Dla przypomnienia – OECD oraz państwa grupy G20 uzgodniły w czerwcu 2013 r. założenia Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) w celu skoordynowania działań wielu państw przeciwko uchylaniu się od opodatkowania przez przedsiębiorstwa o strukturze transgranicznej lub globalnej, do których zalicza się w praktyce niemal cały sektor żeglugowy.

16 września 2014 r. twórcy projektu opublikowali 7 z 15 oczekiwanych raportów, szczegółowo opisujących planowane działania. Wśród opublikowanych znajdują się obszary, na które chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę ze względu na fakt, iż dotykają one najczęściej w Polsce stosowanych metod optymalizacji podatkowej.

W poprzednich częściach artykułu przedstawione zostały założenia planu BEPS dotyczące zwalczania szkodliwych praktyk podatkowych, zapobiegania nadużywaniu korzyści umownych oraz wytycznych w sprawie cen transferowych dla wartości niematerialnych. Tym razem przedstawiamy założenia raportu OECD dotyczącego wprowadzenia wielostronnego instrumentu modyfikującego dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Współpraca państw całego świata w sprawach podatkowych opiera się na siatce dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i sięga lat 20-tych XX wieku, kiedy to Komitet Finansowy Ligi Narodów opracował pierwsze modelowe konwencje międzynarodowe w tej kwestii. Konwencje tworzone następnie przez OECD były wzorcem dla zawieranych przez państwa dwustronnych umów podatkowych. Na dzień dzisiejszy szacuje się, że na świecie obowiązuje ich ponad 3 tysiące. Model Konwencji OECD, choć aktualizowany, nie ma jednak wpływu na zawarte i ratyfikowane już umowy między dwoma państwami, a jedyną drogą na ukształtowanie relacji podatkowych między państwami według najnowszych wytycznych OECD jest zawarcie nowej umowy, bądź podpisanie stosownego protokołu. Wprawdzie władze państw całego świata rozumieją konieczność dostosowywania postanowień umów międzynarodowych do realiów gospodarczych i w ostatnim czasie masowo zawierają nowe umowy (dla przykładu Polska od 2011 r. zawarła nowe/zmieniła obowiązujące umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z 20 państwami), to jednak takie pojedyncze działania wymagają wielu lat pracy, przez co system umów międzynarodowych wciąż nie jest spójny, a to stwarza możliwość wykorzystania znajdujących się w nim luk.

Mając na uwadze to, że wprowadzenie założeń planu BEPS może odnieść oczekiwany  skutek jedynie przy spójnym działaniu wszystkich zainteresowanych państw, OECD stworzyła koncepcję wprowadzenia jednego wielostronnego instrumentu modyfikującego dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. O ile takie działanie jest w prawie międzynarodowym dopuszczalne, to nie ma precedensu w świecie podatków i może być uznane za podatkową rewolucję.
OECD uznała, że taka koncepcja jest z wielu względów korzystniejsza, niż zmiana każdej z tysięcy umów międzynarodowych. Według Organizacji, wprowadzenie jednej dużej modyfikacji traktatów pozwoli zaoszczędzić lata pracy polegającej na negocjacjach, które zresztą niekoniecznie musiałyby zawsze prowadzić do oczekiwanych przez OECD rezultatów.

Ponadto Organizacja zwróciła uwagę, że państwa rozwijające się mają mniejsze, niż państwa rozwinięte, możliwości nacisku na inne państwa w celu zawarcia z nimi umów, słabsza jest również ich pozycja negocjacyjna. Zauważono również, że wprowadzenie jednej globalnej zmiany umów umożliwi ich ujednolicenie i spowoduje większą pewność co do prawa w prowadzeniu działalności gospodarczej z wykorzystaniem podmiotów ulokowanych w różnych jurysdykcjach. Ponadto warto zwrócić uwagę, iż niektóre elementy planu BEPS mają tak złożony i wielostronny charakter, że i wprowadzenie ich przy pomocy dwustronnych umów byłoby praktycznie niemożliwe. Chodzi tu o rozwiązywanie sporów pomiędzy kilkoma państwami, zwalczanie struktur opartych na podwójnej rezydencji, neutralizację skutków wykorzystania porozumień hybrydowych, czy też zwalczanie nadużywania korzyści umownych.

Eksperci przygotowujący raport uznali, że o ile zmiana wielu umów międzynarodowych przy użyciu jednego aktu jest zabiegiem trudnym i wymaga szczególnej uwagi, to z punktu widzenia prawa międzynarodowego publicznego jest ona możliwa. Autorzy koncepcji zakładają współistnienie nowego aktu z dotychczas istniejącymi umowami. OECD uznała, że do stworzenia nowego wielostronnego aktu potrzebne będzie powołanie międzynarodowej konferencji, otwartej dla wszystkich zainteresowanych państw, pod egidą OECD i państw G20. Praca nad aktem powinna rozpocząć się w pierwszej połowie 2015 r.

Prace nad kolejnymi raportami planu BEPS trwają. W grudniu 2014 r. OECD skierowało do publicznych dyskusji projekty rozwiązań dotyczących ograniczania rozkładu podstawy opodatkowania przez potrącenia odsetek i innych kosztów (action 4), usprawnienia mechanizmów rozwiązywania sporów (action 14), oraz stosowania cen transferowych (action 8, 9 i 10).
Wyraźne jest też zainteresowanie społeczności międzynarodowej wprowadzeniem w życie postanowień planu. Już podczas spotkania w Stambule 9 i 10 lutego 2015 r., ministrowie finansów grupy G20 zadeklarowali wsparcie w realizacji planu BEPS i zapowiedzieli przedstawienie wszystkich jego raportów do końca 2015 roku.

Wprowadzenie w życie planu BEPS jest już praktycznie nieuniknione, a w konsekwencji znaczące ograniczenie możliwości międzynarodowego planowania podatkowego jest tylko kwestią czasu. W związku z tym, że przedsiębiorstwa żeglugowe, z uwagi na różne czynniki, korzystają ze struktur opartych na podmiotach ulokowanych w wielu jurysdykcjach, wysoce wskazana jest bieżąca obserwacja oraz szczegółowa analiza konsekwencji podatkowych poszczególnych działań podejmowanych przez OECD i państwa G20 w tym zakresie dla stabilności i bezpieczeństwa przepływów finansowych w międzynarodowych strukturach armatorskich.

Radca prawny Aleksander Błahy
Aplikant radcowski Paweł Bilicki
„Marek Czernis Kancelaria Radcy Prawnego”
w Szczecinie

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie www.czernis.pl