Z uwagi na międzynarodowy charakter obrotu morskiego, objęcie ochroną ubezpieczeniową ma zagwarantować ubezpieczonemu zminimalizowanie negatywnych skutków finansowych, które mogą wyniknąć z  ewentualnej szkody powstałej z określonego zdarzenia mającego najczęściej związek z żeglugą.  Przez wzgląd na wysokie ryzyka towarzyszące obrotowi morskiemu np. ryzyko utraty lub uszkodzenia ładunków o wysokiej wartości, a także z uwagi na niebezpieczeństwa na morzu grożące armatorowi na każdym etapie działalności armatorskiej, odpowiedni dobór zakresu ubezpieczeń morskich jest kluczowy dla jego bezpiecznego funkcjonowania na rynku. Ubezpieczenia morskie jako odmiana specjalistycznych ubezpieczeń gospodarczych wyróżniają się autonomicznymi regulacjami prawnymi. W praktyce ubezpieczeń morskich, powszechnym jest posługiwanie się wzorcami umownymi, które określa się mianem „klauzul”. Przykładowo istotną rolę w obrocie ubezpieczeniowym odgrywają angielskie wzory umowne dotyczące ubezpieczenia morskiego.

Armatorskie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

Od wielu lat na międzynarodowym rynku ubezpieczeń morskich najistotniejszą rolę odgrywają armatorskie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych – tak zwane Stowarzyszenia lub Kluby P & I (Protection and Indemnity Associations), co oznacza dosłownie „Ochronę i Odszkodowanie”.

Kluby P & I to zasadniczo organizacje non-profit, oferujące swoim członkom – armatorom, na zasadzie wzajemności ochronę ubezpieczeniową od ryzyka odpowiedzialności cywilnej. Członkowie Klubów nie są zobowiązani do opłacania składek ubezpieczeniowych do jakich przywykliśmy, a jedynie do opłacania udziałów które obliczane są od tonażu danego statku. Z takich udziałów pokrywane są określone ryzyka według zasad określonych w tzw. Warunkach Klubowych (Rules). Podkreślenia wymaga fakt, że odpowiedzialność Klubów P & I nie jest co do zasady ograniczoną konkretną sumą ubezpieczenia. W sytuacji gdy, roszczenie danego podmiotu przekroczy określoną sumę ubezpieczenia (np. na skutek zderzenia statków) a właściwie sumę utworzoną w funduszu na podstawie opłacanych przez członków udziałów, członkowie danego Klubu zobowiązani są do dokonania dopłaty do funduszu w odpowiedniej wysokości.

Podstawowym obowiązkiem Klubu P & I (jak każdego ubezpieczyciela) jest wypłata odszkodowania lub też innego świadczenia w sytuacji powstania szkody spowodowanej niebezpieczeństwem objętym umową ubezpieczenia. Warto również zaznaczyć, że ubezpieczenie w Klubie P & I ma za zadanie zminimalizowanie potencjalnej odpowiedzialności (strat) za dane zdarzenie związane z działalnością morską przedsiębiorstwa i wsparcie, również prawnie, podmiotu ubezpieczonego. Obowiązek ten może podlegać modyfikacjom zawartym w umowie ubezpieczeniowej przez wzgląd na politykę przedsiębiorstwa armatorskiego. Należy zauważyć, iż obowiązek wypłaty świadczenia odszkodowawczego może w niektórych sytuacjach w ogóle nie wystąpić, a także może wygasnąć w wyniku określonego zachowania ubezpieczającego lub ubezpieczonego. Ubezpieczenie w Klubie P & I cechuje zasadniczo wysoki poziom oferowanych usług na rzecz swoich członków, wynikający ze specjalizacji i doświadczenia nabytego w prowadzeniu międzynarodowych spraw związanych z żeglugą morską. Ubezpieczenie w Klubie P & I, przede wszystkim zapewnia ochronę dla takich podmiotów obrotu morskiego jak armatorzy, operatorzy czy czarterujący.

Ubezpieczenie Hull & Machinery

Ubezpieczenie „Hull & Machinery” - (Ubezpieczenie casco) jest przeznaczone przede wszystkim dla armatorów jednostek floty handlowej, rybackiej lub ratowniczej. Ubezpieczenie „Hull & Machinery” obejmuje przede wszystkim ochronę powiązaną ze statkiem (kadłub – hull) lub z maszyną (machinery). Coraz częściej częściej z takiego rodzaju ubezpieczeń korzystają podmioty obsługujące porty. Ponadto, w praktyce, można zaobserwować zawieranie  tego typu umów ubezpieczenia przez podmioty, które nie są armatorami, a jedynie korzystają ze statków w celu realizacji konkretnych celów gospodarczych i ekonomicznych zawierając z armatorami stosowne umowy.

