy podatkowe coraz częściej odmawiają marynarzom ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych powołując się na nieistniejącą w polskim prawie przesłankę zapłaty podatku zagranicą jako warunkującą możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej. Niestety większość decyzji odmownych w ww. zakresie jest wydawanych w obrębie właściwości Izby Skarbowej w Gdańsku. W niektórych przypadkach Urzędy Skarbowe w dalszym podnoszą zarzuty braku uprawdopodobnienia przez podatnika niezbędnych przesłanek do ograniczenia poboru zaliczek, co wielokrotnie było opisywane we wcześniejszych artykułach traktujących o uldze abolicyjnej.

W odmownych decyzjach kierowanych do marynarzy (dot. m.in. Norwegii i Singapuru) organy podatkowe powołują się przede wszystkim na brak możliwości skorzystania przez marynarza z ulgi abolicyjnej, jeżeli nie zostanie przedłożone potwierdzenie zapłaty podatku poza granicami kraju. Prezentowane przez organy podatkowe stanowisko w ww. zakresie jest bezzasadne i nie znajduje potwierdzenia w przepisach prawa podatkowego.

W przypadku otrzymania odmownej decyzji ograniczającej pobór zaliczek należy w każdym przypadku wnieść odwołanie, za pośrednictwem Urzędu Skarbowego wydającego decyzję, do właściwego miejscowo Dyrektora Izby Skarbowej i w żadnym przypadku NIE wpłacać zaliczek do Urzędu Skarbowego, który wydał negatywną dla marynarza decyzję,  gdyż decyzja ta nie jest ostateczna, a podatnik ma 14 dni od doręczenia na odwołanie się od ww. decyzji.

Na przestrzeni ostatnich miesięcy, w toku rozpatrywania odwołań od negatywnych decyzji, które Kancelaria wniosła w imieniu marynarzy, zarysowała się tendencja do zmiany stanowiska przez niektóre organy podatkowe pierwszego szczebla tj. urząd skarbowy m.in. US w Wejherowie, US w Piszu. W tych przypadkach organy podatkowe przyznały rację stanowisku wyrażonemu w odwołaniu, iż ulga abolicyjna w Polsce nie jest uzależniona od zapłaty podatku zagranicą.

Niestety tylko niektóre Urzędy Skarbowe przed skierowaniem akt do Dyrektora Izby Skarbowej zmieniają swoje stanowisko i ograniczają pobór zaliczek w sytuacji, kiedy podatnik zaprezentuje odpowiednią argumentację popartą stosownymi dokumentami.

Co ciekawe niektóre Urzędy Skarbowe, w zależności od sprawy i urzędnika prowadzącego, przy tożsamym stanie faktycznym, raz uznają że prawo do ulgi należy się marynarzowi bez względu na to czy zapłacił podatek zagranicą, a w innym przypadku to prawo warunkują od zapłaty podatku zagranicą. Prowadzi to do kuriozalnej sytuacji, w której ten sam urząd skarbowy raz uznaje że ulga abolicyjna należy się marynarzowi, a w innym przypadku stwierdza, iż np. zmiennik marynarza na tym samym statku skorzysta z ulgi abolicyjnej tylko wtedy, gdy zostanie opłacony podatek zagranicą.

Podejście organów podatkowych prowadzi w prostej linii do wadliwego i niezgodnego z prawem różnicowania podatników, dlatego też, w każdym przypadku, rekomenduje się wnoszenie odwołań od odmownych decyzji ograniczających pobór zaliczek.

Uwagi wymaga również fakt, iż w wielu przypadkach dochodzi do sytuacji, gdy organ podatkowy przez dwa lata z rzędu wydawał pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek, a w roku 2016 radykalnie zmienił swoje stanowisko i odmówił marynarzowi ograniczenia poboru zaliczek warunkując zarazem prawo do ulgi abolicyjnej od zapłaty podatku zagranicą np. US Gdynia, US Sopot, II US Gdańsk etc.

Wniosek o ograniczenie poboru zaliczek, a zeznanie roczne

W dalszym ciągu należy składać wnioski o ograniczenie poboru zaliczek w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych z państw objętych ulgą abolicyjną, gdyż przepisy w tym zakresie w dalszym ciągu nie uległy zmianie.

Przypominamy, iż wniosek o ograniczenie poboru zaliczek umożliwia polskim marynarzom nieopłacanie zaliczek na poczet PIT, którzy w dalszym ciągu zobowiązani są do prawidłowego rozliczenia zeznania podatkowego za dany rok podatkowy (UWAGA: marynarze, którzy uzyskali w roku podatkowym 2015 pozytywne decyzje ograniczające pobór zaliczek na poczet PIT w Polsce powinni rozliczyć się w Polsce do 30 kwietnia 2016 roku za rok 2015 , aby móc skorzystać z prawa do ulgi abolicyjnej).