Ubezpieczenie „Hull & Machinery” ma na celu ochronę ubezpieczeniową szkód powstałych w ubezpieczonym statku lub jego części wynikłych z takich przyczyn jak kolizja (np. z innym statkiem), awaria maszyn lub urządzeń, czy uszkodzenia elementów napędu.  Ponadto, ubezpieczenie „Hull & Machinery” zapewnia ochronę przed ewentualnymi skutkami finansowymi spowodowanymi uszkodzeniem lub utratą jednostek oraz ich elementów składowych (np. silnika, śruby napędowej), a także znajdujących się na tych jednostkach urządzeń i sprzętu (np. dźwigu, kontenerów, radarów).

Ochrona ubezpieczeniowa w tego rodzaju ubezpieczeniach może obejmować również awarie maszynowe, uszkodzenia powstałe w trakcie sztormu, szkody własne poniesione w wyniku kolizji czy wejście statku na mieliznę.

Podkreślenia wymaga fakt, że ubezpieczenie „Hull & Machinery” zawiera również element ochrony przed zobowiązaniami (szkodami) powstałymi wobec osób trzecich. Dotyczy to w szczególności wspomnianych powyżej przypadków kolizji statków jak również potencjalnych zobowiązań i roszczeń powstałych w wyniku kolizji statku z obiektami stałymi bądź pływającymi.

Możliwy zakres ochrony ubezpieczeniowej

Jak wskazano powyżej, zawarcie stosownego ubezpieczenia „Hull & Machinery” ma na celu ochronę statku lub maszyny przed jego możliwym uszkodzeniem. Co do zasady, w oferowanych przez Kluby P & I klauzulach ubezpieczeniowych, statek jak również jego maszyny i urządzenia są ubezpieczone do pełnej ich wartości. Ponadto, w zależności od wyboru zakresu ochrony ubezpieczeniowej, podmiot z branży morskiej może ubezpieczyć się od innych zdarzeń, czy ryzyk takich jak:

•    Ochrona od całkowitej utraty (Total Loss) – rzeczywistej lub domniemanej lub ochronę od kosztów, które mogą być poniesione z uwagi na konieczną naprawę albo wymianę uszkodzonych części kadłuba, maszyn i innych urządzeń na statku ;
•    Zaginięcie statku ;
•    Awaria Wspólna (General Average);
•    Koszty związane z ratownictwem;
•    Abandon statku.
Oprócz wyżej wskazanych zdarzeń, bardzo często ochrona ubezpieczeniowa z zakresu Hull & Machinery może obejmować dodatkowe warianty oferowane przez ubezpieczycieli na rynku międzynarodowym, takie jak na przykład:
•    zwiększenie wartości ubezpieczenia,
•    utrata przychodu po stronie armatora wynikająca z uszkodzonego statku,
•    ochrona pieniędzy na pokładzie statku,
•    ochrona paliwa oraz sklepów na pokładzie statków.

Wnioski

W praktyce obrotu morskiego ochrona ubezpieczeniowa zostaje zawarta na wypadek zdarzeń powstających przy komercyjnym wykorzystywaniu i eksploatowaniu statku w transporcie morskim. Zawarcie przez armatora lub przez inny podmiot związany z branżą morską odpowiedniej umowy ubezpieczenia to obecnie jedna z kluczowych kwestii i decyzji w dla podmiotów sektora gospodarki morskiej.  Do objęcia ochroną ubezpieczeniową w opisywanym zakresie dochodzi w efekcie zawarcia stosownej umowy ubezpieczeniowej. Obecnie zakres produktów oferowanych przez ubezpieczycieli na rynku międzynarodowego shipping’u jest bardzo szeroki i zróżnicowany. Strony zawierające umowę ubezpieczenia mogą zatem ukształtować zakres ochrony ubezpieczeniowej wedle własnego uznania dostosowując ją stricte do charakteru wykonywanej działalności gospodarczej lub potrzeb danego projektu.

Radca Prawny Mateusz Romowicz
Aplikant radcowski Łukasz Pawłuszyński
Więcej informacji dotyczących pracy Kancelarii znajdą Państwo na stronie kancelaria-gdynia.eu , prawo-korporacyjne.pl

Znajdź nas na facebook