Uwagi wymaga fakt, iż istnieje możliwość złożenia zeznania PIT po terminie przewidzianym ustawowo do jego złożenia.

W takim przypadku, marynarz powinien skorzystać z instytucji czynnego żalu, która umożliwia złożenie zaległego zeznania rocznego PIT wraz z  uregulowaniem ewentualnych zobowiązań podatkowych z ustawowymi odsetkami.

UWAGA: złożony przez marynarza PIT z wnioskiem o ulgę abolicyjną za dany rok podatkowy może być przedmiotem weryfikacji przez Urząd Skarbowy w okresie prawie 6 lat.

Kiedy składać wnioski o ograniczenie poboru zaliczek?

Ponownie przypominamy, iż polski marynarz, który będzie przebywał na lądzie na początku roku podatkowego 2016 i uzyska dochody od armatora z siedzibą w Państwie, do którego znajduje zastosowanie ulga abolicyjna np. Singapur, Australia, Katar, Norwegia będzie musiał złożyć omawiany wniosek do 20-stego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochody te zostały uzyskane.

W sytuacji, gdy marynarz będzie przebywał zagranicą i uzyska dochody od armatora z państwa objętego ulgą abolicyjną od początku roku 2016, wniosek ten powinien złożyć do 20-stego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócił do Polski. W przypadku, gdy marynarz nie zdążył złożyć ww. wniosku o ograniczenie poboru zaliczek ma możliwość go złożyć wnioskując o  późniejsze okresy i opłacić zaliczkę na poczet PIT za miesiąc, który nie został objęty wnioskiem o ograniczenie poboru zaliczek.  

Podkreślenia wymaga fakt, iż od daty złożenia ww. wniosku zawiesza się obowiązek opłacania zaliczek na poczet PIT, do czasu rozpatrzenia sprawy przez US i uzyskania prawomocnej decyzji w tym zakresie.

Wnioski

Niestety w dalszym ciągu organy podatkowe w Polsce coraz bardziej  niejednolicie stosują przepisy regulujące prawo do ulgi abolicyjnej, co nie powinno mieć miejsca w Państwie, w którym obowiązuje jednolity system prawny, a źródłem prawa podatkowego może być tylko ustawa lub akt wyższego rzędu.

Można odnieść wrażenie, iż obecna praktyka Urzędów Skarbowych odmawiających ograniczenia poboru zaliczek marynarzom, którzy zgodnie z przepisami mają prawo do ulgi abolicyjnej, stanowi pewną formę wywarcia nacisku na podatnika i zniechęcenie go do składania wniosków o ograniczenie poboru zaliczek, co oczywiście w prostej linii będzie prowadziło do tego, iż marynarz będzie musiał wpłacać comiesięczne zaliczki na poczet PIT.

Niestety marynarz raczej szybko nie otrzyma zwrotu wpłaconych zaliczek biorąc pod uwagę ostatnie doświadczenia Kancelarii w reprezentacji marynarzy, którzy takowe zaliczki wpłacili licząc na szybki ich zwrot w przyszłym roku. Marynarze powinni mieć na uwadze, iż ewentualne wpłacanie zaliczek na poczet PIT jest ostatecznością, gdyż takowa wpłata rodzić będzie wiele problemów prawnych w sytuacji, gdy marynarz zawnioskuje o zwrot wpłaconych kwot. Na marginesie warto wskazać, iż niektórzy marynarze, pomimo spełnienia wszystkich wymogów formalnych,  do dzisiaj nie otrzymali zwrotu zaliczek wpłaconych w roku 2014.

Powyżej opisana nieprawidłowa i niejednolita praktyka organów podatkowych prowadzi do niepokojącego wniosku, z którego wynika, że marynarz chcąc skorzystać z prawa do ulgi abolicyjnej będzie musiał „szukać” Urzędu Skarbowego, który korzystnie interpretuje przepisy w tym zakresie, a taki tok rozumowania prowadzi do kolejnego wniosku, z którego wynika, że sytuacja marynarza będzie warunkowana nie tym jakie przepisy obowiązują w Polsce w danym czasie, a  tym gdzie marynarz zamieszkuje. Przy takim podejściu do „stosowania prawa” zarysowuje się jeszcze jeden problem, marynarz nigdy nie będzie miał pewności który Urząd Skarbowy w danym roku zmieni swoje stanowisko w kwestii ulgi abolicyjnej.

Z uwagi na powyższe, rekomendujemy korzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika już na etapie składania wniosków o ograniczenie poboru zaliczek, a w szczególności gdy marynarz będzie zmuszony odwołać się od negatywnej dla niego decyzji w przedmiocie odmowy ograniczenia poboru zaliczek za rok 2016.

Radca Prawny Mateusz Romowicz

Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie  kancelaria-gdynia.eu, prawo-korporacyjne.pl,

Znajdź nas na facebook